وقتی دولت بریتانیا، پولینا کاوالنا، دخترخوانده سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه را که در آپارتمانی لوکس در محله مشهور کنزینگتون لندن زندگی می‌کند، تحریم کرد، بخشی از زندگی خصوصی وزیر خارجه کهنه کار روسیه و زبان ولادیمیر پوتین در سیاست خارجی‌ مسکو بر سر زبان‌ها افتاد.

این همه جنبه‌های پنهان زندگی وزیر ۷۱ ساله نیست. از بی‌پروایی در استفاده از کلمات رکیک تا شعر گفتن، جنبه‌هایی از زندگی لاوروف است که در میان آتش و دود تهاجم روسیه به اوکراین کمتر دیده می‌شوند.

لاوروف در یک نگاه

سرگئی لاوروف با نام کامل سرگئی ایوانوویچ ۲۱ مارس ۱۹۵۰ در مسکو متولد شد. پدر سرگئی اصالتا ارمنی و از تفلیس به مسکو مهاجرت کرده بود و مادرش روس بود. پدر او چند سال پیش از تولد سرگئی، نام خانوادگی‌اش را از کلانتریان به لاوروف تغییر داد.

با وجود اینکه سرگئی لاوروف، ابتدا رویای فیزیکدان شدن در سر داشت و خودش را در قامت فیزیکدان هسته‌ای می‌دید، اما وارد موسسه دولتی روابط بین‌الملل مسکو شد و در سال ۱۹۷۲ از آن فارغ‌التحصیل شد.

در این دوره او سینهالی، زبان رسمی سریلانکا و زبان مولداوی را در کنار انگلیسی و فرانسه آموخت، هرچند بعدها گفت صحبت کردن به زبان فرانسوی برایش "آسان نیست."

بلافاصله پس از فارغ التحصیلی، برای انجام دوران تعهد تحصیلی جذب سفارت روسیه در سریلانکا شد و به مدت چهار سال به عنوان مشاور سفیر فعالیت کرد.

سال ۱۹۷۶ سرگئی جوان به روسیه بازگشت و به عنوان منشی دوم دفتر ارتباطات اقتصادی وزارت خارجه شوروی مشغول به کار شد تا اینکه در۱۹۸۱با سمت مشاور ارشد، به نمایندگی روسیه در سازمان ملل رفت.

پس از آن و تا پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، به ترتیب تجربه معاون بخش ارتباطات اقتصادی وزارت خارجه و مدیر سازمان بین‌المللی وزارت خارجه را در کارنامه خود دارد. سال ۱۹۹۱، پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، لاوروف به مقام معاون وزارت خارجه رسید و تا زمان بازگشتش به سازمان ملل در سمت نماینده دائمی روسیه در سال ۱۹۹۴ در این سمت باقی ماند.

نکته جالب توجه دوران کاری لاوروف در سازمان ملل امضای تفاهم‌نامه بوداپست بود که در آن روسیه در قبال واگذاری زرادخانه هسته‌ای قزاقستان، بلاروس و اوکراین به مسکو و پیوستن این سه کشور به پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، تعهد کرد تمامیت ارضی و امنیت مرز‌های آنان را تضمین کند.

در سال ۲۰۰۴ ولادیمیر پوتین، سرگئی لاوروف را به مقام وزیر خارجه روسیه رساند که تا امروز در این سمت باقی مانده است. او پس از آندره گرومیکو، طولانی‌ترین دوران حضور در جایگاه وزیر خارجه در تاریخ روسیه و شوروی را دارد.

سیگار پشت سیگار

سال ۲۰۰۳ وقتی کوفی عنان، دبیر کل وقت سازمان ملل متحد تصمیم گرفت کشیدن سیگار در تمام مکان‌های ساختمان اصلی این سازمان در نیویورک را ممنوع کند، سرگئی لاوروف که در آن زمان با عنوان نماینده دائمی روسیه در سازمان ملل حضور داشت، به این تصمیم اعتراض کرد. او مدعی بود "ساختمان ملل متحد در نیویورک ملک مشترک تمام اعضا است" و دبیر‌کل فقط "کارمند" این سازمان است و "چنین حقی ندارد."

اعتراض لاوروف به این تصمیم عنان، دلیل سیاسی نداشت. تنها هدف او آزادی در کشیدن سیگار حین کار بود. در میان تمام ویژگی‌های لاوروف، مصرف زیاد سیگار بین همکارانش زبان‌زد بود. بعضی رسانه‌ها مصرف سیگار او را روزانه نزدیک به یک پاکت و نیم گزارش کرده بودند.

علاقه مفرط لاوروف به سیگار، به اختلافش با کوفی عنان محدود نماند و بعدها، زمانی که به سمت وزیر خارجه منصوب شد، او را به مخالفت با قوانین روسیه کشاند. او سال ۲۰۱۷قوانین ضد مصرف دخانیات روسیه را که مورد حمایت پوتین بود، "سخت‌گیرانه" توصیف کرد.

