حزب دموکرات کردستان چگونه به کانون تهدید علیه ایران تبدیل شده است؟/ ایران باید چه راهبردی در برابر بارزانی ها در پیش گیرد؟

بین الملل تابناک: در چند دهه و به ویژه چند سال گذشته شاهد تهدیدات متعدد، پیچیده و مداومی علیه کشورمان در محیط پیرامونی بوده ایم. تهدیداتی که همچنان ادامه دارد و بی تردید اگر رصد دقیقی در رابطه با منشا و نقاط تهدیدزا صورت نگیرد می تواند تبعات امنیتی زیادی را به دنبال داشته باشد.

یکی از نقاط و کانون های تهدید علیه ایران در سالیان گذشته منطقه اقلیم کردستان عراق و حاکمان حزب دموکرات کردستان بوده است. منطقه ای که نه تنها میزبان تعدادی از پایگاه های آمریکا در عراق است، بلکه رژیم صهیونیستی و ترکیه نیز با پروژه ها و طرح های امنیتی-اطلاعاتی و اقتصادی منافع و امنیت ایران را با تهدید جدی مواجه کرده اند. در همین راستا بود که ایران اخیرا عملیات موشکی بازدارنده ای علیه مواضع شناسایی شده جاسوسی و اطلاعاتی اسرائیل انجام داد. 

در همین راستا، تابناک در گفتگو با عرفان پژوهنده کارشناس مسائل اقلیم کردستان به ابعاد و زوایای تهدیدات علیه ایران از ناحیه اقلیم کردستان پرداخته است. 

پژوهنده در گفتگو با تابناک به نقش آفرینی حزب دموکرات کردستان عراق علیه منافع و امنیت ایران پرداخت و گفت: حزب دموکرات کردستان عراق یکی از دو حزب اصلی حاکم بر اقلیم کردستان است که پس بروز مشکلات و شکاف‌ها در حزب رقیب، یعنی اتحادیه میهنی کردستان عراق، عملا بدل به حزب حاکم این منطقه شده است. وضعیت فعلی اقلیم، کشور عراق و منطقه، سبب شده تا نقش حزب دموکرات کردستان عراق، اهمیت دو چندانی پیدا کند. نوع بازیگری این حزب و تاثیر آن بر منافع جمهوری اسلامی ایران لزوم بررسی مجدد این نقش‌آفرینی و احتمال بازنگری در نوع برخورد با آن را ضروری کرده است..حزب دموکرات با بهری‌گیری از وجود علقه‌ها و وفاداری‌های طایفه‌ای/قبیله‌ای، با تقسیم مناصب اصلی حکومتی و اقتصادی در سطوح مختلف و قبضه کردن قدرت در این منطقه، عملا دیگر احزاب را بیش از پیش تضعیف می‌کند. این وضعیت سبب تک‌روی در اعمال سیاست‌ها، ایجاد بحران در اقلیم و فساد گسترده شده است. این موضوع از آن لحاظ حائز اهمیت است که حزب دموکرات توازن در سیاست خارجی خود را به نفع ترکیه و به ضرر جمهوری اسلامی ایران تغییر داده و بیش از پیش به آنکارا نزدیک شده و منافع ایران را تحت شعاع قرار می‌دهد؛ این منافع، از مباحث اقتصادی تا امنیتی/نظامی را در بر می‌گیرد. به علاوه، ما شاهد حضور عملیاتی و گسترده‌تر رژیم صهیونیستی در اقلیم هستیم. حضوری که در دوره نخست وزیری مسرور بارزانی، فرزند مسعود بارزانی، نه تنها گسترش یافته، بلکه وارد فاز عملیاتی شده و از خاک اقلیم علیه خاک ایران اقدامات نظامی صورت می‌گیرید.

وی افزود: در سیاست داخلی عراق، حزب دموکرات کردستان عراق در کنار برخی از احزاب سنی، یکی از دو ستون نقش‌آفرینی ترکیه و برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس برای ایجاد اختلاف در بیت شیعی و به حاشیه راندن نیروهای طرفدار ایران است. فشار این حزب برای در اختیار گرفتن منصب ریاست جمهوری عراق که متعلق به اتحادیه میهنی است، منجر به تنش در داخل اقلیم نیز شده است؛ این کار با هدف بسط و تحکیم قدرت خاندان بارزانی در شمال عراق انجام می‌شود.

