از گذشته تا آینده با عکاسی سینما

امروزه با در نظر گرفتن کشفیات و ابداعات جدید در زمینه علوم الکترونیکی و با وجود امکانات علم موجود و پیشرفته،‏ ضبط،‏ ثبت و انتقال تصاویر با استفاده از شیوه‌های مکانیکی و شیمیایی صورت دیگری به خود گرفته و شیوه ثبت تصویر را از محدودیت‌های مربوط به شیوه‌های شیمیایی رها کرده و عمل تهیه تصویر،‏ را ساده‌تر،‏ سریع‌تر و با سرعت بیشتری قابل انتقال ساخته است.

با پیشرفت تکنولوژی در تمام صنایع،‏ در این چند سال اخیر صنعت جذاب سینما تحول عظیمی را در بخش‌های تکنیکی،‏ به خصوص عکاسی فیلم تجربه می‌کند.

«امیر عابدی» عکاس فیلم «چهارشنبه‌سوری» که برای اولین بار در سینما از دوربین دیجیتال برای عکاسی فیلم «مزرعه پدری» استفاده کرده،‏ می‌گوید: «من چون از دوربین دیجیتال استفاده می‌کنم بالطبع نظرم مثبت خواهد بود این فرایندی است که در دنیا وجود دارد و ما هم شاید ناگزیر به استفاده از آن باشیم. ما با این روش هزینه‌های تولید فیلم را پایین آورده و مقوله نگاتیو،‏ چاپ و … را حذ کرده‌ایم. از طرفی امکان ثبت لحظات بیشتری را داریم عکاس می‌تواند عکس‌های بیشتری بگیرد تا ضریب خطایش کمتر شود.

کیفیت عکس‌ها بسیار بالا و فایل اریژینال هم به تنهایی جوابگو خواهد بود. با ورود دوربین‌های جدید به بازار و (رزولوشن) بسیار بالای این دوربین‌ها امکان چاپ عکس‌ها را در سایزهای بسیار بزرگی خواهیم داشت.

اما باید یک نکته مهم را بگویم که دوستان ما هر کدام،‏ تقریبا بین ۵ تا ۱۰ میلیون برای دوربین‌های دیجیتال و تجهیزات آن،‏ سرمایه‌گذاری کرده‌اند و متاسفانه این موضوع دیده نمی‌شود یعنی وقتی یک تهیه‌کننده با عکاس قرارداد می‌بندد اصلا به این موضوع توجهی نمی‌شود و همان دستمزد دوره‌های قبلی پرداخت می‌شود. ما اگر در هر فیلم سینمایی به طور متوسط با دوربین آنالوگ،‏ ۴۰ حلقه عکس،‏ ۴۰ عدد کنتاکت،‏ ۴۰ ظهور فیلم،‏ تعداد زیادی چاپ عکس و … داشته باشیم به طور کلی چیزی حدود ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان هزینه خواهد داشت که ما،‏ کل این هزینه را از روی دوش تهیه‌کننده‌ها برداشته‌ایم اما ما به ازای این سرمایه‌گذاری برای عکاسان کجا می‌رود؟ چرا نادیده گرفته می‌شود و اصولا چرا یک تهیه‌کننده از عکاس نمی‌‌پرسد که شما با چه امکاناتی عکاسی می‌کنید؟ که فکر می‌کنم علت آن،‏ احاطه نداشتن به این دانش است و فکر می‌کنند عکاس با دوربین به دنیا آمده،‏ به خصوص در حال حاضر که این تجهیزات بسیار گران است.»

دیجیتال در سینما به سرعت راه خود را می‌رود و همه چیز را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد از «سیامک زمردی مطلق» عکاس فیلم «بچه‌های نفت» می‌پرسم،‏ وی در پاسخ می‌گوید: «در عرصه تئاتر به خاطر نورهای بسیار کم،‏ دوربین‌های دیجیتال ضعیف عمل می‌کنند و در حساسیت‌های بالا و سیاهی‌ها مشکل‌دارند ولی نگاتیو می‌تواند همچنان آن کیفیت بالا را داشته باشد من از این جهت به قضیه نگاه می‌کنم. به هر حال این مشکلات در سینما کمتر دیده می‌شود چون حداکثر حساسیت نگاتیو در عکاسی سینما ۸۰۰(ASA) می‌باشد.

حسن دوربین‌های دیجیتال این است که در همان صحنه‌ می‌توانید،‏ به راحتی وایت بالانس کنید ولی در دوربین‌های آنالوگ این کار با انواع فیلترها انجام می‌شود و این خودش مشکلاتی به همراه دارد به هر حال با تکنولوژی نمی‌شود جنگید منتهی نباید تکنولوژی به ما مسلط شود ما باید به تکنولوژی مسلط شویم و به بهترین شکل از این پدیده استفاده کنیم.»

