آنها که به رد هواپیماها در آسمان مشکوکند؛ کمتریل چیست و از کجا آغاز شد؟
گروهی از طرفداران یک تئوری توطئه معتقدند ردی که از عبور هواپیماها در آسمان باقی میماند مواد شیمیایی و نشانه توطئه سری دولتها است
خطهای سفیدی که بعد از عبور هواپیماها در آسمان بهجا میمانند، بخار آب هستند اما در جهان بعضیها این مسئله را به عنوان یک توطئه برداشت کردهاند. آنها میگویند "این خطهای سفید مدرکی برای اثبات برنامهای سری است که قصدش کنترل تغییرات جوی و مسموم کردن محیط زیست است." نام این برداشت بدبینانه و بدون پشتوانه علمی، تئوری توطئه پسدمه یا نام انگلیسی آن کمتریل (رد شیمیایی) است.
کمتریل از کجا آغاز شد؟
این برداشت غیر واقع بینانه از سال ۱۹۹۶ مطرح شد، بر اساس گزارشی که آن سال درباره نیروی هوایی آمریکا منتشر شده بود. در آن گزارش به روشهایی برای کنترل آبوهوا اشارهشده بود.
این برداشتها تا سال ۱۹۹۹ در گروههای مختلف و تحت تأثیر نظر افرادی چون ریچارد فینک گستردهتر شد. در این فاصله ویدیوها و تصاویری از هواپیماهایی که از نظر معتقدان به این تئوری توطئه درحال پخش مواد شیمیایی در هوا هستند منتشر شده است.
دولتها و دانشمندان با انتشار گزارش های مختلف سعی کردهاند پدیده رد هواپیماها در آسمان را به صورت علمی توضیح بدهند اما ظاهرا کمک چندانی به توقف پخش این شایعهها نکرده و حتی در سالهای اخیر پای شیوع کرونا هم به شایعه پراکنیهای افراد معتقد به این تفکر باز شده است.
عدهای مدعی شدند که ویروس کرونا از طریق رد شیمیایی کمتریل بهوسیله هواپیماها و از هوا پخش میشود. در گروههای مختلف فضای مجازی معتقدان به این تئوری توطئه با به اشتراک گذاشتن عکسهایی از رد هواپیماها در آسمان و تجزیهوتحلیل شکل این رد های سفید در آسمان ادعا میکنند موج دیگری از بیماری کرونا بر سر همه خواهد ریخت و در ادامه همین باور، دلیلی برای امتناع از زدن واکسن هم به وجود آمد که طبق آن واکسن کرونا هم مانند خود بیماری بهنوعی دخالت دولتها یا سازمانهای بزرگ چندملیتی در کنترل جمعیت است.
- تئوری توطئه؛ چگونه انکار همهگیری کرونا با انکار گرمایش زمین پیوند خورد؟
- چگونه تئوری توطئه عزیزترین فرد زندگیام را 'از من گرفت'
سوزان ماهر یکی از کسانی که این تفکرات را باور دارد و تبلیغ میکند با به کار بردن اصطلاح تئوری توطئه موافق نیست.
او به بیبیسی میگوید این اصطلاح ساخته سی آی ای است تا هر کس که دولت را به چالش میکشد بیاعتبار کنند.
او مؤسس کارزار "خداحافظ آسمان آبی" است. گروهی که درباره آنچه "کمتریل" (رد شیمیایی) مینامند، اطلاعرسانی میکند. به نظر آنها این ردهای شیمیایی نشانه برنامه بزرگ و سری دولت برای کنترل وضعیت اقلیمی است که در کانادا حرف و صحبت درباره آن زیاد است.
سوزان میگوید: "به نظر من بهتر است این مسئله را تئوری توطئه فرض نکنیم. ۲۰ یا ۳۰ سال پیش چنین ردهای سفیدی در آسمان نمیدیدیم. آسمان زیبا و آبی بود."
سوزان عضو جمعیت بزرگی است که از شبکههای مجازی برای پخش این نظریه استفاده میکنند.
منبع تصویر، SUZANNE MAHER
توضیح تصویر،سوزان ماهر در سمت راست و دیگر فعالان کارزار خداحافظ آسمان آبی
از پادکست رد شوید و به خواندن ادامه دهیدپادکستشیرازه«شیرازه» پادکستی درباره کتابها است که سام فرزانه تهیه میکند
پادکست
پایان پادکست
معتقدان تئوری توطئه "کمتریل"، بر اساس اینکه منشا این ردهای سفید را در چه میدانند به گروههای مختلفی تقسیم میشوند. یکی از پرطرفدارترین نظریهها این است که دولتها به شکل وسیعی کنترل آبوهوا را در دست گرفتهاند. آنها میگویند "دانشمندان و محققان برای مقابله با تغییرات اقلیمی با استفاده از شیوهای به نام مهندسی زمین (جئو انجینیرینگ) به شکل سری در حال مسموم کردن ما هستند." نظریه دیگر این است که "گروههای پرنفوذ و سری با اسپری کردن مواد شیمیایی به ما، میخواهند کاری کنند که مردم مطیعتر و قابلکنترلتر شوند."
