نگاهی به کتاب آداب ادب کردن مردهای زن‌ستیز در رادیو فرهنگ

به گزارش خبرگزاری مهر، تازه‌ترین برنامه رادیویی «سیم و زر» رادیو فرهنگ به گفت‌وگوی محمد آسیابانی با شقایق فتحعلی زاده درباره کتاب «تأدیب الرجال: پاسخ به تأدیب النسوان زن‌ستیز» که پاسخی به منابع «تادیب النسوان» در دوران قاجاریه است، اختصاص دارد. این برنامه از ساعت ۱۲:۳۰ امروز چهارشنبه ۳۱ فروردین ۱۴۰۱ از رادیو فرهنگ پخش می‌شود.

«انتشارات ندای تاریخ» کتاب «تأدیب الرجال: پاسخ به تأدیب النسوان زن‌ستیز» به تصحیح شقایق فتحعلی زاده و رقیه آقابالازاده را در پاییز ۱۴۰۰ با شمارگان ۵۰۰ نسخه، ۹۲ صفحه و بهای ۴۵ هزار تومان منتشر کرد. این کتاب پیشتر به سال ۱۳۹۶ با عنوان «آداب تادیب الرجال» با شمارگان هزار نسخه، ۸۰ صفحه منتشر شده بود، اما در این چاپ یک بازبینی اساسی روی متن صورت گرفت و مقدمه آن نیز مفصل شد.

درباره این کتاب می‌توان گفت که در دوره قاجار زنان همانند دیگر دوره‌های تاریخی با ساختار پدرسالاری، مردسالاری شوهرسالاری روبه‌رو بودند، در این ساختار معیوب رساله‌هایی انتقادی تحت عنوان تأدیب‌النسوان نگاشته می‌شد. این کتاب‌ها با موضوع اصلی انتقاد از آداب و سلوک زنان نوشته می‌شد و دستورالعملی بود که (بنا به نظر نگارنده‌های آنها) اگر زنان به آن عمل می‌کردند رضایت همسران خود را در پی داشتند. بیشتر دستورالعمل‌های این رساله‌ها در راستای خواسته‌ها و منویات مردان و تمتع آنها از لذات زندگی و مسائل جنسی بود.

نویسنده‌ها در قالب نصیحت‌های پندآمیز به زنان می‌آموختند چگونه رفتار کنند، حرف بزنند، راه بروند، غذا بخورند، لباس بپوشند و به طور کلی اطاعت بی‌چون و چرایی از همسران خود داشته باشند.
به فاصله چند سال از انتشار این کتاب‌ها برخی از زنان قاجار بر آن شدند که پاسخ در خور به نویسنده آن بدهند. یکی از این بانوان نویسنده نسخه حاضر است که از نام ایشان اطلاعی نداریم. این کتاب با عنوان تأدیب‌الرجال به خط نستعلیق و در مجموع ۱۰۵ صفحه که بخش اول آن شامل تأدیب‌النسوان و در ۶۶ صفحه است که نگارش آن در تاریخ ربیع‌الثانی ۱۳۱۸ ق به پایان رسیده است و بخش دوم که ۳۹ صفحه است تأدیب‌الرجال را در بر می‌گیرد.

برنامه «سیم و زر» که ویژه نقد کتاب است، با تهیه‌کنندگی فریده گودرزی و اجرای فاطمه اسحاق‌تبار روی موج اف‌ام، ردیف ۱۰۶ مگاهرتز از رادیو فرهنگ پخش می‌شود.