ورقا عامری «عکاس فیلم شبانه» هم نظر خود را این گونه بیان می‌کند: «اگر از سیستم جدید درست استفاده شود دوربین‌های دیجیتال،‏ به شدت قابلیت جایگزینی دوربین‌های آنالوگ را دارد. کار با دوربین‌های دیجیتال،‏ مطمئن و دقیق است،‏ ضمانت اجرایی بیشتری دارد و سرعت عمل را بالا می‌برد و فکر می‌کنم با این وجود،‏ استفاده از دوربین‌های آنالوگ،‏ دیگر کاری اضافه باشد.»
عکاسی به سرعت متحول می‌شود و گسترش پیدا می‌کند. در آینده‌ای نزدیک اثرات تحولات پیشرو و ابداعات نوین فنون عکاسی را شاهد خواهیم بود.

نادر فوقانی عکاس فیلم «کارناوال مرگ» می‌گوید: «اکثرا فکر می‌کنند کار با دوربین‌ دیجیتال راحت شده ولی برای کسانی که می‌خواهند به صورت حرفه‌ای کار کنند،‏ عکاسی سخت‌تر شده است،‏ حسن بزرگ این دوربین‌ها این است که بعد از اتمام عکاسی می‌توانید با فتوشاپ (Photoshop) روی عکس‌ها کار کنید و انواع فیلترها را در اختیار داشته باشید ولی در عکاسی آنالوگ این امکانات را نخواهید داشت و قدرت مانور بسیار پایین است.
در کل از کار کردن با این دوربین خیلی راضی‌ام و کارناوال مرگ،‏ سومین کار من با دوربین دیجیتال است. در ضمن باید از امیر عابدی تشکر کنم که از طریق انجمن این دوربین‌ها را با تسهیلات ویژه در اختیار ما گذاشت.»

عکاسان امروز در حال تجربه‌ای بی‌نظیر هستند،‏ گذشت زمان کار را برای آن‌ها کامل‌‌تر و گسترده‌تر می‌کند و از همین روی عکاسان در پی آن هستند تا حضوری فراگیر در عکاسی فیلم داشته باشند «مجید خمسه» عکاس فیلم «مارمولک» در این زمینه می‌گوید: «دوربین دیجیتال دست عکاس را باز می‌گذارد و مسلما نسبت به دوربین آنالوگ برترهایی دارد. در ضمن باید بگویم که کار سخت‌تر شده و نباید آن ر ساده گرفت. من دو سال است که با دوربین دیجیتال کار می‌کنم و بسیار راضی هستم در ضمن افسوس می‌خورم که ای کاش فیلم‌های قبلی‌ام را با دیجیتال کار می‌کردم چرا که نتیجه کار،‏ بهتر و قابل قبول‌تر می‌شد.»

از احمد احمدی عکاس فیلم «آکواریوم» می‌پرسم،‏ وی در جوابم می‌گوید: «تکنولوژی روز به روز ارتقاء پیدا می‌کند و این با گذشت زمان،‏ سیستم جدید جایگاه خودش را پیدا می‌کند و در سینما هم کارکرد خودش را خواهد داشت که البته باید دید چطور از این ابزار استفاده خواهیم کرد شناخت از این سیستم بسیار مهم است. من تمام تلاشم بر این است که اگر با دوربین دیجیتال کار می‌کنم همان قواعدی که د عکاسی آنالوگ به کار می‌بردم را رعایت کنم.
دوربین‌های دیجیتال و الکترونیکی،‏ امروز با توانایی چشمگیری برای عکاسی در شرایط نوری مختلف ا یک سو و داشتن حجم کم و سادگی مکانیزم عملکردی آن از سوی دیگر،‏ دنیای وسیع‌تری را برای نشان دادن و تجربه کردن در اختیار عکاس قرار می‌دهد.
حافظ احمدی عکاس فیلم «دره زاگرس» نظر مخصوص به خود را دارد،‏ «من هم از این سیستم استفاده می‌کنم دوربین خوبی است و امکانات بسیاری دارد و یکی از ویژگی‌های این دوربین سبک بودن آن است ولی با این همه امکانات فنی به درد سینما نمی‌خورد و شاید تنها برای گرفتن عکس‌های پشت ویترین مناسب باشد. امولسیونی که در نگاتیو است جای هیچ چیزی را نمی‌گیرد. کیفیت‌ دوربین‌های آنالوگ بالاتر و پیکسل این دوربین‌ها از دیجیتال بیشتر است. به هر حال شاید در آینده وضعیت بهتر و مطلوب‌تر شود.»

با توجه به کارکرد دوربین‌های دیجیتال که باعث افزایش سرعت،‏ کاهش زمان،‏ ماندگاری زیاد و … می‌شود شاهد حضور عکاسان اماتور و افراد غیرمتخصص در حرفه عکاسی سینما هستیم «امیر عابدی» عکاس فیلم «مزرعه پدری» می‌گوید: «نکته مهم،‏ تداوم است که به نگاه و کارکرد آن شخص برمی‌گردد و اگر کسی در هر کاری ماندگار می‌شود به خاطر کیفیت و قدرت اجرایی در کارش می‌باشد. ما زیاد نگران آمدن افراد تازه کار نیستیم،‏ ما نگران این هستیم که سینما در استفاده از این افراد بی‌تجربه از بعد اقتصادی آسیب ببیند.

