«انتفاع اقتصادی» ملاک توافق خوب و بد/ مجلس نظارت می‌کند

خبرگزاری مهر، گروه سیاست- زهرا علیدادی: مدتی است مذاکرات احیای برجام بین ایران و گروه ۱+۴ دنبال می‌شود. البته مذاکرات احیای برجام در دولت قبل هم در شش دور انجام شد. مذاکرات در دولت سابق با نگاه خوش‌بینانه به طرف مقابل دنبال می‌شد و دولتمردان و شخص حسن روحانی بارها به مردم وعده داده بودند که از فردای اجرای برجام همه تحریم‌ها لغو می‌شود، اما نه تنها تحریم‌ها لغو نشد، بلکه دقیقاً از روز اول بعد از آغاز اجرای برجام در دی ماه سال ۱۳۹۴، طرف غربی و به ویژه ایالات متحده آمریکا کارشکنی‌های زیادی کرد و به بهانه‌های مختلف تحریم‌های ظالمانه‌ای را علیه ایران وضع کردند و در نهایت هم تحریم‌ها با خروج آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک در اردیبهشت ۱۳۹۷ تا به امروز با شدت بیشتری ادامه یافته است.

تقریباً هیچ!

بدعهدی‌های آمریکا و همراهی کشورهای غربی عضو برجام با سیاست‌های خصمانه آمریکا باعث شد برجام هیچ عایدی برای جمهوری اسلامی ایران نداشته باشد که ولی‌الله سیف، رئیس بانک مرکزی دولت قبل هم بر این موضوع صحه گذاشت و تاکید کرد: توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ موسوم به برجام، «تقریباً هیچ» دستاورد اقتصادی برای تهران دربرنداشته است.

با تغییر دولت، مذاکرات با گفتمان جدیدی پیگیری شد و دولتِ مردمی با تکیه بر مبانی سه‌گانه «عزت، حکمت و مصلحت»، گفتگوها برای لغو تحریم‌های ظالمانه آمریکا را از سرگرفت. در واقع، هیئت مذاکره‌کننده ایران به ریاست علی باقری‌کنی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه، رایزنی و دیدارهای دو و چندجانبه را با هدف «لغو تحریم‌ها» و «انتفاع اقتصادی» ایران دنبال می‌کنند.

تفاوت عمده مذاکرات در دولت سیزدهم با دوره‌های قبل مذاکرات که در دولت روحانی انجام می‌شد، آن است که این دولت بنا ندارد سفره مردم را به مذاکرات گره بزند و مسیر خنثی‌سازی و رفع تحریم‌ها را توأمان پیگیری می‌کند.

مذاکره برای مذاکره؛ هرگز

حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور کشورمان نیز بارها بر این موضوع تاکید کرده که ایران به دنبال حل و فصل مسئله هسته‌ای از طریق گفتگو است و ما مذاکره را برای مذاکره نمی‌خواهیم و به دنبال مذاکراتی هستیم که به حل مسئله و رسیدن به نتیجه منجر شود.

مجلس شورای اسلامی نیز با تصویب قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران، مسیر تیم مذاکره‌کننده کشورمان را هموار کرد و با این قانون مترقی باعث شد که آنان با دست پر پای میز مذاکره برای احقاق حقوق ملت ایران بنشینند.

مطابق با مواد ۶ و ۷ قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران»، شرط انجام تعهدات برجامی از سوی ایران، برقراری کامل روابط بانکی، رفع کامل موانع صادرات، فروش کامل نفت و فرآورده‌های نفتی ایران، برگشت کامل و سریع ارز منابع حاصل از فروش و ارائه گزارش این اقدامات به مجلس و تأیید نمایندگان است.

مجلس قفل صنعت هسته‌ای را شکست

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در نطق پیش از دستور جلسه علنی روز (یکشنبه ۲۱ فروردین ماه)، اظهار داشت: مجلس یازدهم با رسیدگی به قانون اقدام راهبردی، قفل‌های بسته شده به صنعت هسته‌ای را شکست و با برداشتن موانع بر سر راه پیشرفت و ارتقای دستاوردهای علمی، در این حوزه نقش‌آفرینی کرد.

وی بیان کرد: خوشبختانه با ظرفیتی که با بومی‌سازی صنعت هسته‌ای ایجاد شده بود، در فاصله کوتاهی دست دیپلمات‌های ایران در مذاکرات پُر شد. اکنون امیدواریم که سرمایه گرانقدر دانش و فناوری پیشرفته هسته‌ای همراه با مذاکره خوب، توافقی خوب را برای انتفاع اقتصادی مردم ایران رقم بزند.

