«ضد» جهان مدرن را نقد می‌کند/ سوژه‌هایی خارج از مرزهای ایران

علی نیکجو نویسنده مجموعه مستند «ضد» که فصل دوم آن به کارگردانی محسن کریمیان این روزها از شبکه مستند در حال پخش است، درباره این مستند به خبرنگار مهر بیان کرد: اواسط سال ۹۹ هنگام پیش‌تولید فصل اول این اثر به مجموعه پیوستم، در فصل اول ۱۰ قسمت از ۲۰ قسمت «ضد» را به نگارش درآوردم اما در فصل دوم تمامی قسمت‌ها را من نوشتم.

وی ادامه داد: همکاری ما بدین شکل رقم خورد که محسن کریمیان سوژه‌ها و ایده‌هایی را که مدنظرش بود، مطرح می‌کرد و من اتودهایی می‌زدم تا نگاهمان به هم نزدیک شود. به مرور که در کار جلو آمدیم، تلاش کردیم فضای ذهنی خود را به هم نزدیک‌تر کنیم تا بتوانیم به اصل آنچه که در ذهن داشتیم یعنی رویکرد انتقادی «ضد» برسیم البته این نزدیکی ذهن‌ها همیشه کار راحتی نبود و در مواقعی با چالش‌های مختلف مواجه می‌شدیم.

نویسنده «ضد» با بیان اینکه رویکرد اصلی فصل اول و دوم این مجموعه مستند با یکدیگر متفاوت نیست، مطرح کرد: نگاه انتقادی به سبک زندگی مدرن رویکرد اصلی مجموعه مستند «ضد» در هر دو فصل بوده است اما این فصول در جزییات و در حقیقت سوژه‌یابی تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند.

نیکجو افزود: ما در فصل اول به موضوعات کلان‌تر به معنای عام کلمه پرداختیم اما در فصل دوم با تصمیم کارگردان که اتفاق درستی هم بود، به سمت موضوعات خاص اما ساده که زندگی روزمره مردم را در بر می‌گیرد و با آن در ارتباط هستند، رفتیم.

نویسنده «ضد» با بیان اینکه این مجموعه مستند تلاش کرده است از ریتم خسته‌کننده و تکراری مستندهای آرشیوی فاصله بگیرد، گفت: لازمه این اتفاق، این بود که سوژه‌های کوچک و جذاب مرتبط با موضوع اصلی را پیدا کنیم که البته انتخابِ این سوژه‌ها کار راحتی نبود. برای مثال ما در یکی از قسمت‌های فصل دوم به انتشار محتوا در فضای مجازی توسط کودکان و استفاده والدین از درآمد این بچه‌ها پرداختیم. موضوع چالش برانگیز این قسمت، انتخاب نمونه‌هایی بود که علاوه بر ریشه‌یابی این اتفاق، برای مخاطب جذابیت هم داشته باشند. کاری که در نهایت با اشاره به بازیگرِ فیلم «بچه» اثر چارلی چاپلین و بیانِ سرگذشت تلخِ او میسر شد.

نیکجو با اشاره به اینکه به عنوان یکی از عوامل «ضد» در مرحله پژوهش و نگارش این مجموعه مستند به مسایلی برخورد می‌کرد که باعث تعجب و شگفتی‌اش می‌شد، اظهار کرد: بارها به این مساله فکر کردم که تا چه اندازه راحت از کنار برخی از این مسایل گذشته‌ام اما به بهانه ساخت این مستند، توانستم مسایل را دقیق‌تر و عمیق‌تر دنبال کنم و درباره‌شان بنویسم. در حقیقت نزدیک شدن به برخی سوژه‌های ضد به بهانه نوشتن، قطعاً روی زندگی شخصی من هم تاثیر داشته و خواهد داشت.

نویسنده «ضد» در ادامه با بیان اینکه در هیچ قسمتی از این مجموعه مستند به صورت خاص به ایران اشاره نشده است، گفت: «ضد» به سراغ سوژه‌هایی رفته است که منشا و تاریخچه آن‌ها جایی خارج از مرزهای ایران بوده است. بخشی از این اتفاق عامدانه بوده است که به رویکرد ما مربوط می‌شود و بخش دیگر به تناسب موضوعات بوده است که تاریخچه آن مربوط به ایران نمی‌شود. در حقیقت جبر انتخاب سوژه‌ها و رویکرد اصلی‌مان که بررسی کلیشه‌های دنیای مدرن بود، باعث شد به کشورهای دیگر بپردازیم و قضاوت درباره وضعیت این سوژه‌ها در ایران را به مخاطب بسپاریم.

نیکجو در جواب به این سوال که آیا انتخاب قالب مستند برای بیان موضوعاتی که «ضد» به آن پرداخته، درست بوده است یا نه، توضیح داد: مستند در مقایسه با دیگر مدیوم‌های تصویری، نسبت بیشتر، بهتر و موثرتری با حقیقت دارد و با توجه به جنس موضوعاتی که انتخاب کردیم، لازم بود آن‌ها را تبدیل به مستند کنیم. در مستند مجال و فرصت این وجود دارد که آمار دهیم، حقایق و تصاویر را بی‌واسطه به مخاطب برسانیم و از نظرات شخصی کارشناسان که ممکن است گاهی مناقشه برانگیز باشد، دور شویم.

وی در پایان درباره استقبال مخاطبان از این مجموعه مستند تصریح کرد: علاقه مخاطبان به نوع نگاه و نوع ساخت «ضد» از فصل اول آغاز شد و این مجموعه مستند یکسری مخاطب پروپاقرص پیدا کرد که منتظر پخش این مستند به صورت هفتگی با موضوع جدید از شبکه مستند هستند. البته «ضد» مخاطبان دیگری هم دارد که بنا به موضوعات مطرح شده در هر قسمت که متفاوت است و آن را در تبلیغات شبکه و یا فضای مجازی می‌بینند آن را دنبال می‌کنند که ممکن است به مخاطب دائمی آن نیز تبدیل شوند.

مجموعه مستند «ضد» به تهیه کنندگی و کارگردانی محسن کریمیان که محصول مشترک مرکز مستند سوره و شبکه مستند است، روزهای دوشنبه ساعت ۲۱ از شبکه مستند پخش می‌شود.