ردهای سفیدی که سوزان دربارهشان حرف میزند، خطهای سفیدی است که حتماً شما هم دیدهاید. همان بخار سفیدی که بعد از عبور هواپیماها در آسمان بهجا میماند. این خطهای سفید حاصل بخار آبی است که از پشت موتور هواپیما بیرون میآید و در ارتفاع بالا که هوا بسیار سرد است یخ میزند. ادعای سوزان ماهر که میگوید این ردهای سفید پدیده جدیدی است، اشتباه است. در عکس هایی که از نبرد بریتانیا در جنگ جهانی دوم بهجامانده است هم میتوان این رد بخار یخزده را در آسمان دید.
آنچه بیشتر مردم رد هواپیما در آسمان میدانند، سوزان و دیگر طرفداران تئوری توطئه "کمتریل" (رد شیمیایی) مینامند. آنها این رد شیمیایی را سند یک توطئه بزرگ و سری جهانی میدانند که مجموعهای از سازمانهای جهانی مانند سازمان ملل، ارتشها، دولتهای مختلف، خانواده بانکدار و پرنفوذ روتشیلد تا دانشمندان اقلیمی، خلبانها و شرکتهای بزرگ چندملیتی در آن نقش دارند.
آیا اصلاح آب و هوا واقعی است؟
اصلاح آبوهوا یا لااقل تلاش برای آن، سابقهای طولانی دارد. انستیتوی باران سازی لنینگراد در سال ۱۹۳۲ در اتحاد جماهیر شوروی سابق تاسیس شد. مقامات چینی برای مراسم افتتاح المپیک ۲۰۰۸، پیش از شروع مسابقات از شیوه بارور کردن ابرها استفاده کردند. آنها با بارور کردن ابرها در مناطق دیگر چین کاری کردند که در روز مراسم افتتاح در محل مراسم باران نبارد.
مهندسی زمین، دخالت عمدی در سیستمهای طبیعی زمین بهقصد مقابله با تغییرات اقلیمی، یکی از شاخههای جدید تحقیقاتی است. هرچند دانشمندان مدتی طولانی دربارهاش صحبت کردهاند اما تابهحال استفاده عملی خیلی کمی داشته است و بیشتر تحقیقها متکی بر مدلسازی و دادههای کامپیوتری بوده است.
پروفسور دیوید کیت از دانشگاه هاروارد یکی از دانشمندان سرشناسی است که خواستار تحقیق بیشتری در این زمینه هستند. او به نیویورکتایمز گفت که فقط از دو پیشنهاد بسیار جنجالی اطلاع دارد که عاقبت به شکل عملی آزمایش شدند. یکی از آنها مهندسی خورشیدی- زمینی است. در این شیوه با اسپری کردن ذرات بسیار ریز از مواد انعکاسدهنده نور تلاش میشود مانع رسیدن نور خورشید به زمین شده و در نتیجه دمای کره زمین کاهش یابد.
موارد موفق اصلاح اقلیمی بسیار محدود و محلی بودهاند و هرگز در آن حدی که طرفداران تئوریهای توطئه ادعا میکنند، بزرگ و جهانی نبودهاند.
طرفداران تئوریهای توطئه "کمتریل"، فضای شبکههای مجازی را با حدس و گمانها، تصاویری از آسمان که رد سفید هواپیماها در آن در جهات مختلف دیده میشود پرکردهاند. بنا به یک آمار بینالمللی حدود ۱۷ درصد کسانی که به این پستها واکنش نشان دادهاند معتقد بودهاند که تئوری رد شیمیایی حقیقت دارد یا لااقل تا حدی واقعی است.
سوزان میگوید شش سال پیش با این موضوع آشنا شده است: "در یک وبسایت با این موضوع آشنا شدم. یک دختر بسیار کم سن که شاید ۱۰ ساله هم نبود درباره موادی که در هوا اسپری میشوند حرف زده بود. او نوشته بود که چقدر غمگین است چون دیگر دوست ندارد بیرون برود. آسمان دیگر آبی نیست و همهمان در معرض این مواد اسپری شده هستیم. چرا دختری چنین کم سن و سال باید چنین مطالبی را بیاینکه حقیقت داشته باشند به اشتراک بگذارد؟"
سوزان ادامه میدهد: "نوشته این دختر من را بهشدت تحت تاثیر قرارداد و شروع کردم به تحقیق درباره این موضوع. آگاه شدن به این مسئله واقعاً زندگیام را تغییر داد."
سوزان بعدازاین "تحقیقات" گروه "خداحافظ آسمان آبی" را تأسیس کرد. او یک گروه بسته (اعضا با اجازه ادمین وارد آن میشوند) را در فیسبوک اداره میکند که حدود پنج هزار نفر عضو دارد. همه اعضا به این تئوری اعتقاد دارند و در این گروه درباره آن صحبت میکنند و در ضمن برای فعالیتهای تبلیغاتی گروه مانند خرید تابلوهای تبلیغاتی پول جمع میکنند. سوزان اعضا گروه را با دقت انتخاب میکند.