رئیس مجلس شورای اسلامی بر این مسئله هم تاکید کرد که پیشرفت‌های هسته‌ای کشور پشتوانه‌ای محکم برای انتفاع اقتصادی ملت ایران است و مجلس یازدهم همچون گذشته بر این اصل تأکید دارد که مذاکرات هسته‌ای باید به اصول منافع تضمین شده، پایدار و ملموس اقتصادی برای آحاد ملت شریف ایران منجر شود.

صیانت از خطوط قرمز

اخیراً نیز بیانیه‌ای در صحن علنی مجلس پیرامون مذاکرات وین خطاب به رئیس جمهور قرائت شد که به امضای ۲۵۰ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسیده بود. در آن بیانیه بر این نکته تاکید شده بود که نمایندگان مجلس شورای‌اسلامی ضمن حمایت از دولت انقلابی، با دقت مذاکرات را زیر نظر دارند و بدون شک دولت و مجلس در حفظ منافع ملی اتفاق نظر دارند و از خطوط قرمز تعیین شده و نیز قانون مجلس، صیانت کرده و مجلس از هر گونه توافقی که با رعایت قانون مجلس و خطوط قرمز ترسیم شده نظام، منافع ملت ایران را تضمین کند، حمایت خواهد کرد.

ذکر این نکته حائزاهمیت است که مقام معظم رهبری در بهمن ماه سال ۱۳۹۹، سیاست نظام در مورد لغو تحریم‌ها و مسئله مهم راستی‌آزمایی را مورد تاکید قرار دادند که در فرمایشات ایشان آمده بود: «ایران از اول به تمام تعهدات برجامی خودش عمل کرد، جمهوری‌اسلامی به تمام تعهدات برجامی عمل کرد، آن‌ها نقض کردند. ما حق داریم برای ادامه برجام شرط بگذاریم و این شرط را هم گذاشتیم و گفتیم و هیچکس هم از آن عدول نخواهد کرد و آن این است که اگر می‌خواهند ایران به تعهدات برجامی که چند تعهد آن را لغو کرده برگردد، باید آمریکا تحریم‌ها را لغو بکند، آن هم نه به زبان و روی کاغذ که بگوید لغو کردیم، نه! بایستی در عمل تحریم‌ها را لغو کنند و ما راستی‌آزمایی کنیم و احساس کنیم که درست تحریم‌ها لغو شده، آن وقت ما هم به این تعهدات برجامی بر می‌گردیم، این سیاست قطعی جمهوری‌اسلامی است و مورد اتفاق مسئولان کشور هم هست و از این سیاست برنخواهیم گشت.»

تضمین اقتصادی

حجت‌الاسلام سید محمود نبویان در گفتگو با مهر، با بیان اینکه باید تیم مذاکره‌کننده کشورمان از طرف مقابل چند نوع تضمین بگیرند که یکی از این موارد تضمین اقتصادی است، مبنی بر اینکه باید تضمین داده شود که شرکت‌های خارجی بتوانند به ایران بیایند و باید به راحتی بتوانند در ایران سرمایه‌گذاری کنند و مشکلی نداشته باشند.

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه باید قانون تحریم‌های ایران برداشته شود، گفت: ما توقف و تعلیق تحریم‌ها را هم قبول نداریم. ممکن است غربی‌ها بهانه بیاورند که برجام فقط هسته‌ای است و ما نمی‌توانیم همه قانون‌های تحریمی ایران را برداریم. اگر ما می‌خواهیم نفع اقتصادی ببریم، باید به گونه‌ای باشد که قوانین تحریمی ایران لغو شود و در غیر این صورت هیچ ارزشی برای ما ندارد.

توافق خوب

مصطفی طاهری، نماینده مردم زنجان در مجلس شورای اسلامی اخیراً در صحن علنی مجلس با اشاره به مذاکرات وین، گفت: در حالی که مذاکرات جمهوری اسلامی و ۱+۴ در موضوع هسته‌ای پیش می‌رود، به عنوان نماینده مردم تاکید می‌کنم که یک توافق خوب، توافقی است که انتفاع اقتصادی برای مردم به همراه داشته باشد. به همین جهت ما خواهان لغو مؤثر تحریم‌ها هستیم.

این نماینده مجلس اظهار داشت: هدف قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها که در مجلس یازدهم تصویب شد همین بود که مردم باید شاهد باشند که بر اثر لغو تحریم‌ها، تجارت خارجی کشور و فروش نفت عادی می‌شود و درآمدهای ارزی کشور به راحتی مورد استفاده و تبادل قرار می‌گیرد.

دغدغه مشترک مجلس و دولت

وحید جلال زاده، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی چندی پیش گزارشی از نشست این کمیسیون با حضور وزیر امور خارجه ارائه کرد و گفت: از مذاکرات به دنبال انتفاع حداکثری اقتصادی در سفره و معیشت مردم هستیم، از سوی دیگر، حفظ حداکثری توانمندی‌های هسته‌ای خود را دنبال می‌کنیم. در گزارش وزیر این موارد موجود بود و نشان داد مجلس و دولت دغدغه‌های مشترکی دارند.

