نگاه امام خمینی به سازمان‌های حقوق بشر چگونه بود؟

حضرت امام از سال ۱۳۴۲ و در زمان حوادث فیضیه قم و حوادثی که در دوران رژیم گذشته بوجود آمد، همواره به دلیل سکوت سازمان های مدعی دفاع از حقوق بشر، این سازمانها را به شدت مورد انتقاد قرار می داد و نگاه امام نسبت به این سازمان ها، نگاهی کاملا انتقادی بود. نگاه حضرت امام رحمه الله علیه همواره این بوده که این سازمانها هیچگاه در کنار ملت های مستضعف قرار ندارند بلکه به عنوان ابزاری در خدمت قدرتهای استکباری هستند و نمونه آن را که در رژیم گذشته شاهد بودیم این است که دستگاه های امنیتی رژیم شاه جوانان آزادیخواه را تحت شکنجه قرار می دادند و سازمان های حقوق بشر هم به دلیل نفودی که شاه در غرب داشت، هرگز درصدد تبیین و افشاگری جنایت دستگاه های امنیتی شاه برنمی آمدند و امام حتی در دوران تبعیدشان در نجف هم این مسائل را تبیین و بازگو می کردند و نهادهای مدعی دفاع از حقوق بشر حتی سازمان ملل را هم مورد انتقاد قرار می دادند که چرا پنج قدرت بزرگ جهان باید از حق وتو استفاده کنند.

مجموعه نگاه امام نسبت به نهادهای بین المللی نگاهی کاملا منفی بوده و در طول حیات پربرکت امام، ایشان همواره نگاهی نقادانه نسبت به این سازمانها داشتند. زیرا این سازمانها الان در این شرایط نسبت به جنایاتی که در جهان صورت می گیرد، مثلا در یمن که هفت سال رژیم آل سعود علیه مردم یمن جنگ ظالمانه ای را تحمیل کرد و سازمان های مدافع حقوق بشر سکوت اختیار کردند و الان هم در روسیه با توجه به اینکه اوکراین چسبندگی زیادی به طرف آمریکا دارد این نهادها یک نوع افشاگری نسبت به اتفاقاتی که ارتش روسیه در اوکراین انجام داد و حوادثی که پیش آمد، انتقاد می کنند اما در جایی مثل عراق، سوریه و یمن این نهادها سکوت می کنند، امری که نشان می دهد نهادهای بین المللی مخصوصا نهادهای حوزه حقوق بشر، نگاه دوگانه ای دارند و سیاست های خود را با آمریکا و غرب هماهنگ می کنند. لذا در اتفاقات اوکراین هم گو اینکه سازمانهای مدافع حقوق بشر خیلی زیاد ورود پیدا نکردند اما نسبت به سایر جاها، نگاهی کاملا افشاگرانه دارند.

حضرت امام همیشه نسبت به حوزه نهادهای بین المللی که مدعی دفاع از حقوق بشر هستند، کاملا نگاه منفی و منتقدانه داشتند و هیچگاه مشاهده نشده که این سازمانها یک حرکت انسانی از خودشان نشان بدهند که در تغییر نگاه امام موثر باشد. متاسفانه این نهادها در طول چند دهه گذشته عملکرد مناسبی نداشتند و به همین دلیل حضرت امام با نگاه دقیق و نقادانه ای که نسبت به اینها داشتند، همواره این نهادها را مورد انتقاد قرار می دادند. حتی در زمان اشغال لانه جاسوسی آمریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام و هیات هایی که می آمدند، امام مسئله حقوق بشر و نگاه دوگانه ای که نهادهای حقوق بشری داشتند را مورد انتقاد قرار می دادند و اعلام می کردند که سازمانهای مدافع حقوق بشر در رژیم گذشته آنچنان که باید در مورد شکنجه هایی صورت می گیرد، موضع مشخصی نگرفتند و در کنار شاه بودند و در مورد این شکنجه ها افشاگری نمی کردند.