او میگوید: "ما در این گروه درباره اینکه این اتفاق در حال افتادن هست یا نه بحث نمیکنیم. برای ما مسلم است که این مسئله در حال اتفاق افتادن است."
زندگی در حبابهای اطلاعاتی
گروههای بسته که اعضایشان افرادی با عقاید مشابه هستند، از آن نوع که در شبکههای مجازی رایج شدهاند، یکی از مهمترین دلایل شکل گرفتن و گسترش تئوریهای توطئه در فضای اینترنت هستند. پروفسور کرن داگلاس از دانشگاه کنت که درباره روانشناسی تئوریهای توطئه تحقیق میکند میگوید: "مردم اغلب اطلاعاتی را به اشتراک میگذارند و همزمان اطلاعاتی که با عقاید از پیش شکلگرفته آنها همخوان است مصرف میکنند. کار بهجایی میکشد که مردم در این حبابهای اطلاعاتی به زندگی خود ادامه میدهند. آنها در این حبابها و راهروهای اطلاعاتی ایدههایشان را با کسانی که همعقیده هستند به اشتراک میگذارند و تنها اطلاعاتی را میخوانند که آنچه باور دارند را تأیید میکند."
او ادامه میدهد: "برخلاف آنچه مردم تصور میکنند، اطلاعات آنقدرها هم آزادانه و بی تبعیض در شبکههای مجازی و اینترنت در گردش نیست. مردم اطلاعات را در درجه اول با افرادی که تا حدودی شبیه خودشان فکر میکنند به اشتراک میگذارند."
"مزه و بویش را حس میکنم"
راس تنر ادعا میکند یکی از بزرگترین گروههای کمتریل در فیسبوک را اداره میکند. این گروه به نام رصد کنندگان جهانی کمتریل بیش از ۱۱۴ هزار عضو دارد. به نظر او آنچه کمتریل مینامند "بزرگترین جنایت علیه بشریت است که در طول تاریخ اتفاق افتاده است."
او در یکی از پستهایی که در گروه به اشتراک گذاشته و توهم خاص دنبال کنندگان تئوریهای توطئه در آن واضح است، میپرسد: "آیا رد شیمیایی شیوه مدرنی در اصلاح نژادی و کنترل جمعیت نیست؟"
منبع تصویر، SUZANNE MAHER
توضیح تصویر،سوزان ماهر میگوید گروه آنها توانسته است در آمریکای شمالی ۲۰ تابلوی تبلیغاتی بخرد
او برای مصاحبه با بیبیسی قرار را در ساعات شب گذاشت و در توضیح آن گفت: "دلیل اصلی اینکه میخواستم مصاحبه را شب انجام بدهیم این است که در منطقه ما حوالی عصر مقادیر بسیار زیادی مواد شیمیایی در هوا اسپری میشود." او ادامه میدهد: "وقتی غلظت این مواد در هوا زیاد میشود نمیتوانم بخوابم. علائم و ناراحتیهایی در بدنم ایجاد میشود. مزه و بویش را حس میکنم. سینوسهایم شروع به سوزش میکنند و ملتهب میشوند، فشارخونم بالا میرود. ناراحتی گوارشی پیدا میکنم و سردرد میگیرم."
منبع تصویر، SUZANNE MAHER
توضیح تصویر،سوزان ماهر مقابل تابلوی تبلیغاتی خداحافظ آسمان آبی در تورنتو
هم راس و هم سوزان میگویند برای اثبات نظراتشان آزمایشهای علمی انجام دادهاند. سوزان میگوید حتی روی سگش آزمایشهایی انجام داده است.
او میگوید: "خاک باغچهام را آزمایش کردم. موهایم را آزمایش کردم. همه آلوده به آلومینیوم، باریوم، استرونیوم، آرسنیک و منگنز بود. من زندگی خیلی سالمی دارم." او میگوید سگش با فلزات رادیواکتیو مسموم شده است.
راس ادعا میکند آلومینیوم موجود در آب باران منطقهای که زندگی میکند ۶ برابر میزان مجاز است. هر دو می گویند نتیجه این آزمایشها دلیل محکمی است برای اثبات اینکه این مواد در هوا اسپری میشوند.
اطلاع دقیقی درباره این نتایج آزمایشگاهی ادعایی آنها وجود ندارد و بیبیسی نمیتواند به شکل مستقل آنها را تأیید کند. دانشمندان وجود هر نوع برنامه گسترده دولتی برای پخش کردن مواد شیمیایی در سطح کره زمین را رد میکنند.
تحقیقی که در سال ۲۰۱۶ در انستیتوی علوم کارنجی و دانشگاه ایروین کالیفرنیا انجام شد از ۷۷ دانشمند اقلیمی و شیمیدانهای زمین برجسته سؤالهایی مطرح کرد. همه آنها بهجز یک نفر، یعنی ۹۸.۷ درصد آنها هیچ مدرک و سندی که ثابت کند برنامه سری وسیعی برای اسپری کردن مواد در اتمسفر وجود دارد، در دست نداشتهاند. تنها دانشمندی که مدرکی داشت توانسته بود طی آزمایشی در یک منطقه دور افتاده میزان بسیار بالای باریوم در هوا پیدا کند درحالیکه میزان باریوم خاک آن منطقه بسیار پایین بود. اینکه تنها بر اساس یک نتیجه به وجود برنامه عظیم سری اسپری کردن مواد شیمیایی در هوا ایمان بیاوریم، معقول به نظر نمیرسد.