وی بیان کرد: نمایندگان به عنوان ناظر به وظیفه خود عمل خواهند کرد، مجلس لحظه به لحظه مذاکرات را رصد و گزارش‌گیری می‌کند و هر کجا احساس کند که توافق نسبت به منافع ملت و انتفاع اقتصادی زاویه دارد، قطعاً وظیفه خود را انجام می‌دهد.

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی بر این موضوع تاکید کرد که ما تحت ضرب الاجل مذاکره نمی‌کنیم، مجلس به این امر اعتقاد دارد و این نکته را به وزیر انتقال داده‌ایم که برای ما زمان توافق خط قرمز نیست و خط قرمز ما انتفاع اقتصادی و حفظ توانمندی‌های صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران است.

انتفاع اقتصادی

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان هم در نشست خبری درباره مذاکرات وین، گفت: هنوز به نقطه‌ای نرسیده‌ایم که طرف آمریکایی نشان دهد به تعهداتش عمل می‌کند. آمریکا تلاش می‌کند انرژی و وقت همه را مصروف این کند که اجزا و عناصری از فشار حداکثری را حفظ کند. آنچه برای ما حائز اهمیت است، انتفاع اقتصادی و انتفاع مردم ایران از رفع تحریم‌هاست.

وی تاکید کرد: تمامی اجزای فشار حداکثری و عناصر آن باید برداشته شود. آنچه باقی مانده، بیش از یک موضوع بین ما و آمریکاست و محوریت آن این است که تمامی اجزای فشار حداکثری برداشته و انتفاع ملت ایران از برجام لحاظ شود.

هوشیاری مذاکره‌کنندگان

صدیف بدری، نماینده مردم اردبیل در مجلس شورای اسلامی هم در مورد روند مذاکرات، می‌گوید: جمهوری اسلامی ایران در این دور از مذاکرات به دنبال توافق خوب است که منافع ملت ایران تأمین و تحریم‌ها برداشته شود. تیم مذاکره کننده به دنبال توافق خوب است و با هوشیاری و درایت، اهداف مورد نظر ملت و حاکمیت را دنبال می‌کند.

وی با اشاره به تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ملت ایران، تاکید کرد: رفع مشکلات اقتصادی در حوزه تحریم‌ها برای کشور مهم است، لذا هر گونه توافقی که برای ملت ایران انتفاع اقتصادی نداشته باشد، فاقد ارزش است.

استراتژی سودمند

همچنین حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی با تاکید بر اینکه آمریکایی‌ها در مذاکرات صداقت ندارند، گفت: با توجه به بدعهدی آمریکایی‌ها و خروج آن‌ها از برجام، دادن ضمانت و راستی آزمایی برای لغو تحریم‌ها باید در حین مذاکرات مورد توجه قرار گیرد.

عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: نباید تمام تعهدات روی کاغذ باقی بماند چرا که در این صورت توافق ایجاد شده اهمیت خود را از دست می‌دهد. ما باید بتوانیم از مذاکرات، انتفاع اقتصادی ببریم. انتفاع اقتصادی جزو استراتژی ما محسوب می‌شود و اگر قرار باشد مذاکرات نفع اقتصادی نداشته باشد، پس توافق هیچ سودی برای ما نخواهد داشت.

آمریکا ضمانت دهد

سید نظام‌الدین موسوی، سخنگوی هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی هم در این باره می‌گوید: در سال‌های اخیر تحریم‌ها بی‌اثر شده، اما چون تعهداتی دادیم و باید به تعهدات تا زمان پایان راستی‌آزمایی پایبند باشیم، لازم است انتفاع اقتصادی را هم در نظر داشته باشیم. ما با تحریم‌های ظالمانه آمریکا مواجه هستیم، اگر جایی تعهد یا تضمینی می‌دهیم، باید تعهد متقابل هم رفع تحریم‌ها و انتفاع اقتصادی ایران باشد.

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: آمریکا باید در مقابل تعهداتش ضمانت دهد و ضمانت‌ها مختلف است از جمله ضمانت ذاتی، حقوقی، سیاسی و اقتصادی که اگر این ضمانت‌ها وجود نداشته باشد، تعهدات ما بی‌معنی خواهد بود.

مطالب مذکور به خوبی گویای آن است که مجلس و دولت انقلابی عجله‌ای برای پایان مذاکرات ندارند و حرف مشترکشان این است که باید همه تحریم‌های جمهوری اسلامی ایران به گونه‌ای لغو شود که مردم سر سفره خود تأثیر آن را ببینند و به عبارت دقیق‌تر، نتیجه توافق باید منجر به انتفاع اقتصادی ایران شود.