با وجود این مخالفت، کمی بعدتر ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه در پاسخ به رسانه‌ها گفت: "سرگئی لاوروف مصرف سیگار را به چند عدد در روز کاهش داده است. زمانی که می‌شد او را سیگاری نامید دیگر گذشته است."

ورزشکار و عشق فوتبال

هر چند بسیاری از محافل دیپلماتیک غربی لاوروف را چهره‌ای کلاسیک در میان دیپلمات‌های روس ارزیابی می‌کنند، اما تناقض‌های زندگی او چندان با یک چهره‌ کلاسیک و معمولی دنیای سیاست سازگاری ندارد. تا جایی که او توانسته جمع نقیضین باشد و روزی یک پاکت‌و‌نیم سیگار را با ورزش کنار هم قرار بدهد.

او هم مانند رئیسش ولادیمیر پوتین، ورزش را به بخشی ثابت از زندگی‌اش تبدیل کرده است. اگر پوتین به رشته‌های بیشتر شناخته شده‌ای مثل جودو می‌پردازد، لاوروف کمی از کلیشه‌های رایج دنیای ورزش فراتر رفته و پا به عرصه ماجراجویی‌های خطرناک گذاشته است. لاوروف در مصاحبه با رسانه روسی 'آرگیومنتز اند فکتز' گفت: "هرچند برنامه کاری شلوغی دارم اما ورزش کردن را فراموش نمی‌کنم. حداقل سالی یکبار به سفری ورزشی برای قایقرانی در آب‌های خروشان کوهستان‌های روسیه می‌روم."

قایق‌رانی در آب‌های خروشان تنها فعالیت ورزشی لاوروف نیست. تصاویر منتشر شده از وزیر خارجه ۷۱ ساله روسیه نشان می‌دهد او حداقل هفته‌ای یک بار فوتبال بازی می‌کند و هوادار سرسخت تیم اسپارتاک مسکو است.

'مرد خانواده'

سرگئی لاوروف در سومین سال دانشجویی اش با ماریا لاورووا ازدواج کرد. حاصل این ازدواج دختری به نام اکاترینا است.

اکاترینا در مصاحبه با رسانه‌های روسیه پدرش را مردی اهل خانواده معرفی می‌کند که هرگز "جلسه والدین در مدرسه را پشت گوش نینداخته است."

اکاترینا که حالا در پنجمین دهه زندگی‌اش به سر می‌برد از رابطه گرم پدرش با او خانواده‌اش راضی است و از اینکه رانندگی را از او آموخته و کسی جز پدرش تکالیف درسی‌اش را مرور نکرده، راضی است.

چهره لاوروف به عنوان مرد خانواده زمانی زیر سوال می‌رود که برخی رسانه‌ها از رابطه خارج از ازدواج او خبر می‌دهند.

بنا به ادعای تیم رسانه‌ای الکسی ناوالنی، مخالف دولت روسیه، لاوروف با زنی به نام اسوتلانا پولیاکووا رابطه عاشقانه دارد. بنا به این گزارش که با نام "رشوه، قایق تفریحی و معشوقه" جزئیاتی از سفرهای پنهانی این زوج و تفریح در قایق سوپر لوکس الیگارش سرشناس روس، اولگ درپاسکا منتشر شده است. جزئیات این سفرهای دریایی زمانی بیشتر فاش شد که پولینا، دختر ۲۶ ساله پولیاکوا، که حالا تحت تحریم‌های دولت بریتانیا قرار گرفته، عکس‌های یکی از این سفرهای دریایی مجلل را در صفحه اینستاگرام شخصی‌اش منتشر کرد.

ماجرای رابطه لاوروف و کسی که گفته می‌شود معشوقه‌ اوست، به چند سفر تفریحی محدود نمانده است. یافته‌های تیم رسانه‌ای ناوالنی نشان می‌دهد، در هفت سال گذشته، استوتلانا پولیاکوا از "هواپیمای رسمی وزارت خارجه روسیه برای سفر به بیش از ۶۰ کشور استفاده کرده است." به گفته مخالفان دولت روسیه، مادر، خواهر و برادر‌زاده پولیاکوا هم او را در چند "سفر رسمی" همراهی کرده‌اند.

پیش از این، سایت تحقیقی 'ای‌استوریز' جزئیات بلیت ده‌ها پرواز پولیاکوا و لاوروف را منتشر کرده بود.

در یکی از نشست‌های مطبوعاتی وزارت خارجه روسیه، خبرنگار سایت خبری 'زنک' روسیه از ماریا زاخاروا سخنگوی وزارت خارجه، درباره رابطه عاشقانه وزیر خارجه روسیه پرسید. در پاسخ زاخاروا بدون رد ادعاهای مطرح شده، آن را به "نیات بد تیم رسانه‌ای ناوالنی" نسبت داد، و منتشرکنندگان این گزارش ها را به "دریافت پول از دولت‌های غربی" و "کسب حمایت از دستگاه‌های اطلاعاتی دولت‌هایی که روسیه را دشمن خود می‌دانند" متهم کرد.

