آینده‌یِ ایرانیکا در خطر است، خسرو سمنانی - Gooya News

ایرانزمین از زمانِ هخامنشیان شاملِ سرزمین‌هایی بوده که اکنون به طور کامل از آن جدا شده‌اند، آشنایی با تاریخ و فرهنگِ این خاکِ پاکِ گسترده و مقدس، نیاز به ایجادِ مجموعه‌ای داشت که بتواند برای همیشه در گذرگاه تاریخ باقی بماند.

نطفه‌یِ ایجاد این مجموعه، یا دانشنامه‌یِ جامع و کامل، توسطِ زنده یاد پروفسور احسان یارشاطر، دانشمند و ایران شناس بی نظیر شکل گرفت. می‌توان گفت حیات دانشنامه ایرانیکا با زندگی احسان یارشاطر پیوند خورده است. در سال 1968 او بود که برای اولین بار مرکز مطالعات ایران را در دانشگاهِ کلمبیا پایه‌گذاری کرد و تا سال 2016 که بازنشسته شد، مدیریت آن را بر عهده داشت، بعدها این مرکزبه عنوان دکتر احسان یارشاطر تغییر نام یافت.

دکتر یارشاطر در دانشگاه کلمبیا به عنوانِ استادِ علوم ایران‌شناسی تدریس می‌کرد و درهمین دانشگاه، با یاریِ بی دریغِ مقامات آن، موفق شد که بیش از 40 سالِ پیش اولین جلدِ دانشنامه ایرانیکا را به چاپ برساند.

برای شروعِ این کار سترگ که به حق می‌توان گفت بعد از "شاهنامه فردوسی" شاهکاری به جای ماندنی در تاریخِ ایرانِ بزرگ است، علاوه بر دانشگاهِ کلمبیا، بسیاری از توانمندانِ جامعه‌یِ ایرانی، بنیادهای خصوصی و مقاماتِ دولتی فدرال یاری رساندند.

دکتر یارشاطر همچنین بنیاد "میراثِ فرهنگیِ ایران" در لندن را تأسیس کرد. این بنیاد با برنامه‌های وسیعی که طرح و اجرا نمود توانست مبالغِ هنگفتی برایِ پیشرفتِ کارِ ایرانیکا به دانشگاه اهدا کند.

من خود افتخار داشتم که سالیان متوالی عضوِهیئتِ امنای این دانشنامه باشم. در این مدت حدود 1600 محققِ برجسته توانستند که 7100 مقاله در اختیارِ ایرانیکا بگذارند، حدودِ 23 سال است که "بنیادِ فدرال انسانی" امریکا نیز از ایرانیکا حمایت می‌کند و تاکنون16 جلد از دانشنامه‌ی ایرانیکا منتشر شده است.

اما از حدود چهار سال پیش که هیئت امنای فعلی ایرانیکا تشکیل شد، شوربختانه با دانشگاه کلمبیا از سر ناسازگاری درآمد، تا جائی که دانشگاه و هیئت امنا هردو به دادگاه شکایت بردند. به یاد داشته باشیم که تاکنون حدود 600 هزار دلار برای دعوی حقوقی طرفین هزینه شده است. در صورتی که این مبلغِ گزاف می‌توانست برای پیشرفت و اعتلای دانشنامه به کار گرفته شود. به ویژه که اختلافات دانشگاه و هیئت امنا از طریق مذاکرات دوستانه آسان‌تر قابلِ حل و فصل است.