شیرین عبادی، حقوقدان سرشناس ایرانی و برنده جایزه نوبل صلح، می‌گوید اجازه سفر یک کارشناس سازمان ملل به ایران "حیله حکومت ایران است".

او در نامه سرگشاده‌ای به میشل باشله، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، خواهان آن شده است که سفر آلنا دوهان، گزارشگر ویژه‌ سازمان ملل متحد در امور تحریم‌های یک‌جانبه باید به اجازه سفر به جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر مشروط شود.

خانم عبادی به بی‌‍بی‌سی فارسی گفت: "من به عنوان مدافع حقوق بشر به نفع مردم می‌اندیشم. وقتی با حیله و نیرنگ حکومت مواجهم، باید فریاد بزنم آوردن گزارشگر تحریم در حقیقت حیله حکومت ایران است."

مقام‌های حکومت ایران در حالی پذیرای آلنا دوهان هستند که اجازه نمی‌دهند گزارشگران ویژه حقوق بشر با سفر به ایران گزارش‌های خود را تهیه کنند.

گزارشگر تحریم در ایران چه می‌کند؟

هشت سال پیش ایران قطعنامه‌ای را به شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد برد که اقداماتی چون وضع تحریم و محدودیت سفر را خلاف استقلال و حاکمیت ملی کشورهای هدف چنین اقداماتی می‌دانست.

با وجود رای مخالف کشورهایی چون آمریکا، بریتانیا، فرانسه، ژاپن و کره جنوبی، این قطعنامه به تصویب رسید.

این قطعنامه‌ شورای حقوق بشر اقدامات و مقررات قهرآمیز یک‌جانبه را خلاف قوانین بین‌المللی، قوانین بشردوستانه و منشور سازمان ملل دانست و خواهان آن شد که برای تامین چندجانبه‌گرایی، احترام متقابل و حل صلح‌آمیز اختلافات، گزارشگری ویژه در این باره فعالیت کند.

در همین چهارچوب قرار است آلنا دوهان در ماه مه /‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اردیبهشت به مدت ۱۱ روز به ایران سفر کند.

خانم دوهان اهل بلاروس و دانش‌آموخته حقوق در این کشور است. او در دو دهه گذشته در جایگاه‌های مختلف با سازمان ملل همکاری داشته است.

آلنا دوهان پیش از این با سفر به ونزوئلا و قطر گزارش‌هایی درباره اثر تحریم‌ها در این کشورها تهیه کرده است.

خانم دوهان در گزارشی که درباره اثر "ویران‌کننده" تحریم‌ها بر اقتصاد و جامعه ونزوئلا نوشت، ضمن انتقاد از آثار منفی تحریم‌ها درباره "گزارش‌ها از سوءمدیریت در توزیع کمک‌های بشردوستانه، و پیگرد نهادهای غیردولتی بشردوستانه" ابراز نگرانی کرد.

او قرار است در سفر به تهران با مقام‌های مختلف حکومتی دیدار کند و با نهادهای مختلف وابسته به سازمان ملل در تهران و دیگر نهادهای بین‌المللی و منطقه‌ای دیدارهای غیررسمی داشته باشد.

خانم دوهان می‌خواهد با صاحبان کسب و کار و فعالان مدنی و پژوهشگران هم دیدار کند.

فعالان ایرانی حقوق بشر چه می‌گویند؟

بسیاری از فعالان حقوق بشر ایرانی حکومت ایران را به سوءاستفاده از سازوکارهای حقوق بشری مانند شورای حقوق بشر سازمان ملل متهم می‌کنند. این همان اتهامی است که حکومت ایران هم علیه قدرت‌های غربی مطرح می‌کند.

حکومت ایران با "مغرض" دانستن گزارشگران حقوق بشر سازمان ملل آنها را به "سیاسی‌کاری" متهم می‌کند و اجازه سفرشان به ایران را نمی‌دهد.

شیرین عبادی در اشاره به سفر آلنا دوهان به بی‌بی‌سی فارسی گفت: "می‌خواهند اگر فردا در مجامع بین‌المللی اعتراض شد که چرا اجازه سفر گزارشگر حقوق بشر را ندادید بگویند چون او مغرض بوده و گزارش نادرست داده، ما با کسانی که گزارش نادرست نداده‌اند مشکلی نداریم‌."

خانم عبادی گفت تحریم‌ها به مردم ایران صدمه زده است، اما سیاست‌های حکومت هم به مردم صدمه زده است.