دوست ایران؟

۱۵مارس امسال، در کشاکش گمانه‌زنی‌ها بر سر امکان احیای برجام و زمانی که مخالفان و موافقان نرمش با ایران بر سر احتمال خارج کردن سپاه پاسداران از فهرست نهادهای تروریستی دولت آمریکا صف‌بندی‌ای جدی در کنگره این کشور شکل داده بودند، سرگئی لاوروف آمریکا را به علت آنچه "تقاضای بی‌حد‌ و حصر از ایران" خواند شماتت کرد.

لاوروف به همتای ایرانی خود گفت: "اگر آمریکایی‌ها هنوز به تصمیم نهایی برای توافقی که به احیای برجام منجر می‌شود نرسیده‌اند، احتمالا می‌خواهند مسئولیت را متوجه کس دیگری بکنند. حالا همه چیز معطل خواسته‌های بی‌حد آمریکا است."

این حمایت آشکار لاوروف از ایران در مناقشات جهانی‌اش با غرب بی‎سابقه نیست و در اصول بخشی از استراتژی جهانی روسیه در رقابت با آمریکا و کشورهای اروپایی را نشان می‌دهد. با این وجود حمایت لاوروف از ایران بخصوص در مناقشه هسته‌ای بی‌شرط هم نبوده و وزیر کهنه کار، کارت حمایت از ایران را جایی رو می‌کند که در هماهنگی با منافع بین‌المللی روسیه باشد.

۱۰ روز پس از شروع تهاجم روسیه به اوکراین و زمانی که هماهنگی‌های بین‌المللی در تحت فشار گذاشتن مسکو برای متوقف کردن جنگ از طریق تحریم الیگارش های حامی پوتین آغاز شده بود، لاوروف سعی کرد، احیای برجام را که به مراحل حساسی رسیده بود به جنگ در اوکراین گره بزند. وزیر خارجه روسیه از آمریکا خواست پیش از آنکه مسکو از توافق احیای برجام حمایت کند به روسیه تضمین بدهد. او به "بهمن تحریم‌های تهاجمی غرب علیه روسیه" اشاره کرد و از آمریکا "تضمین کتبی" خواست تا "تجارت، سرمایه‌گذاری و همکاری‌های فنی نظامی روسیه با ایران به هیچ‌وجه با مانع تحریم‌ها بر سر جنگ اوکراین روبه‌رو نشود."

برای لاوروف، مشروط کردن پرونده هسته‌ای ایران به منافع روسیه، سابقه‌ای طولانی‌تر از سال‌های اخیر دارد. افشای فایل صوتی مصاحبه جواد ظریف وزیر خارجه سابق ایران با سعید لیلاز در قالب تاریخ شفاهی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، جدی‌ترین نمونه از رویکرد لاوروف به پرونده هسته‌ای ایران را نشان می‌دهد.

در این فایل صوتی جواد ظریف علاوه بر اشاره به دور زدن وزارت خارجه ایران به عنوان نهاد رسمی سیاست‌خارجی و دعوت از قاسم سلیمانی فرمانده وقت سپاه قدس به مسکو، از اختلاف نظری پرده بر‌می‌دارد که نمونه آشکار تلاش لاورف برای نگه داشتن سرنوشت برجام در چارچوب منافع روسیه است.

جواد ظریف در این گفتگو می‌گوید: "یک شب در اتاق جان کری صحبت می‌کردیم و لاوروف به من گفت من کار دارم و باید برگردم، مذاکرات را تمام کنیم. جان کری به من گفت نظر تو چیست؟ من گفتم این شرایط برای من قابل قبول نیست. لاوروف در پاسخ گفت پس تو که دستورالعمل نداری، وقت ما را نگیر، ما بریم به کارمان برسیم، تو هم برو دستور‌العملت را بگیر و بعداً برگرد. من با لحن بسیار غیر‌محترمانه به او گفتم به تو هیچ ربطی ندارد."

رفتار خاص سرگئی لاوروف به عنوان وزیر خارجه روسیه با ایران می‌تواند در پیوند با ویژگی‌های شخصیتی او دیده شود. هرچند دستگاه سیاست خارجی روسیه به عنوان نهادی دیرپا، مامور پیگیری منافع ملی این کشور است اما نمی‌توان انکار کرد که ویژگی‌های شخصی کسی که نزدیک به ۱۶ سال سکاندار اصلی آن بوده، تاثیری بر مختصات اجرایی آن و مواجه با دیگر کشور‌ها نداشته است. وقتی این شخص سرگئی لاوروف باشد، جزئیاتی در زندگی شخصی و خلق‌و‌خوی او دیده می‌شود که احتمال تاثیر یک کارگزار بر ساختار نهاد تحت رهبری‌اش را تامل‌برانگیزتر می‌کند.

