موج خروج مسیحیان از کلیساها در آلمان

کاتولیک یا پروتستان؟ پایبندی به مناسک و آیین‌های این یا آن یکی؟ تا همین چند سال پیش اگر این سئوال را از یک کودک آلمانی از خانواده‌ای مسیحی می‌پرسیدید، اکثر قریب به اتفاق بچه‌ها پاسخی آماده برای آن داشتند.

اما زمانه در حال تغییر است و رسوایی‌های متعددی که پای کلیسا در آن در میان بوده، آسیبی جدی به شهرت کلیسا در آلمان وارد کرده است.

ریزش شدید از سال ۱۹۹۰

به گزارش کلیسای انجیلی در آلمان" (EKD)، اگر مبنا را سال ۱۹۹۰ بگیریم که در آن بیش از ۷۲ درصد از جمعیت آلمان عضو یکی از این دو کلیسای کاتولیک یا پروتستان بودند، در بهار ۲۰۲۲ برای نخستین بار در طول سده‌ها، این شمار به زیر ۵۰ درصد سقوط کرده است. 

"سیل خروج از کلیسا بی‌پیامد نمی‌ماند"

کارستن فررک، متخصص علوم اجتماعی "گروه پژوهشی جهان‌بینی‌ها در آلمان" معتقد است: «این یک نقطه عطف تاریخی است برای اینکه این اولین بار در طول قرن‌هاست که در آلمان عضو کلیسا بودن "عادی" نیست.»

یک کارشناس دیگر آشنا به امور کلیسا در آلمان با نگاهی به این آمار معتقد است که این مسئله "بدون پیامد نخواهد بود". به گفته تئو دیرکس: «کلیساها با یک میلیون و سیصد هزار کارمند پس از بخش دولتی بزرگترین کارفرما در آلمان به شمار می‌روند.»

این کارشناس می‌گوید، جامعه تأثیر این ریزش را احساس خواهد کرد؛ با تغییر مدیریت و مالکیت سیستم‌های بیمارستان‌ها که هم اکنون در جریان است و تعطیلی مهدکودک‌ها و مدارس.

تماشای ویدیو 01:53

کلیسا یا بنگاه اقتصادی؟

برای درک نکته‌ای که این کارشناس به آن اشاره می‌کند، کافی است بدانیم که تنها در اسقف‌نشین کلن در آلمان ۳۲ دبیرستان متعلق به کلیسا وجود دارد. اگر چه کلیسا تنها بخش کوچکی از حقوق کارکنان این مدارس را پرداخت می‌کند، اما در مجموع سالانه میلیون‌ها یورو در این بخش هزینه می‌کند؛ هزینه‌ای که البته در تناسب با درآمد کلیساست.

دیرکس می‌گوید: «سال ۲۰۱۹ کلیسا با درآمد مالیاتی بی‌سابقه‌ حدود ۱۳ میلیارد یورویی، رکورد زد.» درآمدی بالا که البته به اعتقاد این کارشناس، کلیسا دیگر هیچگاه به آن سطح از درآمد دست پیدا نخواهد کرد.

دویچه وله را در اینستاگرام دنبال کنید

به این ترتیب یکی از پیامدهای ریزش اعضا، بسته شدن کلیساها خواهد بود. چرا که به گفته این کارشناس، از آنجا که تقریبا دیگر کسی مایل به کشیش شدن نیست، به زودی مناطق تحت پوشش هر کشیش نیز کم‌تر خواهد شد. برای مثال پیش‌بینی می‌شود که با ادامه این روند تا سال ۲۰۳۰، در اسقف‌نشینی کلن تعداد این مناطق به ۵۰ تا ۶۰ خواهد رسید. در حال حاضر شمار آنها به بیش از ۵۰۰ می‌رسد.

انگیزه‌ها و دلایل متفاوت برای خروج از کلیسا

به گفته روبرت استپهانوس، مدیر REMID (انجمن خدمات رسانه‌ای و اطلاع‌رسانی در مورد مطالعات دینی) انگیزه‌ها برای خروج از کلیسا متفاوت‌اند؛ از عدم تمایل به مالیات گرفته تا برای مثال اعتراض به چگونگی برخورد با رسوایی‌هایی که مربوط به سوءاستفاده‌های متعدد در کلیساست.

در آلمان پرداخت "مالیات کلیسا" برای پروتستان‌ها و کاتولیک‌های عضو جمعیت‌های مذهبی الزامی است و دولت بر اخذ و هزینه‌کرد آن نظارت دارد.

بیشترین شمار خروج از کلیسا به نام شهر کلن در آلمان ثبت شده است. گفته می‌شود که تنها در سه ماه نخست امسال نزدیک به ۶۰۰۰ نفر از عضویت کلیسا خارج شده‌اند. سال گذشته هم شهر کلن رکوردی تاریخی را در این زمینه به نام خود ثبت کرده بود: سال گذشته ۱۹۳۷۲ مسیحی به کلیسای کلن پشت کردند.