نویسندگان این تحقیق میگویند: "هدف ما قانع کردن کسانی که به وجود برنامه سری اسپری کردن مواد شیمیایی در هوا اعتقاددارند نیست. آنها معمولاً شواهد مخالف با اعتقادشان را رد میکنند و یا از آن برای تأیید نظر خودشان استفاده میکنند. هدف ما گرد هم آوردن منبعی برای مشاهدات علمی است که میتواند برای آگاهی عمومی و بحث دراینباره مفید باشد."
نظریهپردازان توطئه با این شواهد قانع نخواهند شد. راس میگوید: "تاریخ طولانی از دانشمندانی در بسیاری کشورها وجود دارد که تا مدتها به امری باور داشتند و ما سالها بعد فهمیدهایم که اشتباه کردهاند. گاهی فقط یک نفر که با بقیه فرق دارد و از همه شجاعتر است لازم است تا یکقدم به سمت دیگر بردارد و خلاف جریان حرکت کند تا حقیقت روشن شود."
"اینکه مردم گوش بدهند یا نه به خودشان بستگی دارد. تا جایی که به من مربوط است میدانم چنین اتفاقی در حال رخ دادن است."
خطهای سفیدی که بعد از عبور هواپیماها در آسمان بهجا میمانند، بخار آب هستند اما در جهان بعضیها این مسئله را به عنوان یک توطئه برداشت کردهاند. آنها میگویند "این خطهای سفید مدرکی برای اثبات برنامهای سری است که قصدش کنترل تغییرات جوی و مسموم کردن محیط زیست است." نام این برداشت بدبینانه و بدون پشتوانه علمی، تئوری توطئه پسدمه یا نام انگلیسی آن کمتریل (رد شیمیایی) است.
کمتریل از کجا آغاز شد؟
این برداشت غیر واقع بینانه از سال ۱۹۹۶ مطرح شد، بر اساس گزارشی که آن سال درباره نیروی هوایی آمریکا منتشر شده بود. در آن گزارش به روشهایی برای کنترل آبوهوا اشارهشده بود.
این برداشتها تا سال ۱۹۹۹ در گروههای مختلف و تحت تأثیر نظر افرادی چون ریچارد فینک گستردهتر شد. در این فاصله ویدیوها و تصاویری از هواپیماهایی که از نظر معتقدان به این تئوری توطئه درحال پخش مواد شیمیایی در هوا هستند منتشر شده است.
دولتها و دانشمندان با انتشار گزارش های مختلف سعی کردهاند پدیده رد هواپیماها در آسمان را به صورت علمی توضیح بدهند اما ظاهرا کمک چندانی به توقف پخش این شایعهها نکرده و حتی در سالهای اخیر پای شیوع کرونا هم به شایعه پراکنیهای افراد معتقد به این تفکر باز شده است.
عدهای مدعی شدند که ویروس کرونا از طریق رد شیمیایی کمتریل بهوسیله هواپیماها و از هوا پخش میشود. در گروههای مختلف فضای مجازی معتقدان به این تئوری توطئه با به اشتراک گذاشتن عکسهایی از رد هواپیماها در آسمان و تجزیهوتحلیل شکل این رد های سفید در آسمان ادعا میکنند موج دیگری از بیماری کرونا بر سر همه خواهد ریخت و در ادامه همین باور، دلیلی برای امتناع از زدن واکسن هم به وجود آمد که طبق آن واکسن کرونا هم مانند خود بیماری بهنوعی دخالت دولتها یا سازمانهای بزرگ چندملیتی در کنترل جمعیت است.
سوزان ماهر یکی از کسانی که این تفکرات را باور دارد و تبلیغ میکند با به کار بردن اصطلاح تئوری توطئه موافق نیست.
او به بیبیسی میگوید این اصطلاح ساخته سی آی ای است تا هر کس که دولت را به چالش میکشد بیاعتبار کنند.
او مؤسس کارزار "خداحافظ آسمان آبی" است. گروهی که درباره آنچه "کمتریل" (رد شیمیایی) مینامند، اطلاعرسانی میکند. به نظر آنها این ردهای شیمیایی نشانه برنامه بزرگ و سری دولت برای کنترل وضعیت اقلیمی است که در کانادا حرف و صحبت درباره آن زیاد است.
سوزان میگوید: "به نظر من بهتر است این مسئله را تئوری توطئه فرض نکنیم. ۲۰ یا ۳۰ سال پیش چنین ردهای سفیدی در آسمان نمیدیدیم. آسمان زیبا و آبی بود."
سوزان عضو جمعیت بزرگی است که از شبکههای مجازی برای پخش این نظریه استفاده میکنند.