وزیر شاعر

سرگئی لاوروف با وجود نزدیک به ۵۰ سال فعالیت حرفه‌ای در حوزه دیپلماسی و سیاست خارجی از دل‌مشغولی‌هایی که در نگاه اول چندان با سیاست نسبتی ندارند غافل نبوده است.

نشریه ادبی 'راسکی پایونیر' در شماره ویژه خود با عنوان 'غربت' سه شعر از او منتشر کرد. تاریخ یکی از این اشعار به سال ۱۹۸۹ زمانی که لاوروف به عنوان دیپلمات در نمایندگی شوروی در سازمان ملل کارمی‌کرد، مربوط است.

دومین و سومین شعر در سال‌های ۱۹۹۵ و ۱۹۹۶ زمانی که لاوروف پس از وقفه‌ای پنج ساله به سازمان ملل، این بار زیر پرچم روسیه، باز می‌گردد مربوط است. او درباره این شعرها و دلیل انتشارش در مجموعه‌ای با نام غربت می‌گوید: "هدفم از نوشتن این شعرها این بود که نشان دهم چگونه مفهوم غربت در مراحل مختلف شکل‌گیری‌اش در ذهن نسل من فهمیده می‌شود."

عنوان شعری که لاوروف در سال ۱۹۸۹ سروده، "یکی برای جاده" است . در این شعر درشکه‌ای به تصویر کشیده می‌شود که آماده بردن شاعر به "خارج از کشورش" است.راوی در آخرین لحظات "در برابر صلیب‌ها و قبر‌های مردم کشورش سر‌تعظیم فرود می‌آورد."

در سال ۲۰۱۷، لاوروف شعری هم در رثای دوست و همکار قدیمی‌اش ویتالی چروکین دیپلمات کهنه‌کار روس نوشت. در این شعر هم مثل نوشته‌های پیشین، رگه‌های روشنی از مضامین وطن‌پرستانه دیده می‌شود. او همچنین در سال ۲۰۱۹ شعری با محتوای حماسی به نام "دود" منتشر کرد.

زبان نه چندان دیپلماتیک

اگر ورزش دوستی و شاعری جنبه‌های از زندگی وزیر خارجه روسیه باشند که در نگاه اول نسبتی با حرفه دیپلماسی ندارند، وزیر کهنه‌کار جنبه‌های رفتاری دیگر هم از خود بروز داده که در نگاه عموم 'خلاف اصول اولیه' شغل اوست.

اوت سال ۲۰۱۵، در جریان یک کنفرانس خبری با حضور وزیر خارجه وقت عربستان سعودی، میکروفن‌ها کلماتی از لاوروف را ضبط کردند که به موجی از جنجال در رسانه‌های اجتماعی منجر شد. لاوروف در حالی که عرق می‎ریخت و با اخم منتظر پایان صحبت‌های عادل جبیر بود، زیر لب کلماتی را زمزمه کرد که می‌توان با مسامحه آن را به "احمق لعنتی" ترجمه کرد.

هرچند مشخص نیست لاوروف این کلمات غیردیپلماتیک را دقیقا نثار چه کسی کرد، مایکل مک‌فول نماینده آمریکا در سازمان ملل معتقد بود وزیر خارجه روسیه همتای سعودی خود را هدف گرفته است. سال ۲۰۱۵ زمان اوج اختلاف عربستان سعودی و روسیه بر سر سرنوشت بشار اسد و آینده جنگ داخلی سوریه بود.

بعدتر، سخنگوی وزارت خارجه روسیه عصبانیت لاوروف از مواضع عادل جبیر را تکذیب کرد و ادعا کرد کلمات 'توهین آمیز' او را نشنیده است.

کاربرد چنین زبانی دربرابر دیپلمات‌ها و وزرای خارجه دیگر کشورها از سوی لاوروف بی سابقه نبود. سال ۲۰۰۸ همزمان با تهاجم روسیه به گرجستان، وزیر خارجه روسیه در یک گفتگوی تلفنی با دیوید میلیبند، وزیر خارجه بریتانیا، زبان تلخش را در واضح‌ترین شکل نشان داد. وقتی میلیبند با اشاره به اقدام نظامی روسیه گفت که "اتحادیه اروپا از رفتار کرملین خشمگین است" وزیر خارجه روسیه جمله‌ای را بر زبان آورد که ترجمه آن در بهترین حالت به این شکل است: "تو فکر می‌کنی چه پُخی هستی؟"

حملات کلامی لاوروف تنها به دیپلمات‌ها و سیاست‌مداران محدود نمی‌شود. دسامبر سال ۲۰۱۶ وزیر خارجه روسیه پس از ملاقات با همتای آلمانی خود در هامبورگ با چهره برافروخته خطاب به تصویربردار خبرگزاری رویترز گفت: "چی می‌خوای؟" و وقتی با عصبانیت از او دور شد کلمه روسی debil را زیر لب زمزمه کرد که ترجمه حدودی آن "احمق" می‌شود.

