شب قدر، شبی از جنس نور و عطیه ای الهی

شب قدر، شب نزول رحمت خاص خداوند است در این شب دروازه‌های اجابت و مغفرت خدا بر روی بندگان گشوده می‌شود و فرشتگان از آسمان به زمین بخششی از جنس استجابت را ارزانی می‌کنند، در قرآن نیز آمده است که رحمت و مغفرت در این شب تا زمان طلوع فجر از آسمان می‌بارد.

این شب یکی از زمان‌های خاصی است که در منابع و روایات دینی از آن با اهمیت فراوان یاد شده است، در قرآن این شب را برتر از هزاران ماه خوانده اند.

لیله القدر شبی است که مائده های آسمانی بر روی زمین می‌شکفند و فرشتگان  اشک گنهکاران و بندگان را با نور فضل الهی به شکوه توبه و بخشش الهی پیوند می‌دهند.

بیشتر بخوانید 

• نجوای « الهی العفو » در سومین شب از لیالی قدر در خراسان رضوی

وجود شب‌های قدر برای بندگان خسته از دنیا فرصتی مغتنم است تا قدر و اندازه شان را به یاد آورند و میزان قرب و نزدیکی شان به خدا را درک کنند.

در شب های قدر و در صحن و سرای ملکوتی امام هشتم (ع) نوای الغوث الغوث به گوش جان زائران و مجاوران می‌نشیند.

واژه «قدر» در لغت به معنای بیان مقدار و اندازه هر چیزی مانند زمان و مکان باشد، در روایتی از امام باقر (ع) نقل شده است که همه‌ چیز‌هایی که بناست در طول این سال ابتدای سال آینده اتفاق بیفتد، در این شب اندازه گیری و مشخص می‌گردد. اعم از کار‌های خیر و نیکی، شر و بدی، طاعت و معصیت خدا، تولد، مرگ و روزی؛ بنابراین هر چیزی که در این شب قدر مقدر و اندازه گیری و امضا شود، حتمی خواهد بود.

عزیزی کارشناس دینی درباره این شب می‌گوید: شب قدر را شب نزول اسرار الهی می‌نامند، همانطور که در سوره قدر آمده إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ... «انزالناه» همان موهبت‌ها و اسرار الهی هستند که در هنگام شب قدر به زمین و بر دل بندگان نزول می‌کنند. 

او می‌گوید: در روایات فضیلت‌های بسیاری برای این شب بیان شده  فضلیت‌هایی که هر کدام بیانگر عظمت و بزرگی این شب عزیز است.

عزیزی می‌گوید: یکی از ویژگی‌های شب قدر برتری عبادی آن است، آن طور که در قرآن آمده، شب قدر از هزار ماه برتری دارد و با توجه به این ویژگی اعمال و عبادات انسان در این شب هزار ماه از عظمت خاصی برخوردار است.

یکی از شاگردان امام صادق (ع) از ایشان درباره این موضوع پرسید: «چگونه شب قدر از هزار ماه بهتر است؟ امام فرمودند: «عمل در آن بهتر از عمل در هزار ماهی است که در آن، شب قدر وجود ندارد.»

بیشتر بخوانید 

• حدیث بندگی در شبی بهتر از هزار ماه
• برنامه‌های شب‌های قدر در حرم رضوی با چه ویژگی‌هایی برگزار می‌شود؟
• حرم مطهر رضوی در عزای امیر المومنین (ع) سیاهپوش شد

یا در روایتی دیگر از امام باقر پرسیدند که تفسیر این آیه «لیله القدر خیر من الف شهر» چیست؟ ایشان فرمودند: «رفتار شایسته‌ای مانند نماز، زکات و انواع کار‌های نیک دیگر در شب قدر بهتر است از انجام این کارها، در هزار ماهی که شب قدر در آن وجود ندارد. اگر خداوند اجر و پاداش عمل بندگان خود را افزایش نمی‌داد، هرگز عمل یک شب به عمل هزار ماه نمی‌رسید. ولی خداوند نیکی‌های بندگان خود را چند برابر کرده است.»

این کارشناس مذهبی می‌گويد: یکی دیگر از مصادیق «انزالناه» در شب قدر، نزول و فرود فرشتگان الهی با رحمتی از سوی خدا به زمین است تا آن جا که محیط زمین تنگ می‌شود، در قرآن کریم نیز در این باره آورده است که تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ؛ در شب قدر ملائکه و روح به فرمان پروردگارشان با هر چیزى نازل مى شوند.

لیله القدر شب نزول تنها راه نجات بشریت 

عزیزی می‌گوید: در شب قدر، بهترین نعمت خداوند یعنی قرآن نازل شده است، نازل شدن این کتاب آسمانی به عنوان نسخه شفابخش و تنها راه نجات بشر با هدف برقراری عدالت بر قلب پیامبر نازل شد.

او می‌گوید: در قرآن سه آیه وجود دارد که با رجوع به آن‌ها می‌توانیم به این نتیجه برسیم که قرآن مجید به صورت کامل نازل شده است.