معتقدان تئوری توطئه "کمتریل"، بر اساس اینکه منشا این ردهای سفید را در چه میدانند به گروههای مختلفی تقسیم میشوند. یکی از پرطرفدارترین نظریهها این است که دولتها به شکل وسیعی کنترل آبوهوا را در دست گرفتهاند. آنها میگویند "دانشمندان و محققان برای مقابله با تغییرات اقلیمی با استفاده از شیوهای به نام مهندسی زمین (جئو انجینیرینگ) به شکل سری در حال مسموم کردن ما هستند." نظریه دیگر این است که "گروههای پرنفوذ و سری با اسپری کردن مواد شیمیایی به ما، میخواهند کاری کنند که مردم مطیعتر و قابلکنترلتر شوند."
ردهای سفیدی که سوزان دربارهشان حرف میزند، خطهای سفیدی است که حتماً شما هم دیدهاید. همان بخار سفیدی که بعد از عبور هواپیماها در آسمان بهجا میماند. این خطهای سفید حاصل بخار آبی است که از پشت موتور هواپیما بیرون میآید و در ارتفاع بالا که هوا بسیار سرد است یخ میزند. ادعای سوزان ماهر که میگوید این ردهای سفید پدیده جدیدی است، اشتباه است. در عکس هایی که از نبرد بریتانیا در جنگ جهانی دوم بهجامانده است هم میتوان این رد بخار یخزده را در آسمان دید.
آنچه بیشتر مردم رد هواپیما در آسمان میدانند، سوزان و دیگر طرفداران تئوری توطئه "کمتریل" (رد شیمیایی) مینامند. آنها این رد شیمیایی را سند یک توطئه بزرگ و سری جهانی میدانند که مجموعهای از سازمانهای جهانی مانند سازمان ملل، ارتشها، دولتهای مختلف، خانواده بانکدار و پرنفوذ روتشیلد تا دانشمندان اقلیمی، خلبانها و شرکتهای بزرگ چندملیتی در آن نقش دارند.
آیا اصلاح آب و هوا واقعی است؟
اصلاح آبوهوا یا لااقل تلاش برای آن، سابقهای طولانی دارد. انستیتوی باران سازی لنینگراد در سال ۱۹۳۲ در اتحاد جماهیر شوروی سابق تاسیس شد. مقامات چینی برای مراسم افتتاح المپیک ۲۰۰۸، پیش از شروع مسابقات از شیوه بارور کردن ابرها استفاده کردند. آنها با بارور کردن ابرها در مناطق دیگر چین کاری کردند که در روز مراسم افتتاح در محل مراسم باران نبارد.
مهندسی زمین، دخالت عمدی در سیستمهای طبیعی زمین بهقصد مقابله با تغییرات اقلیمی، یکی از شاخههای جدید تحقیقاتی است. هرچند دانشمندان مدتی طولانی دربارهاش صحبت کردهاند اما تابهحال استفاده عملی خیلی کمی داشته است و بیشتر تحقیقها متکی بر مدلسازی و دادههای کامپیوتری بوده است.
پروفسور دیوید کیت از دانشگاه هاروارد یکی از دانشمندان سرشناسی است که خواستار تحقیق بیشتری در این زمینه هستند. او به نیویورکتایمز گفت که فقط از دو پیشنهاد بسیار جنجالی اطلاع دارد که عاقبت به شکل عملی آزمایش شدند. یکی از آنها مهندسی خورشیدی- زمینی است. در این شیوه با اسپری کردن ذرات بسیار ریز از مواد انعکاسدهنده نور تلاش میشود مانع رسیدن نور خورشید به زمین شده و در نتیجه دمای کره زمین کاهش یابد.
موارد موفق اصلاح اقلیمی بسیار محدود و محلی بودهاند و هرگز در آن حدی که طرفداران تئوریهای توطئه ادعا میکنند، بزرگ و جهانی نبودهاند.
طرفداران تئوریهای توطئه "کمتریل"، فضای شبکههای مجازی را با حدس و گمانها، تصاویری از آسمان که رد سفید هواپیماها در آن در جهات مختلف دیده میشود پرکردهاند. بنا به یک آمار بینالمللی حدود ۱۷ درصد کسانی که به این پستها واکنش نشان دادهاند معتقد بودهاند که تئوری رد شیمیایی حقیقت دارد یا لااقل تا حدی واقعی است.
سوزان میگوید شش سال پیش با این موضوع آشنا شده است: "در یک وبسایت با این موضوع آشنا شدم. یک دختر بسیار کم سن که شاید ۱۰ ساله هم نبود درباره موادی که در هوا اسپری میشوند حرف زده بود. او نوشته بود که چقدر غمگین است چون دیگر دوست ندارد بیرون برود. آسمان دیگر آبی نیست و همهمان در معرض این مواد اسپری شده هستیم. چرا دختری چنین کم سن و سال باید چنین مطالبی را بیاینکه حقیقت داشته باشند به اشتراک بگذارد؟"
سوزان ادامه میدهد: "نوشته این دختر من را بهشدت تحت تاثیر قرارداد و شروع کردم به تحقیق درباره این موضوع. آگاه شدن به این مسئله واقعاً زندگیام را تغییر داد."