وقتی دولت بریتانیا، پولینا کاوالنا، دخترخوانده سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه را که در آپارتمانی لوکس در محله مشهور کنزینگتون لندن زندگی می‌کند، تحریم کرد، بخشی از زندگی خصوصی وزیر خارجه کهنه کار روسیه و زبان ولادیمیر پوتین در سیاست خارجی‌ مسکو بر سر زبان‌ها افتاد.

این همه جنبه‌های پنهان زندگی وزیر ۷۱ ساله نیست. از بی‌پروایی در استفاده از کلمات رکیک تا شعر گفتن، جنبه‌هایی از زندگی لاوروف است که در میان آتش و دود تهاجم روسیه به اوکراین کمتر دیده می‌شوند.

لاوروف در یک نگاه

سرگئی لاوروف با نام کامل سرگئی ایوانوویچ ۲۱ مارس ۱۹۵۰ در مسکو متولد شد. پدر سرگئی اصالتا ارمنی و از تفلیس به مسکو مهاجرت کرده بود و مادرش روس بود. پدر او چند سال پیش از تولد سرگئی، نام خانوادگی‌اش را از کلانتریان به لاوروف تغییر داد.

با وجود اینکه سرگئی لاوروف، ابتدا رویای فیزیکدان شدن در سر داشت و خودش را در قامت فیزیکدان هسته‌ای می‌دید، اما وارد موسسه دولتی روابط بین‌الملل مسکو شد و در سال ۱۹۷۲ از آن فارغ‌التحصیل شد.

در این دوره او سینهالی، زبان رسمی سریلانکا و زبان مولداوی را در کنار انگلیسی و فرانسه آموخت، هرچند بعدها گفت صحبت کردن به زبان فرانسوی برایش "آسان نیست."

بلافاصله پس از فارغ التحصیلی، برای انجام دوران تعهد تحصیلی جذب سفارت روسیه در سریلانکا شد و به مدت چهار سال به عنوان مشاور سفیر فعالیت کرد.

سال ۱۹۷۶ سرگئی جوان به روسیه بازگشت و به عنوان منشی دوم دفتر ارتباطات اقتصادی وزارت خارجه شوروی مشغول به کار شد تا اینکه در۱۹۸۱با سمت مشاور ارشد، به نمایندگی روسیه در سازمان ملل رفت.

پس از آن و تا پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، به ترتیب تجربه معاون بخش ارتباطات اقتصادی وزارت خارجه و مدیر سازمان بین‌المللی وزارت خارجه را در کارنامه خود دارد. سال ۱۹۹۱، پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، لاوروف به مقام معاون وزارت خارجه رسید و تا زمان بازگشتش به سازمان ملل در سمت نماینده دائمی روسیه در سال ۱۹۹۴ در این سمت باقی ماند.

نکته جالب توجه دوران کاری لاوروف در سازمان ملل امضای تفاهم‌نامه بوداپست بود که در آن روسیه در قبال واگذاری زرادخانه هسته‌ای قزاقستان، بلاروس و اوکراین به مسکو و پیوستن این سه کشور به پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، تعهد کرد تمامیت ارضی و امنیت مرز‌های آنان را تضمین کند.

در سال ۲۰۰۴ ولادیمیر پوتین، سرگئی لاوروف را به مقام وزیر خارجه روسیه رساند که تا امروز در این سمت باقی مانده است. او پس از آندره گرومیکو، طولانی‌ترین دوران حضور در جایگاه وزیر خارجه در تاریخ روسیه و شوروی را دارد.

سیگار پشت سیگار

سال ۲۰۰۳ وقتی کوفی عنان، دبیر کل وقت سازمان ملل متحد تصمیم گرفت کشیدن سیگار در تمام مکان‌های ساختمان اصلی این سازمان در نیویورک را ممنوع کند، سرگئی لاوروف که در آن زمان با عنوان نماینده دائمی روسیه در سازمان ملل حضور داشت، به این تصمیم اعتراض کرد. او مدعی بود "ساختمان ملل متحد در نیویورک ملک مشترک تمام اعضا است" و دبیر‌کل فقط "کارمند" این سازمان است و "چنین حقی ندارد."

اعتراض لاوروف به این تصمیم عنان، دلیل سیاسی نداشت. تنها هدف او آزادی در کشیدن سیگار حین کار بود. در میان تمام ویژگی‌های لاوروف، مصرف زیاد سیگار بین همکارانش زبان‌زد بود. بعضی رسانه‌ها مصرف سیگار او را روزانه نزدیک به یک پاکت و نیم گزارش کرده بودند.

علاقه مفرط لاوروف به سیگار، به اختلافش با کوفی عنان محدود نماند و بعدها، زمانی که به سمت وزیر خارجه منصوب شد، او را به مخالفت با قوانین روسیه کشاند. او سال ۲۰۱۷قوانین ضد مصرف دخانیات روسیه را که مورد حمایت پوتین بود، "سخت‌گیرانه" توصیف کرد.