در سوره‌  بقره می‌فرماید: «شهر الرمضان انزل القرآن هدی للناس و بینات من الهدی و الفرقان...؛ ماه رمضان ماهی است که قرآن برای راه نمایی مردم و نشانه‌های هدایت و فرق میان حق و باطل نازل شده است.»

در سوره‌  دخان میفرماید: «انّا انزلناه فی لیله المبارکه...؛ به درستی که ما آن را در شب پربرکتی نازل کردیم.»

در سوره‌  مبارکه‌  قدر می‌فرماید: «انّا انزلناه فی لیله القدر...؛ ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم.»

جمع این سه آیه به اثبات می رساند که نزول قرآن را در شب قدر بوده . براساس این آیات شریفه قرآن کریم که مائده‌  بزرگ آسمانی است، در شب قدر نازل شده است.

ابن عباس در این باره می‌گوید: خداوند قرآن را به طور یک جا از لوح محفوظ به سوی آسمان دنیا در شب قدر نازل کرد و سپس جبرئیل آن را در طول بیست و سه سال به تدریج نازل می‌کرد. 

این کارشناس مذهبی می‌گوید: بنا بر روایات، شب پربرکت قدر آغاز سال جدید و پایان سال گذشته محسوب می‌شود این شب همان شبی است که سرنوشت و تقدیر انسان‌های عالم مقدر می‌شود.

عزیزی می‌گوید: این مقدرات علاوه بر اینکه  در دنیا موثر است بر سرنوشت آخرت انسان‌ها نیز تأثیرگذار است.

او می‌گوید: به دلیل اینکه میان زندگی دنیوی و اخروی انسان‌ها ارتباطی جدایی ناپذیر است طبیعی است که سرنوشت آخرت انسان‌ها در این دنیا مقدر و دلیلی بر سعادت شود.

این کارشناس مذهبی می‌گوید: مطابق روایات اسلامی شب قدر یکی از شب‌های نوزدهم، بیست و یکم یا بیست و سوم ماه مبارک رمضان است.

عزیزی می‌گوید: شب نوزده ماه مبارک رمضان شبی است که نامه ها به خداوند متعال می‌رسد، شب بیست و یکم شب رسیدگی به امور و بررسی کارها است و در شب بیست و سوم مقدرات نهایی می‌شوند. 

 

راز مخفی بودن شب قدر 

این کارشناس مذهبی می‌گوید: جمعی از عالمان دین اعتقاد دارند که مخفی بودن شب قدر در بین شب‌های میانه ماه رمضان موهبت و لطفی است از جانب خداوند تا مردم بتوانند در تمام این سه شب با خداوند خود راز و نیاز کند و از رحمت و بخشش الهی بیش از بیش بهرمند شوند.

عزیزی می‌گوید: در شب‌های اوّل، مقدمات برقراری ارتباط صمیمی و حقیقی عبد با معبود خود برقرار شود و تا شب آخر تعیین شده از فیض بی انتهای الهی بهره‌مند شوند و این حکمتی است برای بهرمندی هرچی بیشتر انسان‌ها از رحمت و لطف خداوند.

او می‌گوید: مرحوم شیخ عباس قمی در این باب تصریح کرده که اگر شب قدر به طور دقیق از سوی ائمه معین نشده، برای این است که مومنان حداکثر استفاده را از چند شب ماه مبارک رمضان ببرند، در سه شب احیا و شب زنده داری داشته باشند.

عزیزی می‌گوید: احیا و شب زنده داری در شب قدر فلسفه بسیار زیبایی برای بندگان دارد، در واقع شب زنده داری در این شب با برکت راهی برای بیدار شدن روح بندگان و رهایی از بند زندگی روزمره است.

این کارشناس مذهبی می‌گوید: احیا و بیدار ماندن در شب قدر و انجام عبادات سفارش شده، در سیره اهل بیت پیامبر(ص) نیز بوده است به این گونه که در روایات آمده حضرت زهرا (س) در شب قدر نمی‌گذاشتند کسی از اهالی خانه بخوابند، برای همین به خانواده غذای کم می‌دادند و از روز قبل خود را برای آن شب آماده میکردند و می فرمودند محروم و بی بهره کسی است که از خیر و برکت این شب محروم بماند.

او می‌گوید: در سیره پیامبر اکرم(ص) نیز آمده است که این بزرگوار در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان خانواده خود را از خواب بیدار می‌کردند و بر صورت کسانی که خواب بودند آب می‌پاشیدند تا برای احیای این شب آماده شوند. سیره اهل بیت در بیان اهمیت این شب، مردم را با فضلیت‌های شب قدر آشنا می‌کرد.

نگذاریم این شب‌های پربرکت و بزرگ مانند دیگر شب‌ها بگذرد، باید از برکات این شب‌های پاک و از فرصت بندگی ناب خداوند باری تعالی نهایت استفاده را ببریم. 

گزارشی از فاطمه بک زاده 

باشگاه خبرنگاران جوان خراسان رضوی مشهد