او گفت: "علاوه بر تحریم که به مردم صدمه زده، اختلاس‌های کلان و سوءاستفاده‌ها و حکمرانی بد را هم در کنارش اضافه کنید. دولت ایران می‌خواهد اینها را از چشم جامعه بین‌الملل بپوشاند. مردم ایران که خودشان می‌دانند."

او خواهان آن شد که اجازه سفر گزارشگر ویژه حقوق بشر نیز داده شود.

خانم عبادی گفت: "امیدوارم در اثر فشارها این را بپذیرند. یا حداقل اگر آن یکی نماینده را هم راه دادند نخواهد گزارش‌های او را هر لحظه در سر مردم بزنند و بگویند اگر گرانی هست، کمبود هست، دارو نیست و واکسن نیست به خاطر تحریم است."

مقام‌های ایران همواره درخواست‌های پیاپی احمد شهید، عاصمه جهانگیر و جاوید رحمان را برای اجازه سفر به ایران رد کرده‌اند‌ و به این ترتیب گزارشگران ویژه حقوق بشر در ایران در سال‌های اخیر ناچار بوده‌اند گزارش‌های خود از موارد نقض حقوق بشر را بدون دسترسی به ایران تهیه کنند.

البته در مواردی اجازه ورود گزارشگران دیگری از سازمان ملل داده شده است. از جمله در سال ۲۰۰۵ گزارشگر ویژه در امور حق مسکن مناسب و همچنین گزارشگر ویژه درباره خشونت علیه زنان را دادند.

شیرین عبادی با اشاره به سفر گزارشگر ویژه امور مسکن گفت: "فقط با دولتی‌ها ملاقات کرد و این تا مدتی زبان حکومتی را هم تا مدتی دراز کرده بود که بگویند بله، ما با گزارشگرانی که غرض و مرض ندارند مشکلی نداریم."

در گذشته آندریاس آگوئیلار (از سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۵)، رینالدو گالیندوپل (از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۳) و موریس کاپیتورن (از سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۰) به عنوان گزارشگران ویژه حقوق بشر سازمان ملل چند بار به ایران رفتند و گزارش‌هایی از نقض حقوق بشر در ایران تهیه کردند.

در این میان بخشی از گزارش‌های گالیندوپل به اعدام‌های گسترده زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ پرداخت. ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور فعلی ایران، از جمله مقام‌هایی بود که مستقیما در آن اعدام‌ها تصمیم‌گیر بود.

شیرین عبادی، حقوقدان سرشناس ایرانی و برنده جایزه نوبل صلح، می‌گوید اجازه سفر یک کارشناس سازمان ملل به ایران "حیله حکومت ایران است".

او در نامه سرگشاده‌ای به میشل باشله، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، خواهان آن شده است که سفر آلنا دوهان، گزارشگر ویژه‌ سازمان ملل متحد در امور تحریم‌های یک‌جانبه باید به اجازه سفر به جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر مشروط شود.

خانم عبادی به بی‌‍بی‌سی فارسی گفت: "من به عنوان مدافع حقوق بشر به نفع مردم می‌اندیشم. وقتی با حیله و نیرنگ حکومت مواجهم، باید فریاد بزنم آوردن گزارشگر تحریم در حقیقت حیله حکومت ایران است."

مقام‌های حکومت ایران در حالی پذیرای آلنا دوهان هستند که اجازه نمی‌دهند گزارشگران ویژه حقوق بشر با سفر به ایران گزارش‌های خود را تهیه کنند.

گزارشگر تحریم در ایران چه می‌کند؟

هشت سال پیش ایران قطعنامه‌ای را به شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد برد که اقداماتی چون وضع تحریم و محدودیت سفر را خلاف استقلال و حاکمیت ملی کشورهای هدف چنین اقداماتی می‌دانست.

با وجود رای مخالف کشورهایی چون آمریکا، بریتانیا، فرانسه، ژاپن و کره جنوبی، این قطعنامه به تصویب رسید.

این قطعنامه‌ شورای حقوق بشر اقدامات و مقررات قهرآمیز یک‌جانبه را خلاف قوانین بین‌المللی، قوانین بشردوستانه و منشور سازمان ملل دانست و خواهان آن شد که برای تامین چندجانبه‌گرایی، احترام متقابل و حل صلح‌آمیز اختلافات، گزارشگری ویژه در این باره فعالیت کند.

در همین چهارچوب قرار است آلنا دوهان در ماه مه /‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اردیبهشت به مدت ۱۱ روز به ایران سفر کند.

خانم دوهان اهل بلاروس و دانش‌آموخته حقوق در این کشور است. او در دو دهه گذشته در جایگاه‌های مختلف با سازمان ملل همکاری داشته است.

