چشم‌انداز وقوع درگیری هسته‌ای در بحران اوکراین

جنگ میان روسیه و اوکراین با آتش‌افروزی غرب در حالی دومین ماه خود را سپری می‌کند که «ولادیمیر زلنسکی» رئیس جمهور اوکراین در سخنانی تامل‌برانگیز هشدار داده که جهان باید برای استفاده احتمالی روسیه از تسلیحات هسته‌ای آماده شود.

او روز شنبه (۱۶ آوریل) در مصاحبه با خبرنگاران اوکراینی گفت: ما نباید منتظر لحظه‌ای باشیم که روسیه تصمیم به استفاده از سلاح هسته‌ای بگیرد. ما باید برای آن آماده شویم.

پیش از این نیز «ویلیام برنز» رییس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) هشدار داده بود که ناکامی‌های نظامی روسیه در اوکراین این خطر را افزایش می‌دهد که «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه بخواهد از یک سلاح هسته‌ای تاکتیکی استفاده کند.

اگرچه هنوز هیچ نشانه‌ای از قصد روسیه برای استفاده از سلاح هسته‌ای در جنگ با اوکراین وجود ندارد اما توالی اظهارات مقامات اوکراینی و همچنین برخی مسئولین غربی در این خصوص این سوال جدی را ایجاد می‌کند که این پیش‌بینی‌ها به چه میزان با واقعیت همخوانی دارد و هدف غرب از بیان چنین هشدارهایی چیست؟

به‌طور قطع ورود سلاح‌های هسته‌ای به منازعه میان روسیه و اکراین نمی‌تواند در چارچوب یک اقدام نظامی در جغرافیای فعلی درگیری‌ها باقی بماند و اثرات راهبردی آن، معادلات بسیاری را در عرصه بین‌المللی تغییر خواهد داد.

برای پاسخ به پرسش‌هایی که ذیل هشدار هسته‌ای غرب وجود دارد، بررسی آنچه تاکنون در جنگ اوکراین رخ داده در دو حوزه تحولات میدانی و نحوه پیشرفت و تاثیرگذاری جنگ ادراکی غرب علیه روسیه ضروری است.

در منازعه میان روسیه و اوکراین رخدادی که بیش از ناکامی یا موفقیت طرفین درگیری در نبرد نظامی حائز اهمیت است نحوه طراحی و پیشبرد جنگ ادراکی غرب علیه روسیه است.

فارغ از میزان تلفات غیر نظامیان در جنگ اوکراین و واقعیت‌هایی که هنوز هیچ مرجع بی‌طرفی نتوانسته گزارش دقیقی از آن ارایه کند، فدراسیون روسیه با داستان‌سازی‌ها و جنگ روانی گسترده‌ای که رسانه‌های غربی علیه این کشور و رییس جمهور آن طراحی و اجرا کرده‌اند در سطح افکار عمومی جهان به عنوان متهم نسل‌کشی و استفاده از سلاح‌های غیر متعارف پذیرفته شده است.

غرب با جدیت تمام پیشبرد جنگ هیبریدی علیه روسیه را در ابعاد گسترده سیاسی، اقتصادی، نظامی و رسانه‌ای در دستور کار خود قرار داده و در کنار آن با ایجاد حساسیت در سطح افکار عمومی نسبت به احتمال استفاده روسیه از سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی در تلاش است تا با ایجاد موج روانی جدید از یک سو کلیدواژه «روسیه و سلاح هسته‌ای» را که مکمل گزاره‌هایی چون «نسل‌کشی» و «جنایت جنگی» است در ذهن مخاطبان تثبیت کند و از سوی دیگر فشارهای جدیدی را برای ایجاد بازدارندگی و تاثیرگذاری بر اراده روسیه در خصوص استفاده احتمالی از این‌گونه سلاح‌ها تحمیل کند.

سازماندهی گسترده غرب در زمینه تداوم حمایت‌های مالی، تسلیحاتی، اطلاعاتی و جذب و اعزام نیروهای مزدور به اوکراین نشان می‌دهد که بر خلاف تاکید کلامی بر ضرورت اتخاذ راهکار سیاسی برای پایان دادن به جنگ عملا آنها اراده‌ای برای پایان منازعه ندارند و ترجیح می‌دهند روند موجود را در بازه زمانی طولانی به منظور انهدام ظرفیت‌های اقتصادی، نظامی و سیاسی روسیه ادامه دهند.

«ند پرایس» سخنگوی وزارت امور خارجه روز جمعه در گفتگو با سی ان ان گفت: این امکان وجود دارد که جنگ در اوکراین تا پایان سال جاری ادامه یابد. این شبکه آمریکایی پیش از این گزارش داده بود «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه به مقامات اروپایی گفته است، واشنگتن پیش‌بینی می‌کند که جنگ در اوکراین حداقل برای هشت ماه دیگر ادامه خواهد داشت.

بایدن رئیس‌جمهور آمریکا نیز با اشاره به حملات روسیه به اوکراین، گفت که «جنگ هنوز تمام نشده و ممکن است برای مدت طولانی ادامه یابد و ما به حمایت از اوکراین ادامه خواهیم داد.»

علاوه بر مقامات آمریکایی، «لیز تراس» وزیر خارجه انگلیس در گفت‌وگو با اسکای نیوز گفت: جنگ در اوکراین ممکن است چند سال طول بکشد. او و «بوریس جانسون» نخست وزیر انگلیس بارها عنوان کرده‌اند که نتیجه این جنگ باید شکست پوتین باشد و لذا تا آن زمان حمایت اروپا و آمریکا از اوکراین ادامه خواهد داشت.

اگرچه با توجه به تداوم پشتیبانی غرب از اوکراین و تلاش سازمان یافته برای طولانی کردن جنگ با هدف محاصره تمام عیار روسیه، نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی از واکنش‌های احتمالی مسکو داشت اما چنانچه در یادداشت اخیر سفارت روسیه در واشنگتن خطاب به مقامات آمریکایی آمده، غرب باید خود را برای رخدادهای «غیر قابل پیش‌بینی» آماده کند.

در چنین شرایطی به‌نظر می‌رسد غرب برای توجیه رفتار خود که عملا تسهیل‌کننده مسیر ادامه درگیری و نزاع است موضوع تهدید هسته‌ای روسیه و ضرورت مقابله جهانی با آن را با دو هدف مشخص پیش کشیده است.

نخست؛ منفعل کردن روسیه نسبت به اتخاذ رویکرد تهاجمی‌تر در عملیات نظامی که می‌تواند با متهم‌سازی این کشور به استفاده از سلاح‌های نامتعارف همراه شود (مشابه اتهاماتی که به بشار اسد در سوریه وارد شد و هیچ وقت به اثبات نرسید) و در ادامه بسترسازی برای ایجاد اجماع بین‌المللی علیه روسیه و تشدید فشارهای سیاسی، اقتصادی و حتی نظامی به مسکو.

مجموعه تحولات بحران اوکراین نشان می‌دهد که سناریوی طراحی شده از سوی غرب، ادامه جنگی است که طی آن و در یک فرآیند فرسایشی با هزینه نابودی سرمایه‌های انسانی و اقتصادی اوکراین، مسکو در شرایطی قرار بگیرد که با دستِ بسته، راهی جز پذیرش شکست تمام عیار نداشته باشد.

اگرچه طراحی این راهبرد بر روی کاغد می‌تواند امیدواری‌هایی برای غرب رقم بزند ولی بسیار بعید است که این لقمه بسیار بزرگ از هاضمه غرب بدون ایجاد خفگی و تباهی عبور کند.

23311