لزوم بهره گیری از ظرفیت تمدنی آسیا در امر چندجانبه گرایی

به گزارش خبرنگار مهر، نشست مجمع آسیایی بوآئو با حضور نماینده ایران و مهمانانی از کشورهای آمریکا، کره جنوبی، ژاپن، قزاقستان و چین برگزار شد که نمایندگان این‌کشورها در آن به بیان نظرات خود پرداختند.

حامد وفایی استاد زبان و فرهنگ چینی دانشگاه تهران در سخنان خود در این نشست گفت: در این زمان کوتاه سه کلید واژه را مورد اشاره قرار خواهم داد و به بحث درباره آن ها خواهم پرداخت که عبارتند از: "نظریه وحدت در عین کثرت و کثرت در عین وحدت"، "مسئله گفتگوی تمدن ها" و "چندجانبه گرایی".

وی افزود: یکی از فیلسوفان بلندآوازه ایران که از چهره های سرشناس جهان اسلام نیز محسوب می شود ملاصدرا است که یکی از نظریات معروف او، "وحدت در عین کثرت و کثرت در عین وحدت" است. بر اساس این نظریه که در باب وجود صادر شده، کثرت نه تنها با وحدت منافاتی ندارد که هم چون شعاع نوری که به تدریج از منبع اصلی خود دور می شود و دارای مراتب مختلف می گردد، از لوازم آن محسوب می شود و جالب آنکه حکایت تمدن های آسیایی و قرابت های ریشه ای آن ها با یکدیگر دقیقا داستانی شبیه به این نظریه دارد که از سویی دارای اشتراکاتی بنیادین بوده و از جانبی نیز هر یک استقلال خویش را دارا هستند.

رئیس مرکز پژوهشی آسیا دانشگاه تهران در ادامه گفت: کلیدواژه بعدی که در این مجال به آن خواهم پرداخت موضوع "گفتگوی تمدن ها" است که در سال ۲۰۰۱ توسط رئیس جمهور وقت ایران مطرح و با استقبال گسترده جهانی مواجه شد. این نظریه که در نقد نظریه "برخورد تمدن ها" ساموئل هانتینگتون آمریکایی مطرح شده بود بیشتر ناظر بر گفتگوی تمدن های شرقی و غربی بود که به نظر می رسد می توان با تکمیل آن به این صورت که گفتگوی تمدن های شرقی – شرقی را به عنوان پیش زمینه این فضا در نظر بگیریم، به عملیاتی کردن آن پرداخت.

وفایی گفت: هر چند که گفتگوی تمدن های شرقی و غربی فی نفسه مانعی نداشته و قابلیت اجرایی شدن دارد اما به نظر می رسد تا زمانی که شناخت حقیقی تمدن های شرقی با قرابت های بی شمار از یکدیگر محقق نشود، تحقق گفتگوی شرقی – غربی به مفهوم شناخت حقیقی و عمیق که منجر به تسامح و تساهلی جهان شمول گردد چندان واقع گرایانه نباشد.

وی افزود: بر این اساس امروز تمدن های شرقی و به ویژه آسیایی از جمله تمدن های پارسی، هندی، چینی و ... بیش از هر زمانی نیازمند شناخت بی واسطه از یکدیگر بوده و در صورت تحقق چنین شناختی ظرفیتی قابل توجه از ایده های شرقی برای گفتگوهای تمدنی میان شرق و غرب عالم شناسایی و معرفی خواهند شد.

این استاد دانشگاه تهران در ادامه گفت: سومین کلیدواژه این بحث "چدجانبه گرایی" است که در جهانی که از یکجانبه گرایی و زورمداری آسیب های بسیاری دیده، یکی از اصلی ترین نیازهای امروز جامعه بشری به حساب می آید و از قضا یکی از اهداف راهبردی بسیاری از کشورهای آسیایی نیز محسوب می شود.

رئیس مرکز پژوهشی آسیای دانشگاه تهران ادامه داد: از نظریاتی چون "وحدت در عین کثرث و کثرت در عین وحدت" که در ایران باستان مطرح شده تا ایده هایی چون "اتحاد انسان و آسمان" در چین باستان همگی تئوری هایی با محوریت "اتحاد" و در کنار هم قرار دادن گزینه هایی "متکثر" اند که تحقق آن ها در برهه هایی از تاریخ تمدن های آسیایی، شکوفایی و رشد قابل توجهی را به همراه داشته است.

وفایی افزود: بر مبنای آنچه گفته شد، تمدن های آسیایی این ظرفیت بی بدیل را دارند که با ویژگی "وحدت در عین کثرت" خویش به تحقق گفتگویی شرقی – شرقی در چارچوب ایده گفتگوی تمدن ها پرداخته و نهایتا به ارائه الگوهایی بی بدیل جهت تحقق "چندجانبه گرایی" در نظام بین الملل بپردازند و پرواضح است که در این زمینه شناخت بی واسطه تمدن هایی با غنای عظیم چون چین، ایران و هند فضاهایی قابل توجه را جهت امر چندجانبه گرایی در جهان کنونی ایجاد خواهد نمود.

در ادامه این‌برنامه راجر تی ایمز، چین شناس آمریکایی و استاد فلسفه دانشگاه هاوایی و دانشگاه پکن نیز در سخنان خود با تاکید بر جایگاه "خانه و خانواده" در فلسفه چین باستان بر ظرفیت های آسیا در حوزه همگرایی جهانی تاکید نمود.

هَن جِن، رئیس شبکه بین المللی مطالعات کنفسیوسی، سویی چونگ، رئیس دانشکده ادیان دانشگاه سوگانگ کره جنوبی، فاطمه کوکه یوا، استاد روابط بین الملل دانشگاه الفارابی قزاقستان، اوهگاتا توهرو، چین شناس ژاپنی از دیگر سخنرانان این نشست بودند.

مجمع آسیایی بوآئو که در سال ۱۹۹۸ با حضور ۲۵ کشور آسیایی و با هدف بحث و تبادل نظر پیرامون مهم ترین مسائل کشورهای آسیایی با ابتکار سران فیلیپین، استرالیا و ژاپن تشکیل و نخستین نشست آن در سال ۲۰۰۱ تشکل شد به عنوان "داووس آسیایی" شناخته می شود. دبیرخانه این مجمع در شهر بوآئو در جنوب چین واقع شده است.

مجموعه نشست های سال ۲۰۲۲ این مجمع از روز پنج شنبه و با سخنرانی شی جین پینگ، رهبر چین به طور رسمی افتتاح شد.