آلنا دوهان پیش از این با سفر به ونزوئلا و قطر گزارش‌هایی درباره اثر تحریم‌ها در این کشورها تهیه کرده است.

خانم دوهان در گزارشی که درباره اثر "ویران‌کننده" تحریم‌ها بر اقتصاد و جامعه ونزوئلا نوشت، ضمن انتقاد از آثار منفی تحریم‌ها درباره "گزارش‌ها از سوءمدیریت در توزیع کمک‌های بشردوستانه، و پیگرد نهادهای غیردولتی بشردوستانه" ابراز نگرانی کرد.

او قرار است در سفر به تهران با مقام‌های مختلف حکومتی دیدار کند و با نهادهای مختلف وابسته به سازمان ملل در تهران و دیگر نهادهای بین‌المللی و منطقه‌ای دیدارهای غیررسمی داشته باشد.

خانم دوهان می‌خواهد با صاحبان کسب و کار و فعالان مدنی و پژوهشگران هم دیدار کند.

فعالان ایرانی حقوق بشر چه می‌گویند؟

بسیاری از فعالان حقوق بشر ایرانی حکومت ایران را به سوءاستفاده از سازوکارهای حقوق بشری مانند شورای حقوق بشر سازمان ملل متهم می‌کنند. این همان اتهامی است که حکومت ایران هم علیه قدرت‌های غربی مطرح می‌کند.

حکومت ایران با "مغرض" دانستن گزارشگران حقوق بشر سازمان ملل آنها را به "سیاسی‌کاری" متهم می‌کند و اجازه سفرشان به ایران را نمی‌دهد.

شیرین عبادی در اشاره به سفر آلنا دوهان به بی‌بی‌سی فارسی گفت: "می‌خواهند اگر فردا در مجامع بین‌المللی اعتراض شد که چرا اجازه سفر گزارشگر حقوق بشر را ندادید بگویند چون او مغرض بوده و گزارش نادرست داده، ما با کسانی که گزارش نادرست نداده‌اند مشکلی نداریم‌."

خانم عبادی گفت تحریم‌ها به مردم ایران صدمه زده است، اما سیاست‌های حکومت هم به مردم صدمه زده است.

او گفت: "علاوه بر تحریم که به مردم صدمه زده، اختلاس‌های کلان و سوءاستفاده‌ها و حکمرانی بد را هم در کنارش اضافه کنید. دولت ایران می‌خواهد اینها را از چشم جامعه بین‌الملل بپوشاند. مردم ایران که خودشان می‌دانند."

او خواهان آن شد که اجازه سفر گزارشگر ویژه حقوق بشر نیز داده شود.

خانم عبادی گفت: "امیدوارم در اثر فشارها این را بپذیرند. یا حداقل اگر آن یکی نماینده را هم راه دادند نخواهد گزارش‌های او را هر لحظه در سر مردم بزنند و بگویند اگر گرانی هست، کمبود هست، دارو نیست و واکسن نیست به خاطر تحریم است."

مقام‌های ایران همواره درخواست‌های پیاپی احمد شهید، عاصمه جهانگیر و جاوید رحمان را برای اجازه سفر به ایران رد کرده‌اند‌ و به این ترتیب گزارشگران ویژه حقوق بشر در ایران در سال‌های اخیر ناچار بوده‌اند گزارش‌های خود از موارد نقض حقوق بشر را بدون دسترسی به ایران تهیه کنند.

البته در مواردی اجازه ورود گزارشگران دیگری از سازمان ملل داده شده است. از جمله در سال ۲۰۰۵ گزارشگر ویژه در امور حق مسکن مناسب و همچنین گزارشگر ویژه درباره خشونت علیه زنان را دادند.

شیرین عبادی با اشاره به سفر گزارشگر ویژه امور مسکن گفت: "فقط با دولتی‌ها ملاقات کرد و این تا مدتی زبان حکومتی را هم تا مدتی دراز کرده بود که بگویند بله، ما با گزارشگرانی که غرض و مرض ندارند مشکلی نداریم."

در گذشته آندریاس آگوئیلار (از سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۵)، رینالدو گالیندوپل (از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۳) و موریس کاپیتورن (از سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۰) به عنوان گزارشگران ویژه حقوق بشر سازمان ملل چند بار به ایران رفتند و گزارش‌هایی از نقض حقوق بشر در ایران تهیه کردند.

در این میان بخشی از گزارش‌های گالیندوپل به اعدام‌های گسترده زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ پرداخت. ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور فعلی ایران، از جمله مقام‌هایی بود که مستقیما در آن اعدام‌ها تصمیم‌گیر بود.