شیوع یک بیماری مشترک بین انسان و خوک

محققان دانشگاه کپنهاگ دانمارک در مطالعه اخیرشان به بررسی نمونه‌های ابرباکتری کلستریدیوم دیفیسیل در ۱۴ خوک مزارع دانمارک پرداختند و پس از آن شاهد ژن‌های مشترک متعدد مقاوم به آنتی‌بیوتیک بین خوک‌ها و بیماران انسانی بودند که این امر شواهدی ارائه می‌کند که انتقال بیماری از حیوان به انسان امکانپذیر است.

 این مطالعه تحقیقاتی توسط دکتر سمه بژائوی (Semeh Bejaoui) و همکارانش از دانشگاه کپنهاگ انجام شده است.

دکتر بژائوی گفت: نتایج بررسی‌های ما روی ژن‌های مقاوم چندگانه و مشترک نشان می‌دهند که ابرباکتری کلستریدیوم دیفیسیل همانند مخزنی از ژن‌های دارای مقاومت ضد میکروبی است که می‌تواند میان حیوانات و انسان‌ها جا به جا شود. این کشف نشان می‌دهد که مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند به طور گسترده‌تر از آنچه قبلا تصور می‌شد گسترش یابد.

کلستریدیوم دیفیسیل یک باکتری است که روده انسان را آلوده می‌کند و به تمام آنتی بیوتیک‌های فعلی به جز سه آنتی بیوتیک مقاوم است. برخی از سویه‌ها دارای ژن‌هایی هستند که به آن ها اجازه تولید سمومی می‌دهد که می‌توانند باعث التهاب مخرب در روده شده و به اسهال منجر شوند که این حالت بیشتر در افراد مسن و بیماران بستری در بیمارستان که تحت درمان با آنتی‌بیوتیک قرار گرفته‌اند، دیده می‌شود.

کلستریدیوم دیفیسیل به عنوان یکی از جدی‌ترین تهدیدات مقاومت آنتی بیوتیکی در ایالات متحده در نظر گرفته می‌شود. این باکتری در سال ۲۰۱۷ باعث آلوده شدن ۲۲۳ هزار و ۹۰۰ فرد و مرگ ۱۲ هزار و ۸۰۰ نفر شد که هزینه مراقبت‌های بهداشتی آن ها نیز بیش از یک میلیارد دلار تخمین زده شده است.

یک سویه بسیار خطرناک کلستریدیوم دیفیسیل به نام "ریبوتیپ ۰۷۸؛ RT۰۷۸"  که می‌تواند باعث بیماری جدی‌تر و توالی اصلی آن نوع ۱۱(ST۱۱) شود، با افزایش تعداد مبتلایان در افراد جوان و سالم در جامعه مرتبط است. حیوانات مزرعه اخیرا به عنوان مخزن سویه RT۰۷۸ شناسایی شده‌اند.

در این مطالعه، دانشمندان دانمارکی شیوع سویه‌های کلستریدیوم دیفیسیل را در دام(خوک) و پتانسیل انتشار ژن‌های دارای مقاومت ضد میکروبی توسط انسان و دام را بررسی کردند. محققان در گام بعد به بررسی نمونه‌های مدفوع به دست آمده از ۵۱۴ خوک که در مزراع دانمارک زندگی می‌کردند، پرداختند و این نمونه‌ها به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول شامل نمونه‌هایی از خوک ماده، خوک‌های جوان و خوک‌های کشتارگاهی بودند که بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ جمع‌آوری شده بودند. ۱۸۴ نمونه گروه دوم نیز طی کشتار در سال ۲۰۲۱ جمع‌آوری شده بود.

نمونه‌ها از نظر وجود کلستریدیوم دیفیسیل غربالگری شدند و از روش توالی‌یابی ژنتیکی برای شناسایی وجود ژن‌های مقاوم به سم و دارو استفاده شد. از ۵۱۴ نمونه در ۵۴ مورد شواهدی از کلستریدیوم دیفیسیل دیده شد. نتایج بیشتر نشان دادند که کلستریدیوم دیفیسیل در خوک‌های جوان و خوک‌های ماده بیشتر از خوک‌های کشتارگاهی بود. محققان حدس می‌زنند که این امر ممکن است به دلیل تفاوت سنی بین خوک‌های جوان و خوک‌های بالغ باشد؛ البته گفتنی است خوک‌های جوان‌تر دارای ترکیب میکروبیوتا هستند که این موضوع آن ها را در برابر یک کُلُنی‌سازی موفق مستعدتر می‌کند.

دکتر بژائوی گفت: استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیک‌ها در پزشکی انسانی و به عنوان ابزاری ارزان در مزارع، توانایی ما را برای درمان عفونت‌های باکتریایی سخت کرده است. نگرانی خاص ما وجود مخزن بزرگ ژن‌هایی است که به آمینوگلیکوزید مقاومت می‌کنند و آن ها نیز دسته‌ای از آنتی‌بیوتیک‌ها هستند که کلستریدیوم دیفیسیل ذاتا به آن‌ها مقاوم است.

به رغم این یافته‌های مهم، نویسندگان این مطالعه به چندین محدودیت از جمله این که قادر به تعیین جهت انتقال نبودند، اشاره کردند.

دکتر بژائوی گفت: تا زمانی که تجزیه و تحلیل‌های فیلوژنتیکی عمیق‌تری انجام ندهیم، نمی‌توانیم جهت انتقال را تعیین کنیم که این امر می‌تواند دو طرفه باشد و باکتری‌ها نیز به طور مداوم در جامعه و مزارع منتشر و گسترش یابند.

تبارزایی یا فیلوژنتیک (Phylogenetics) شاخه‌ای در علم زیست‌شناسی است که به بررسی ارتباط تکاملی گروه‌های مختلف جاندران نظیر گونه‌ها یا جمعیت‌ها می‌پردازد.

باشگاه خبرنگاران جوان علمی پزشکی کلينيک