سوزان بعدازاین "تحقیقات" گروه "خداحافظ آسمان آبی" را تأسیس کرد. او یک گروه بسته (اعضا با اجازه ادمین وارد آن میشوند) را در فیسبوک اداره میکند که حدود پنج هزار نفر عضو دارد. همه اعضا به این تئوری اعتقاد دارند و در این گروه درباره آن صحبت میکنند و در ضمن برای فعالیتهای تبلیغاتی گروه مانند خرید تابلوهای تبلیغاتی پول جمع میکنند. سوزان اعضا گروه را با دقت انتخاب میکند.
او میگوید: "ما در این گروه درباره اینکه این اتفاق در حال افتادن هست یا نه بحث نمیکنیم. برای ما مسلم است که این مسئله در حال اتفاق افتادن است."
زندگی در حبابهای اطلاعاتی
گروههای بسته که اعضایشان افرادی با عقاید مشابه هستند، از آن نوع که در شبکههای مجازی رایج شدهاند، یکی از مهمترین دلایل شکل گرفتن و گسترش تئوریهای توطئه در فضای اینترنت هستند. پروفسور کرن داگلاس از دانشگاه کنت که درباره روانشناسی تئوریهای توطئه تحقیق میکند میگوید: "مردم اغلب اطلاعاتی را به اشتراک میگذارند و همزمان اطلاعاتی که با عقاید از پیش شکلگرفته آنها همخوان است مصرف میکنند. کار بهجایی میکشد که مردم در این حبابهای اطلاعاتی به زندگی خود ادامه میدهند. آنها در این حبابها و راهروهای اطلاعاتی ایدههایشان را با کسانی که همعقیده هستند به اشتراک میگذارند و تنها اطلاعاتی را میخوانند که آنچه باور دارند را تأیید میکند."
او ادامه میدهد: "برخلاف آنچه مردم تصور میکنند، اطلاعات آنقدرها هم آزادانه و بی تبعیض در شبکههای مجازی و اینترنت در گردش نیست. مردم اطلاعات را در درجه اول با افرادی که تا حدودی شبیه خودشان فکر میکنند به اشتراک میگذارند."
"مزه و بویش را حس میکنم"
راس تنر ادعا میکند یکی از بزرگترین گروههای کمتریل در فیسبوک را اداره میکند. این گروه به نام رصد کنندگان جهانی کمتریل بیش از ۱۱۴ هزار عضو دارد. به نظر او آنچه کمتریل مینامند "بزرگترین جنایت علیه بشریت است که در طول تاریخ اتفاق افتاده است."
او در یکی از پستهایی که در گروه به اشتراک گذاشته و توهم خاص دنبال کنندگان تئوریهای توطئه در آن واضح است، میپرسد: "آیا رد شیمیایی شیوه مدرنی در اصلاح نژادی و کنترل جمعیت نیست؟"
او برای مصاحبه با بیبیسی قرار را در ساعات شب گذاشت و در توضیح آن گفت: "دلیل اصلی اینکه میخواستم مصاحبه را شب انجام بدهیم این است که در منطقه ما حوالی عصر مقادیر بسیار زیادی مواد شیمیایی در هوا اسپری میشود." او ادامه میدهد: "وقتی غلظت این مواد در هوا زیاد میشود نمیتوانم بخوابم. علائم و ناراحتیهایی در بدنم ایجاد میشود. مزه و بویش را حس میکنم. سینوسهایم شروع به سوزش میکنند و ملتهب میشوند، فشارخونم بالا میرود. ناراحتی گوارشی پیدا میکنم و سردرد میگیرم."
هم راس و هم سوزان میگویند برای اثبات نظراتشان آزمایشهای علمی انجام دادهاند. سوزان میگوید حتی روی سگش آزمایشهایی انجام داده است.
او میگوید: "خاک باغچهام را آزمایش کردم. موهایم را آزمایش کردم. همه آلوده به آلومینیوم، باریوم، استرونیوم، آرسنیک و منگنز بود. من زندگی خیلی سالمی دارم." او میگوید سگش با فلزات رادیواکتیو مسموم شده است.
راس ادعا میکند آلومینیوم موجود در آب باران منطقهای که زندگی میکند ۶ برابر میزان مجاز است. هر دو می گویند نتیجه این آزمایشها دلیل محکمی است برای اثبات اینکه این مواد در هوا اسپری میشوند.
اطلاع دقیقی درباره این نتایج آزمایشگاهی ادعایی آنها وجود ندارد و بیبیسی نمیتواند به شکل مستقل آنها را تأیید کند. دانشمندان وجود هر نوع برنامه گسترده دولتی برای پخش کردن مواد شیمیایی در سطح کره زمین را رد میکنند.