همه دوستان،‏ حرفه‌ای ما،‏ هیچ دغدغه خاطری از ورود افراد تازه کار ندارند و قطعا باید نیروی جدید وارد این حرفه شود ولی این ورود،‏ باید منطقی باشد و در پس آن تجربه.»

مجید خمسه عکاس فیلم «هدف اصلی» چنین نظری دارد: «این طور نیست که هر کسی از راه رسید بتواند عکس خوب بگیرد باید به مقدار زیاد عکس بگیرد،‏ بیاموزد و صبر داشته باشد تا بشود یک عکاس حرفه‌ای. تهیه‌کننده‌ها هم باید با درایت بیشتری عکاس فیلم را انتخاب کند. آن‌ها فکر می‌کنند با پرداخت پول کمتر به عکاسان آماتور،‏ پس‌انداز می‌کنند و به نفع فیلم کار می‌کنند اما نمی‌دانند که مشکلات اساسی،‏ بعد از آن پیش خواهد آمد پس بهتر است از عکاسان حرفه‌ای استفاده کنند.»
سیامک زمردی‌مطلق عکاس فیلم «خمره» هم می‌گوید: «شرکت‌های دوربین‌سازی،‏ کار را برای همه آسان و راحت کرده‌اند اما تفکری که پشت آن دوربین می‌باشد مهم است. امکان دارد شما بهترین دوربین را داشته باشید اما دانش کافی و لازم برای یک سوژه کاری مشخص را نداشته باشید،‏ پس نمی‌توانید کار کنید مطمئن باشید اگر جوانان،‏ تجربه خودشان را از فیلم‌های کوتاه شروع کنند عکاسان خیلی خوبی برای آینده سینما خواهند بود.»

امروزه عکاسی توسط دوربین‌هایی با عدسی‌های بسیار قوی و با کیفیت و سیستم‌های دیجیتال تصویرسازی صورت می‌گیرد با این امکانات متنوع،‏ آیا اصلا جایی برای ذوق،‏ سلیقه و کنجکاوی عکاسی باقی می‌گذارد. نادر فوقانی عکاس فیلم «تله» چنین نظری دارد؟ «هر چیزی جایگاه خاص خودش را دارد در این چند سال اخیر از افرادی که جذب این کار شدند یک فریم خوب ندیدم همه فکر می‌کنند عکاسی سینما،‏ فقط پرتره است. در کل چارچوب سینما و سلیقه تماشاگر را نمی‌شناسند با تلیغات مشکل دارند تجربه بسیار مهم است عکاس خوب فقط با دو فریم عکس خوب می‌تواند فیلم را به شما معرفی کند.

حافظ احمدی عکاس فیلم «پاپیتال» می‌گوید: «کسانی که به صورت حرفه‌ای به دنبال علم عکاسی هستند باید با دوربین‌های آنالوگ تجربه خود را شروع کنند چرا که در ابتدای راه،‏ کارکردن با دروبین‌های دیجیتال،‏ جلوی استعداد را می‌گیرد و عکاس را تنبل می‌کند،‏ مثل فیلمبرداری ویدئویی.»

ورقا عامری عکاس فیلم «شبانه» نظر خود را این گونه بیان می‌کند: «دوستان جوان من… حتی دوربین را محکم به دست نمی‌گیرند. حضور آن‌ها بیشتر تفریحی است اهمیت نمی‌دهند کار،‏ بسیار آسان شده و به همین خاطر،‏ ارزشی برای آن قائل نمی‌شوند. و به نظر من با این اوضاع به عکاسی فیلم کم لطفی شده است. به هر حال تکنولوژی همین است باید به اصل توجه کرد وگرنه رشته کار از دستمان خارج خواهد شد. در ضمن نباید تجربه را فراموش کنیم. چرا که لذت نور دادن به نگاتیو را فقط یک عکاس حرفه‌ای درک کرده است.» احمد احمدی عکاس فیلم «تیغ‌زن» هم می‌گوید: «معضل بزرگی گریبانگیر عکاسی سینما شده و آن هم ورود نیروهای تازه کار و ناوارد است. دلیل این امر دسترسی آسان، به دیجیتال و تجهیزات آن می‌باشد در ضمن هیچ شناختی هم از ظرافت،‏ فن،‏ تکنیک و … دیجیتال وجود ندارد. که باید برای این قضیه فکری شود.

برای پی بردن به اهمیت عکس فیلم باید گفت،‏ عکس قوی‌ترین شیوه ارتباط فیلم با مخاطبان است عکس می‌تواند ایجاد این ارتباط را با حضور عکاسان حرفه‌ای و استفاده صحیح و منطقی از تکنولوژی پیشرفته با کار بردی لازم و موفقیت آمیز به نمایش بگذارد و نقش خود را نشان دهد.