با وجود این مخالفت، کمی بعدتر ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه در پاسخ به رسانه‌ها گفت: "سرگئی لاوروف مصرف سیگار را به چند عدد در روز کاهش داده است. زمانی که می‌شد او را سیگاری نامید دیگر گذشته است."

ورزشکار و عشق فوتبال

هر چند بسیاری از محافل دیپلماتیک غربی لاوروف را چهره‌ای کلاسیک در میان دیپلمات‌های روس ارزیابی می‌کنند، اما تناقض‌های زندگی او چندان با یک چهره‌ کلاسیک و معمولی دنیای سیاست سازگاری ندارد. تا جایی که او توانسته جمع نقیضین باشد و روزی یک پاکت‌و‌نیم سیگار را با ورزش کنار هم قرار بدهد.

او هم مانند رئیسش ولادیمیر پوتین، ورزش را به بخشی ثابت از زندگی‌اش تبدیل کرده است. اگر پوتین به رشته‌های بیشتر شناخته شده‌ای مثل جودو می‌پردازد، لاوروف کمی از کلیشه‌های رایج دنیای ورزش فراتر رفته و پا به عرصه ماجراجویی‌های خطرناک گذاشته است. لاوروف در مصاحبه با رسانه روسی 'آرگیومنتز اند فکتز' گفت: "هرچند برنامه کاری شلوغی دارم اما ورزش کردن را فراموش نمی‌کنم. حداقل سالی یکبار به سفری ورزشی برای قایقرانی در آب‌های خروشان کوهستان‌های روسیه می‌روم."

قایق‌رانی در آب‌های خروشان تنها فعالیت ورزشی لاوروف نیست. تصاویر منتشر شده از وزیر خارجه ۷۱ ساله روسیه نشان می‌دهد او حداقل هفته‌ای یک بار فوتبال بازی می‌کند و هوادار سرسخت تیم اسپارتاک مسکو است.

'مرد خانواده'

سرگئی لاوروف در سومین سال دانشجویی اش با ماریا لاورووا ازدواج کرد. حاصل این ازدواج دختری به نام اکاترینا است.

اکاترینا در مصاحبه با رسانه‌های روسیه پدرش را مردی اهل خانواده معرفی می‌کند که هرگز "جلسه والدین در مدرسه را پشت گوش نینداخته است."

اکاترینا که حالا در پنجمین دهه زندگی‌اش به سر می‌برد از رابطه گرم پدرش با او خانواده‌اش راضی است و از اینکه رانندگی را از او آموخته و کسی جز پدرش تکالیف درسی‌اش را مرور نکرده، راضی است.

چهره لاوروف به عنوان مرد خانواده زمانی زیر سوال می‌رود که برخی رسانه‌ها از رابطه خارج از ازدواج او خبر می‌دهند.

بنا به ادعای تیم رسانه‌ای الکسی ناوالنی، مخالف دولت روسیه، لاوروف با زنی به نام اسوتلانا پولیاکووا رابطه عاشقانه دارد. بنا به این گزارش که با نام "رشوه، قایق تفریحی و معشوقه" جزئیاتی از سفرهای پنهانی این زوج و تفریح در قایق سوپر لوکس الیگارش سرشناس روس، اولگ درپاسکا منتشر شده است. جزئیات این سفرهای دریایی زمانی بیشتر فاش شد که پولینا، دختر ۲۶ ساله پولیاکوا، که حالا تحت تحریم‌های دولت بریتانیا قرار گرفته، عکس‌های یکی از این سفرهای دریایی مجلل را در صفحه اینستاگرام شخصی‌اش منتشر کرد.

ماجرای رابطه لاوروف و کسی که گفته می‌شود معشوقه‌ اوست، به چند سفر تفریحی محدود نمانده است. یافته‌های تیم رسانه‌ای ناوالنی نشان می‌دهد، در هفت سال گذشته، استوتلانا پولیاکوا از "هواپیمای رسمی وزارت خارجه روسیه برای سفر به بیش از ۶۰ کشور استفاده کرده است." به گفته مخالفان دولت روسیه، مادر، خواهر و برادر‌زاده پولیاکوا هم او را در چند "سفر رسمی" همراهی کرده‌اند.

پیش از این، سایت تحقیقی 'ای‌استوریز' جزئیات بلیت ده‌ها پرواز پولیاکوا و لاوروف را منتشر کرده بود.

در یکی از نشست‌های مطبوعاتی وزارت خارجه روسیه، خبرنگار سایت خبری 'زنک' روسیه از ماریا زاخاروا سخنگوی وزارت خارجه، درباره رابطه عاشقانه وزیر خارجه روسیه پرسید. در پاسخ زاخاروا بدون رد ادعاهای مطرح شده، آن را به "نیات بد تیم رسانه‌ای ناوالنی" نسبت داد، و منتشرکنندگان این گزارش ها را به "دریافت پول از دولت‌های غربی" و "کسب حمایت از دستگاه‌های اطلاعاتی دولت‌هایی که روسیه را دشمن خود می‌دانند" متهم کرد.