تحقیقی که در سال ۲۰۱۶ در انستیتوی علوم کارنجی و دانشگاه ایروین کالیفرنیا انجام شد از ۷۷ دانشمند اقلیمی و شیمیدانهای زمین برجسته سؤالهایی مطرح کرد. همه آنها بهجز یک نفر، یعنی ۹۸.۷ درصد آنها هیچ مدرک و سندی که ثابت کند برنامه سری وسیعی برای اسپری کردن مواد در اتمسفر وجود دارد، در دست نداشتهاند. تنها دانشمندی که مدرکی داشت توانسته بود طی آزمایشی در یک منطقه دور افتاده میزان بسیار بالای باریوم در هوا پیدا کند درحالیکه میزان باریوم خاک آن منطقه بسیار پایین بود. اینکه تنها بر اساس یک نتیجه به وجود برنامه عظیم سری اسپری کردن مواد شیمیایی در هوا ایمان بیاوریم، معقول به نظر نمیرسد.
نویسندگان این تحقیق میگویند: "هدف ما قانع کردن کسانی که به وجود برنامه سری اسپری کردن مواد شیمیایی در هوا اعتقاددارند نیست. آنها معمولاً شواهد مخالف با اعتقادشان را رد میکنند و یا از آن برای تأیید نظر خودشان استفاده میکنند. هدف ما گرد هم آوردن منبعی برای مشاهدات علمی است که میتواند برای آگاهی عمومی و بحث دراینباره مفید باشد."
نظریهپردازان توطئه با این شواهد قانع نخواهند شد. راس میگوید: "تاریخ طولانی از دانشمندانی در بسیاری کشورها وجود دارد که تا مدتها به امری باور داشتند و ما سالها بعد فهمیدهایم که اشتباه کردهاند. گاهی فقط یک نفر که با بقیه فرق دارد و از همه شجاعتر است لازم است تا یکقدم به سمت دیگر بردارد و خلاف جریان حرکت کند تا حقیقت روشن شود."
"اینکه مردم گوش بدهند یا نه به خودشان بستگی دارد. تا جایی که به من مربوط است میدانم چنین اتفاقی در حال رخ دادن است."
خطهای سفیدی که بعد از عبور هواپیماها در آسمان بهجا میمانند، بخار آب هستند اما در جهان بعضیها این مسئله را به عنوان یک توطئه برداشت کردهاند. آنها میگویند "این خطهای سفید مدرکی برای اثبات برنامهای سری است که قصدش کنترل تغییرات جوی و مسموم کردن محیط زیست است." نام این برداشت بدبینانه و بدون پشتوانه علمی، تئوری توطئه پسدمه یا نام انگلیسی آن کمتریل (رد شیمیایی) است.
کمتریل از کجا آغاز شد؟
این برداشت غیر واقع بینانه از سال ۱۹۹۶ مطرح شد، بر اساس گزارشی که آن سال درباره نیروی هوایی آمریکا منتشر شده بود. در آن گزارش به روشهایی برای کنترل آبوهوا اشارهشده بود.
این برداشتها تا سال ۱۹۹۹ در گروههای مختلف و تحت تأثیر نظر افرادی چون ریچارد فینک گستردهتر شد. در این فاصله ویدیوها و تصاویری از هواپیماهایی که از نظر معتقدان به این تئوری توطئه درحال پخش مواد شیمیایی در هوا هستند منتشر شده است.
دولتها و دانشمندان با انتشار گزارش های مختلف سعی کردهاند پدیده رد هواپیماها در آسمان را به صورت علمی توضیح بدهند اما ظاهرا کمک چندانی به توقف پخش این شایعهها نکرده و حتی در سالهای اخیر پای شیوع کرونا هم به شایعه پراکنیهای افراد معتقد به این تفکر باز شده است.
عدهای مدعی شدند که ویروس کرونا از طریق رد شیمیایی کمتریل بهوسیله هواپیماها و از هوا پخش میشود. در گروههای مختلف فضای مجازی معتقدان به این تئوری توطئه با به اشتراک گذاشتن عکسهایی از رد هواپیماها در آسمان و تجزیهوتحلیل شکل این رد های سفید در آسمان ادعا میکنند موج دیگری از بیماری کرونا بر سر همه خواهد ریخت و در ادامه همین باور، دلیلی برای امتناع از زدن واکسن هم به وجود آمد که طبق آن واکسن کرونا هم مانند خود بیماری بهنوعی دخالت دولتها یا سازمانهای بزرگ چندملیتی در کنترل جمعیت است.
سوزان ماهر یکی از کسانی که این تفکرات را باور دارد و تبلیغ میکند با به کار بردن اصطلاح تئوری توطئه موافق نیست.
او به بیبیسی میگوید این اصطلاح ساخته سی آی ای است تا هر کس که دولت را به چالش میکشد بیاعتبار کنند.
او مؤسس کارزار "خداحافظ آسمان آبی" است. گروهی که درباره آنچه "کمتریل" (رد شیمیایی) مینامند، اطلاعرسانی میکند. به نظر آنها این ردهای شیمیایی نشانه برنامه بزرگ و سری دولت برای کنترل وضعیت اقلیمی است که در کانادا حرف و صحبت درباره آن زیاد است.