نگاه حضرت امام نگاهی فراملی و فراجناحی و فراحزبی بود. امام یک نگاه کاملا راهبردی و استراتژیک نسبت به مسائل حقوق بشر داشتند و همواره از حقوق مستضعفین دفاع می کنند. متاسفانه نهادهای بین المللی در این زمینه نیز عملکرد مناسبی نداشتند و در رابطه با یمن و جنایاتی که آمریکا در عراق مرتکب شد، در رابطه با لیبی و سوریه مخصوصا درطول ۱۱ سال بحران و جنایاتی که گروهک های تروریستی انجام دادند، سازمانهای حقوق بشری خیلی ورود پیدا نمی کنند و اگر ورود یابند، درحقیقت جهت گیری به نفع آمریکا و غرب است و این رویکرد تفاوتی هم نسبت به گذشته نکرده است. همین نگاه همواره نگاه سیاسی است و نهادهای حقوق بشر همواره در کنار آمریکا بودند حتی در مسئله فلسطین شاهد هستیم که مردم فلسطین مورد تعرض ارتش اسرائیل قرار دارند و سازمانهای مدافع حقوق بشر موضع گیری لازم را نمی کنند.

اما حوادثی که در پی حمله ارتش روسیه به اوکراین و اتفاقات دردناکی که رخ داده، مخصوصا آنچه اخیرا در اطراف پایتخت اوکراین، کی یف اتفاق افتاد، سازمانهای حقوق بشر باید ورود پیدا می کردند. درحقیقت مسائل پیچیده ای در خاورمیانه وجود دارد. آنچه که اخیرا رخ داد و اتفاق خوبی هم بود مسئله آتش بس بین عربستان و یمن هست که می تواند به حل بسیاری از بحران های منطقه ای کمک کند. لذا وضعیت منطقه مخصوصا الان که پاکستان وارد یک چرخه بحرانی هم شده و افغانستان با توجه به شرایطی که حاکم است، وضعیت مناسبی نیست ولی به هر حال تلاش هایی صورت می گیرد که این بحران ها به حداقل خود برسد.

اما آنچه مسلم است این است که به فرموده امام هیچ انسان عاقلی نمی‌تواند قبول کند که همه دنیا بر عدالت باشد، لکن اختیار این سازمان‌ها دست چند نفر خاص باشد ‌که اگر این سازمان‌های بین‌المللی خواستند جلوی آنها را بگیرند، فوراً آن را وتو کنند.

آنچه مسلم است این است که حضرت امام(س) اقدامات کشورهای غربی را در قبال سازمان‌های بین‌المللی و اقدامات سازمان‌های بین‌المللی را در رابطه با کشورهای ابرقدرت در هر دو صورت، در جهت تأمین منافع ابرقدرت‌ها می‌دانند و یاد آور می‌شوند: این سازمان‌هایی که درست کرده‌اند برای خودشان، همه برای منفعت غرب است، هیچ برای مظلوم‌ها نیست.

امام سازمان های بین المللی را صوری و برای بازی دادن ملت‌های ضعیف، قلمداد می‌کنند و اعلام می‌دارند که بدتر از این جنایت و بدتر از این وحشیگری در عالم نیست. حتی امام‌خمینی(س)، حق وتوی کشورهای بزرگ را تداعی حکومت جنگل و در مواردی بدتر از حکومت جنگل نام می‌برند.

با توجه به اتفاقات سیاسی اخیر و تلاش برخی سازمانهای بین المللی برای نقش آفرینی نسبی، در تجاوز روسیه به اوکراین یا تجاوز عربستان به یمن و ... هیچگاه این سازمان های بین المللی در جلوگیری و یا بازدارندگی موفق عمل نکردند؛ و لذا نگاه امام به این سازمان ها هم در حوزه عملکرد و هم عدم استقلال این سازمانهای بین المللی، انتقادی و منفی بوده است.

* منتشرشده در سایت جماران/ 19 فروردین 1401