دوست ایران؟

۱۵مارس امسال، در کشاکش گمانه‌زنی‌ها بر سر امکان احیای برجام و زمانی که مخالفان و موافقان نرمش با ایران بر سر احتمال خارج کردن سپاه پاسداران از فهرست نهادهای تروریستی دولت آمریکا صف‌بندی‌ای جدی در کنگره این کشور شکل داده بودند، سرگئی لاوروف آمریکا را به علت آنچه "تقاضای بی‌حد‌ و حصر از ایران" خواند شماتت کرد.

لاوروف به همتای ایرانی خود گفت: "اگر آمریکایی‌ها هنوز به تصمیم نهایی برای توافقی که به احیای برجام منجر می‌شود نرسیده‌اند، احتمالا می‌خواهند مسئولیت را متوجه کس دیگری بکنند. حالا همه چیز معطل خواسته‌های بی‌حد آمریکا است."

این حمایت آشکار لاوروف از ایران در مناقشات جهانی‌اش با غرب بی‎سابقه نیست و در اصول بخشی از استراتژی جهانی روسیه در رقابت با آمریکا و کشورهای اروپایی را نشان می‌دهد. با این وجود حمایت لاوروف از ایران بخصوص در مناقشه هسته‌ای بی‌شرط هم نبوده و وزیر کهنه کار، کارت حمایت از ایران را جایی رو می‌کند که در هماهنگی با منافع بین‌المللی روسیه باشد.

۱۰ روز پس از شروع تهاجم روسیه به اوکراین و زمانی که هماهنگی‌های بین‌المللی در تحت فشار گذاشتن مسکو برای متوقف کردن جنگ از طریق تحریم الیگارش های حامی پوتین آغاز شده بود، لاوروف سعی کرد، احیای برجام را که به مراحل حساسی رسیده بود به جنگ در اوکراین گره بزند. وزیر خارجه روسیه از آمریکا خواست پیش از آنکه مسکو از توافق احیای برجام حمایت کند به روسیه تضمین بدهد. او به "بهمن تحریم‌های تهاجمی غرب علیه روسیه" اشاره کرد و از آمریکا "تضمین کتبی" خواست تا "تجارت، سرمایه‌گذاری و همکاری‌های فنی نظامی روسیه با ایران به هیچ‌وجه با مانع تحریم‌ها بر سر جنگ اوکراین روبه‌رو نشود."

برای لاوروف، مشروط کردن پرونده هسته‌ای ایران به منافع روسیه، سابقه‌ای طولانی‌تر از سال‌های اخیر دارد. افشای فایل صوتی مصاحبه جواد ظریف وزیر خارجه سابق ایران با سعید لیلاز در قالب تاریخ شفاهی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، جدی‌ترین نمونه از رویکرد لاوروف به پرونده هسته‌ای ایران را نشان می‌دهد.

در این فایل صوتی جواد ظریف علاوه بر اشاره به دور زدن وزارت خارجه ایران به عنوان نهاد رسمی سیاست‌خارجی و دعوت از قاسم سلیمانی فرمانده وقت سپاه قدس به مسکو، از اختلاف نظری پرده بر‌می‌دارد که نمونه آشکار تلاش لاورف برای نگه داشتن سرنوشت برجام در چارچوب منافع روسیه است.

جواد ظریف در این گفتگو می‌گوید: "یک شب در اتاق جان کری صحبت می‌کردیم و لاوروف به من گفت من کار دارم و باید برگردم، مذاکرات را تمام کنیم. جان کری به من گفت نظر تو چیست؟ من گفتم این شرایط برای من قابل قبول نیست. لاوروف در پاسخ گفت پس تو که دستورالعمل نداری، وقت ما را نگیر، ما بریم به کارمان برسیم، تو هم برو دستور‌العملت را بگیر و بعداً برگرد. من با لحن بسیار غیر‌محترمانه به او گفتم به تو هیچ ربطی ندارد."

رفتار خاص سرگئی لاوروف به عنوان وزیر خارجه روسیه با ایران می‌تواند در پیوند با ویژگی‌های شخصیتی او دیده شود. هرچند دستگاه سیاست خارجی روسیه به عنوان نهادی دیرپا، مامور پیگیری منافع ملی این کشور است اما نمی‌توان انکار کرد که ویژگی‌های شخصی کسی که نزدیک به ۱۶ سال سکاندار اصلی آن بوده، تاثیری بر مختصات اجرایی آن و مواجه با دیگر کشور‌ها نداشته است. وقتی این شخص سرگئی لاوروف باشد، جزئیاتی در زندگی شخصی و خلق‌و‌خوی او دیده می‌شود که احتمال تاثیر یک کارگزار بر ساختار نهاد تحت رهبری‌اش را تامل‌برانگیزتر می‌کند.