این کارشناس مسائل کردی افزود: از طرف دیگر، حملات ترکیه به شمال عراق با چراغ سبز و همکاری این حزب انجام می‌پذیرد. حملاتی که منجر به حضور و نفوذ ترکیه تا عمق 190 کیلومتری عراق شده است و بیم آن می‌رود که در مراحل بعدی به منابع نفت و گاز شمال عراق نیز گسترش پیدا کند. رهبران این حزب در حالی بغداد را مسئول حفظ امنیت مرزهای عراق معرفی می‌کنند که از تحویل دادن مرزها به دولت مرکزی امتناع می‌ورزند. حملات ترکیه به شمال عراق را می‌توان پیش‌درآمد حملات آن به کردهای سوریه در شمال این کشور و در منطقه شرق رود فرات دانست چرا که یکی از اهداف این حملات قطع ارتباط قندیل با جبهه غربی، یعنی کردستان سوریه است. تسلط ترکیه بر این مناطق نه تنها قدرت نفوذ این کشور را افزایش خواهد داد، بلکه با تسلط بر هارت‌لند خود، سلاح آبی خود را به شدت تقویت خواهد کرد. علاوه بر این، رهبران حزب دموکرات درصدد هستند تا با همراهی رژیم صهیونیستی و ترکیه، مثلث انتقال گاز و دیگر حامل‌های انرژی به اروپا را ایجاد کنند؛ کما اینکه این موضوع در نشست مسرور بارزانی با نخست وزیر انگلستان دوباره مطرح شد. این در حالی است که کسی از مفاد قراردادهای پیشین اقلیم کردستان عراق با ترکیه خبر ندارد؛ حتی اعضای پارلمان اقلیم کردستان یا اکثر وزرای این حکومت خومختار. همچنین، دادگاه عالی عراق، قراردادهای نفتی اقلیم را فاقد اعتبار اعلام کرده و دولت عراق در تلاش است تا بتواند کنترل صادرات انرژی کشور را در دست بگیرد اما سران حزب دموکرات در مقابل رای دادگاه مقاومت می‌کنند. این موضوع یکی از خطرناک‌ترین اقدامات این حزب است که منجر به وابستگی بیش از پیش این منطقه به رژیم صهیونیستی و ترکیه در کنار پر کردن خلاء ایجاد شده به سبب جنگ روسیه و اوکراین در تامین انرژی اروپا به جای ایران می‌شود. به علاوه، وابستگی اروپا به گاز این منطقه، حمایت غرب از اقدامات این حزب را در پی خواهد داشت که اثرات آن در ابتدا در سیاست داخلی عراق مشاهده خواهد شد و در نهایت حتی می‌تواند به استقلال اقلیم نیز منجر شود.

پژوهنده ادامه داد: تمامی این تحولات و تغییرات در دوران قدرت یابی مسرور بارزانی صورت می‌گیرد. مسرور بارزانی چهره‌ای امنیتی در اقلیم کردستان عراق است که پس از کنار رفتن مسعود بارزانی از قدرت (هنوز مسعود بارزانی به عنوان رهبر حزب دموکرات، قدرت اصلی را به صورت عملی در دست دارد)، طی رقابتی با پسر عموی خود، نیچروان بارزانی که چهره‌ای معتدل‌تر محسوب می‌شود، منصب نخست وزیری را در اختیار گرفت و نیچروان بارزانی منصب ریاست جمهوری این منطقه را بر عهده‎‌دار شد. نا گفته نماند که مسرور بارزانی کماکان معتقد است که نتایج همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان از عراق قابل استناد است.

وی در نهایت در رابطه با اینکه ایران در برابر کانون تهدید اقلیم کردستان و مشخصا حزب دموکرات چه باید بکند، گفت: در حالی که اقلیم کردستان عراق به سبب اشتراکات فرهنگی و هویتی و سابقه همکاری طولانی با جمهوری اسلامی ایران باید بدل به یکی از دوستان تهران در منطقه می‌شد، در دوران مسرور بارزانی که با چراغ سبز مسعود بارزانی اقدامات خود را پیگیری می‌کند، عملا بدل به نیرویی علیه منافع ملی ایران شده است. از این رو، ضروری است که تصمیم‌گیران در تهران، در نوع برخورد و سیاست‌های خود در قبال حزب دموکرات کردستان عراق، بازنگری کند. فشارها و اقدامات هشدار دهنده مقطعی منجر به تغییر رویه این حزب نخواهد شد؛ تهران باید اقدامات خود را به صورت دامنه‌دار، منسجم و مرحله‌ای طراحی کرده و به صورت جدی حزب دموکرات را وادار به رعایت خطوط قرمز ایران و اتخاذ توازن در سیاست خارجی خود کند. چنین اقدامی نه تنها روند اقدامات اسرائیل و ترکیه را کند می‌کند، بلکه روی دیگر احزاب و نیروهای عراقی تاثیر مثبتی خواهد گذاشت تا در وهله اول تصویر ایران به عنوان قدرتی تضعیف شده، مشغول به درگیری با آمریکا و ناتوان از اقدام را از بین برده و در مرحله بعد، رعایت خطوط قرمز تهران در تصمیمات خود را برای جمهوری اسلامی ایران به ارمغان بیاورد.