سرمایه گذاری کلان تاجیکستان برای توسعه آبخیزداری

به گزارش خبرگزاری مهر؛ آبخیزداری به مجموعه‌ای از فعالیت‌های بیولوژیکی، بیومکانیکی، مکانیکی و برخی از رفتارهای مدیریتی در بخش مرتعداری و بیابان زدایی گفته می‌شود. از جمله عملیات مکانیکی می‌توان به اصلاح شیب آبراهه‌ها از طریق احداث بندها و سدها، تراس بندی و بانکت سازی، دیواره سازی برای حفاظت کناره‌های بستر رودخانه و … اشاره کرد.

کاشت گونه‌های گیاهی مناسب، کشت نواری، کشت درختان با هدف جلوگیری از فرسایش خاک، جنگل کاری و … از جمله اقدامات بیولوژیکی در طرح‌های آبخیزداری محسوب می‌شود. مقابله با گسترش بیابان، توسعه مراتع بذر کاشت، مدیریت ترکیب گیاهان مرتعی و … از اقداماتی دیگری است که در طرح‌های آبخیزداری مورد توجه قرار می‌گیرد.

به گفته کارشناسان این حوزه، به ازای هر هکتار اجرای عملیات آبخیزداری می‌توان بین ۲۰ تا ۲۵ درصد از حجم آب نگهداری شده و ذخیره‌ای در سفره‌های زیرزمینی را افزایش داد، به همین دلیل بسیاری از کشورهای جهان بویژه تاجیکستان بدان توجه ویژه ای کرده اند.

تاجیکستان طی سالیان متمادی همواره با مشکل تأمین منابع آبی و امنیت غذایی مواجه بوده است که این امر عمدتاً از تولید نشدن محصولات کشاورزی به دلیل کم آبی در برخی از مناطق این کشور بوده است و عمده محصولات کشاورزی به مصرف محلی می‌رسد و دولت سالانه هزینه هنگفتی برای محصولات کشاورزی و غذایی متحمل می‌شود.

به همین دلیل مسئولین وزارت آب و کشاورزی برای پربار شدن سفره‌های زیر زمینی اجرای طرح‌های کلان آبخیزداری و آبخوان داری و کاشت نهال و درختان را برای جذب آب‌های ناشی از بارندگی در رأس برنامه‌های خود قرار داده اند.

در بعد منطقه‌ای هدف کلی توسعه عملیات آبخیزداری در این کشور، تأمین منابع آب آشامیدنی و کشاورزی، کاهش فقر و بهبود معیشت جوامع روستایی، افزایش درآمد مردم محلی به شیوه‌ای پایدار، کاهش فشار بر محیط زیست و حفاظت از اکوسیستم شکننده مناطق کوهستانی این کشور عنوان شده است.

اما در بعد جهانی اهداف این طرح جلوگیری از تخریب زمین و فرسایش خاک، بیابان زدایی، گسترش تنوع زیستی موجود در کوهستانها با استفاده از منابع طبیعی و شیوه‌های مختلف کشاورزی مبتنی بر جامعه محلی می‌باشد که برای رسیدن به این امر مراحل زیر طی شده است:

الف) کمک به جوامع محلی در حوضه‌های آبخیز برای انجام فعالیت‌های کشاورزی متناسب با محیط زیست جهت حفاظت از خاک، حفظ تنوع زیستی و منابع طبیعی؛

ب) حمایت از جوامع محلی در شناسایی و انجام فعالیت‌های پایدار که فشار بر اکوسیستم‌های کوهستان و منابع زیستی آن‌ها را کاهش دهد؛

ج) تقویت ظرفیت‌های نظارتی برای حفظ گیاهان و اکوسیستم؛

د) حمایت از راه اندازی یک کمپین برای ایجاد آگاهی از کشاورزی پایدار و ارزش‌های مبتنی بر تنوع زیستی و تشویق مشارکت مردم محلی در دیگر اقدامات حفاظتی در حوضه‌های آبخیز؛

ر) و آماده‌سازی و اجرای یک استراتژی برای تکرار مؤلفه‌های کاربردی مبتنی بر حفاظت از محیط‌زیست در این حوضه‌ها.

این پروژه همچنین حفاظت از اکوسیستم‌های کوهستان و منابع طبیعی و نگهداری از گونه‌های گیاهی و جانوری را با حمایت از شیوه‌های استفاده از زمین پایدار و یکپارچه کردن طبیعت در فعالیت‌های توسعه اجتماعی ارتقا خواهد داد.

گفتنی است با اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری در بسیاری از مناطق تاجیکستان نتایج مثبتی به دست آمد، که به شرح زیر می‌باشد:

۱- میانگین درآمد ۴۳ هزار نفر از روستاییان سهیم در این طرح به ۳ برابر افزایش پیدا کرد به طوری که در سال ۲۰۰۴ این عدد از ۱۰۰ دلار به ۳۰۰ دلار رسیده بود.

۲- با اجرای ۳۸۰۰ پروژه آبخیزداری کوچک و بزرگ بویژه در ۴ حوضه آبخیز فقر مطلق به طور قابل توجه کاسته شد.

۳- بهره وری و تولید محصولات کشاورزی بیشتر و پروژه‌های زیربنایی متعددی در روستاها مزبور صورت گرفت.

۴- از فرسایش خاک در بیش از ۱۰۰ هزار هکتار از اراضی این کشور جلوگیری و اکوسیستم آنها با کاشت بیش از ۱.۳ میلیون اصله نهال و درخت محافظت شد.

۵- بهترین و به صرفه ترین شیوه‌های نوین کشاورزی ابتدا به ۸ هزار نفر از روستاییان آموزش، سپس به ۴۰۰ کشاورز برتر تسهیلاتی اعطا شد.

۶- مراکز متعددی جهت پشتیبانی از کشاورزان، مدیریت منابع آبی، مدیریت مراتع و توسعه بازار محصولات کشاورزی ایجاد شد.