وزیر شاعر

سرگئی لاوروف با وجود نزدیک به ۵۰ سال فعالیت حرفه‌ای در حوزه دیپلماسی و سیاست خارجی از دل‌مشغولی‌هایی که در نگاه اول چندان با سیاست نسبتی ندارند غافل نبوده است.

نشریه ادبی 'راسکی پایونیر' در شماره ویژه خود با عنوان 'غربت' سه شعر از او منتشر کرد. تاریخ یکی از این اشعار به سال ۱۹۸۹ زمانی که لاوروف به عنوان دیپلمات در نمایندگی شوروی در سازمان ملل کارمی‌کرد، مربوط است.

دومین و سومین شعر در سال‌های ۱۹۹۵ و ۱۹۹۶ زمانی که لاوروف پس از وقفه‌ای پنج ساله به سازمان ملل، این بار زیر پرچم روسیه، باز می‌گردد مربوط است. او درباره این شعرها و دلیل انتشارش در مجموعه‌ای با نام غربت می‌گوید: "هدفم از نوشتن این شعرها این بود که نشان دهم چگونه مفهوم غربت در مراحل مختلف شکل‌گیری‌اش در ذهن نسل من فهمیده می‌شود."

عنوان شعری که لاوروف در سال ۱۹۸۹ سروده، "یکی برای جاده" است . در این شعر درشکه‌ای به تصویر کشیده می‌شود که آماده بردن شاعر به "خارج از کشورش" است.راوی در آخرین لحظات "در برابر صلیب‌ها و قبر‌های مردم کشورش سر‌تعظیم فرود می‌آورد."

در سال ۲۰۱۷، لاوروف شعری هم در رثای دوست و همکار قدیمی‌اش ویتالی چروکین دیپلمات کهنه‌کار روس نوشت. در این شعر هم مثل نوشته‌های پیشین، رگه‌های روشنی از مضامین وطن‌پرستانه دیده می‌شود. او همچنین در سال ۲۰۱۹ شعری با محتوای حماسی به نام "دود" منتشر کرد.

زبان نه چندان دیپلماتیک

اگر ورزش دوستی و شاعری جنبه‌های از زندگی وزیر خارجه روسیه باشند که در نگاه اول نسبتی با حرفه دیپلماسی ندارند، وزیر کهنه‌کار جنبه‌های رفتاری دیگر هم از خود بروز داده که در نگاه عموم 'خلاف اصول اولیه' شغل اوست.

اوت سال ۲۰۱۵، در جریان یک کنفرانس خبری با حضور وزیر خارجه وقت عربستان سعودی، میکروفن‌ها کلماتی از لاوروف را ضبط کردند که به موجی از جنجال در رسانه‌های اجتماعی منجر شد. لاوروف در حالی که عرق می‎ریخت و با اخم منتظر پایان صحبت‌های عادل جبیر بود، زیر لب کلماتی را زمزمه کرد که می‌توان با مسامحه آن را به "احمق لعنتی" ترجمه کرد.

هرچند مشخص نیست لاوروف این کلمات غیردیپلماتیک را دقیقا نثار چه کسی کرد، مایکل مک‌فول نماینده آمریکا در سازمان ملل معتقد بود وزیر خارجه روسیه همتای سعودی خود را هدف گرفته است. سال ۲۰۱۵ زمان اوج اختلاف عربستان سعودی و روسیه بر سر سرنوشت بشار اسد و آینده جنگ داخلی سوریه بود.

بعدتر، سخنگوی وزارت خارجه روسیه عصبانیت لاوروف از مواضع عادل جبیر را تکذیب کرد و ادعا کرد کلمات 'توهین آمیز' او را نشنیده است.

کاربرد چنین زبانی دربرابر دیپلمات‌ها و وزرای خارجه دیگر کشورها از سوی لاوروف بی سابقه نبود. سال ۲۰۰۸ همزمان با تهاجم روسیه به گرجستان، وزیر خارجه روسیه در یک گفتگوی تلفنی با دیوید میلیبند، وزیر خارجه بریتانیا، زبان تلخش را در واضح‌ترین شکل نشان داد. وقتی میلیبند با اشاره به اقدام نظامی روسیه گفت که "اتحادیه اروپا از رفتار کرملین خشمگین است" وزیر خارجه روسیه جمله‌ای را بر زبان آورد که ترجمه آن در بهترین حالت به این شکل است: "تو فکر می‌کنی چه پُخی هستی؟"

حملات کلامی لاوروف تنها به دیپلمات‌ها و سیاست‌مداران محدود نمی‌شود. دسامبر سال ۲۰۱۶ وزیر خارجه روسیه پس از ملاقات با همتای آلمانی خود در هامبورگ با چهره برافروخته خطاب به تصویربردار خبرگزاری رویترز گفت: "چی می‌خوای؟" و وقتی با عصبانیت از او دور شد کلمه روسی debil را زیر لب زمزمه کرد که ترجمه حدودی آن "احمق" می‌شود.