پرونده علی یونسی و امیرحسین مرادی، مصداق عملکرد غیرقانونی و پاسخگو نبودن قوه قضاییه

بیش از دو سال از بازداشت موقت علی یونسی و امیرحسین مرادی، دو دانشجوی المپیادی دانشگاه صنعتی شریف می‌گذرد. با توجه به اینکه بازداشت فرد به شکل موقت برای مدت بیش از دو سال خلاف قوانین جاری در جمهوری اسلامی است، ادامه بازداشت این دو عملا نقض قانون به شمار می‌رود. این روند البته در قوه قضاییه جمهوری اسلامی که قضات آن اغلب تحت تأثیر فشار مأموران امنیتی (وزارت اطلاعات، اطلاعات سپاه و …) عمل می‌کنند، امری‌ست عادی.

علاوه بر این، نظر به مستقل نبودن قوه قضاییه جمهوری اسلامی و اداره شدن آن زیر نظر ولی فقیه، عملا امکان پاسخگو کردن دستگاه قضایی در زمینه تخلفاتش وجود ندارد و این قوه به هیچ وجه پاسخگوی این قبیل اقدامات خود نیست.

مصطفی نیلی، وکیل دادگستری که وکالت علی یونسی را بر عهده دارد، روز ۱۷ فروردین در گفت‌وگویی با «امتداد»، با اشاره به گذشت دو سال از بازداشت موقت علی یونسی و امیرحسین مرادی گفت ادامه بازداشت موقت این دو دانشجو صراحتا خلاف قانون است و تأکید کرد:

«هیچ‌کس به هیچ‌ عنوان پاسخگوی وضعیت و شرایط بد نگهداری موکلان ما در بازداشتگاه وزارت اطلاعات موسوم به بند ۲۰۹ اوین نیست.»

مصطفی نیلی همچنین گفت:

«یازدهم فروردین ماه، حبس امیرحسین مرادی و علی یونسی دو ساله شد. در این مدت هم این دو جوان در بازداشت موقت قرار داشته‎‌اند. بر اساس ماده ۲۴۲ قانون آیین دادرسی کیفری، حداکثر مدت زمان بازداشت موقت در جرائمی که مجازات آنها سلب حیات است دو سال و در مابقی جرائم، یک سال است.»

علی یوسنی و امیرحسین مرادی، دو دانشجوی در بازداشت موقت

بیشتر بخوانید: تداوم بازداشت امیرحسین مرادی و علی یونسی در بازداشتگاه وزارت اطلاعات پس از دو سال

رضا یونسی، برادر علی یونسی که مقیم سوئد است، درباره وضعیت برادرش و آنچه در این بیش از دو سال بر او رفته، با زمانه گفت‌وگو کرده است. در این گفت‌وگو، او در پاسخ به این سوال که آیا فکر می‌کرده بازداشت موقت برادرش چنین طولانی بشود، می‌گوید:

«برداشت من، خانواده ما و همین‌طور خانواده امیرحسین این بود که احتمالا یک اشتباهی صورت گرفته است. این برداشت بر مبنای حرفی بود که بازجوها موقع بازداشت آنان به خانواده‌ها زده بودند که یک سوال و جواب ساده است. گفته بودند ما اینها را می‌بریم برای یک سوال و جواب ساده و خانواده‌ها هم برداشتشان این بود که حتما جایی یک اشتباهی شده و اینها فردا یا پس‌فردا به خانه برمی‌گردند. به همین دلیل هم تا ۱۰ روز اول جایی صحبتی نکردند؛ روی همین روال که به اینها قول داده بودند که ظرف یکی-دو روز آزادشان می‌کنند.»

در این گفت‌وگو از رضا یونسی پرسیده شده که خود او اولین بار چه زمانی و به چه ترتیبی خبر بازداشت برادرش را شنیده و همچنین روزی چند بار یاد برادرش می‌افتد و به او فکر می‌کند؟

رضا یونسی در پاسخ به این سوال به زمانه می‌گوید:

«تقریبا می‌توانم بگویم روزی نیست که به فکر او نباشم و فکر می‌کنم این طبیعی است و همه اعضای خانواده و حتی خیلی از دوستان نزدیکش هم به همین ترتیب هستند. هر روز به فکر او هستند، در شرایط مختلف، مناسبت‌های مختلف، اتفاقات مختلف واقعا به فکر علی هستند. برای من هم همین‌طور بوده و بیشترین سوال ذهنی‌ای که برای من پیش می‌آید این است که به هر حال همه دوست دارند کمک کنند به وضعیت علی و دوست دارند کاری بکنند که اینها برگردند به درسشان در دانشگاه …. بیشترین سوالی که برای من پیش می‌آید این است که آن کاری را که لازم بوده است من انجام بدهم، انجام می‌دهم؟ آیا آن‌طور که باید کمک کنم می‌توانم کمک کنم یا نه؟ این یک درگیری و سوال ذهنی است برای من.»

گفت‌وگوی زمانه با رضا یونسی را از اینجا بشنوید:

او درباره شرایط و وضعیت فعلی برادرش و امیرحسین مرادی هم می‌گوید:

«روند برگزاری دادگاه‌های این دو مشخص نیست و بستگی به نظر قاضی دارد. همین هم یکی از مواردی است که وکیلان به آن اعتراض دارند. اینکه دو سال از بازداشت موقت آنها گذشته و طبق خود قوانین جمهوری اسلامی باید اجازه بدهند که علی و امیرحسین آزاد باشند و اگر قرار بر تشکیل جلسات دادگاه در آینده باشد، این دو نفر می‌توانند بروند و در جلسات شرکت کنند اما در حال حاضر مشخص نیست که می‌خواهند چه روندی را در پیش بگیرند.»

علی یونسی، دانشجوی مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف و امیرحسین مرادی، دانشجوی فیزیک این دانشگاه روز ۲۲ فروردین ‌ماه ۱۳۹۹ توسط نیروهای امنیتی ایران بازداشت و ۵۹ روز در سلول انفرادی نگهداری شدند. این دو حدود یک سال از حق داشتن وکیل برخوردار نبودند و طبق اعلام خانواده آنها، در طول دوران بازداشت تحت شکنجه‌های فیزیکی و روانی شدید قرار گرفته‌اند.

کمتر از یک ماه پس از بازداشت این دو دانشجو، غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی وقت قوه قضاییه، ‌آنها را به «داشتن ارتباط با سازمان مجاهدین خلق» و «قصد اقدامات خرابکارانه در دوران کرونا» متهم کرد. اتهاماتی که همواره از سوی این دو دانشجوی در بازداشت، رد شده است.

در طول دو سال گذشته علاوه بر نگهداری این دو دانشجو در بازداشت موقت و اعمال شکنجه‌های مختلف روحی و جسمی، خانواده‌های آنها نیز تحت فشار نهادهای امنیتی و قضایی بوده‌اند.

در تاریخ ۱۸ ژانویه ۲۰۲۲ برابر با ۲۸ دی ماه ۱۴۰۰، جمعی از برندگان جایزه نوبل و محققان دانشگاهی خطاب به آنتونیو گوترش، دبیرکل و کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد نامه‌ای نوشتند و خواستار تلاش آنها در راستای آزادی فوری علی یونسی و امیرحسین مرادی شدند.