سوزان میگوید: "به نظر من بهتر است این مسئله را تئوری توطئه فرض نکنیم. ۲۰ یا ۳۰ سال پیش چنین ردهای سفیدی در آسمان نمیدیدیم. آسمان زیبا و آبی بود."
سوزان عضو جمعیت بزرگی است که از شبکههای مجازی برای پخش این نظریه استفاده میکنند.
معتقدان تئوری توطئه "کمتریل"، بر اساس اینکه منشا این ردهای سفید را در چه میدانند به گروههای مختلفی تقسیم میشوند. یکی از پرطرفدارترین نظریهها این است که دولتها به شکل وسیعی کنترل آبوهوا را در دست گرفتهاند. آنها میگویند "دانشمندان و محققان برای مقابله با تغییرات اقلیمی با استفاده از شیوهای به نام مهندسی زمین (جئو انجینیرینگ) به شکل سری در حال مسموم کردن ما هستند." نظریه دیگر این است که "گروههای پرنفوذ و سری با اسپری کردن مواد شیمیایی به ما، میخواهند کاری کنند که مردم مطیعتر و قابلکنترلتر شوند."
ردهای سفیدی که سوزان دربارهشان حرف میزند، خطهای سفیدی است که حتماً شما هم دیدهاید. همان بخار سفیدی که بعد از عبور هواپیماها در آسمان بهجا میماند. این خطهای سفید حاصل بخار آبی است که از پشت موتور هواپیما بیرون میآید و در ارتفاع بالا که هوا بسیار سرد است یخ میزند. ادعای سوزان ماهر که میگوید این ردهای سفید پدیده جدیدی است، اشتباه است. در عکس هایی که از نبرد بریتانیا در جنگ جهانی دوم بهجامانده است هم میتوان این رد بخار یخزده را در آسمان دید.
آنچه بیشتر مردم رد هواپیما در آسمان میدانند، سوزان و دیگر طرفداران تئوری توطئه "کمتریل" (رد شیمیایی) مینامند. آنها این رد شیمیایی را سند یک توطئه بزرگ و سری جهانی میدانند که مجموعهای از سازمانهای جهانی مانند سازمان ملل، ارتشها، دولتهای مختلف، خانواده بانکدار و پرنفوذ روتشیلد تا دانشمندان اقلیمی، خلبانها و شرکتهای بزرگ چندملیتی در آن نقش دارند.
آیا اصلاح آب و هوا واقعی است؟
اصلاح آبوهوا یا لااقل تلاش برای آن، سابقهای طولانی دارد. انستیتوی باران سازی لنینگراد در سال ۱۹۳۲ در اتحاد جماهیر شوروی سابق تاسیس شد. مقامات چینی برای مراسم افتتاح المپیک ۲۰۰۸، پیش از شروع مسابقات از شیوه بارور کردن ابرها استفاده کردند. آنها با بارور کردن ابرها در مناطق دیگر چین کاری کردند که در روز مراسم افتتاح در محل مراسم باران نبارد.
مهندسی زمین، دخالت عمدی در سیستمهای طبیعی زمین بهقصد مقابله با تغییرات اقلیمی، یکی از شاخههای جدید تحقیقاتی است. هرچند دانشمندان مدتی طولانی دربارهاش صحبت کردهاند اما تابهحال استفاده عملی خیلی کمی داشته است و بیشتر تحقیقها متکی بر مدلسازی و دادههای کامپیوتری بوده است.
پروفسور دیوید کیت از دانشگاه هاروارد یکی از دانشمندان سرشناسی است که خواستار تحقیق بیشتری در این زمینه هستند. او به نیویورکتایمز گفت که فقط از دو پیشنهاد بسیار جنجالی اطلاع دارد که عاقبت به شکل عملی آزمایش شدند. یکی از آنها مهندسی خورشیدی- زمینی است. در این شیوه با اسپری کردن ذرات بسیار ریز از مواد انعکاسدهنده نور تلاش میشود مانع رسیدن نور خورشید به زمین شده و در نتیجه دمای کره زمین کاهش یابد.
موارد موفق اصلاح اقلیمی بسیار محدود و محلی بودهاند و هرگز در آن حدی که طرفداران تئوریهای توطئه ادعا میکنند، بزرگ و جهانی نبودهاند.
طرفداران تئوریهای توطئه "کمتریل"، فضای شبکههای مجازی را با حدس و گمانها، تصاویری از آسمان که رد سفید هواپیماها در آن در جهات مختلف دیده میشود پرکردهاند. بنا به یک آمار بینالمللی حدود ۱۷ درصد کسانی که به این پستها واکنش نشان دادهاند معتقد بودهاند که تئوری رد شیمیایی حقیقت دارد یا لااقل تا حدی واقعی است.
سوزان میگوید شش سال پیش با این موضوع آشنا شده است: "در یک وبسایت با این موضوع آشنا شدم. یک دختر بسیار کم سن که شاید ۱۰ ساله هم نبود درباره موادی که در هوا اسپری میشوند حرف زده بود. او نوشته بود که چقدر غمگین است چون دیگر دوست ندارد بیرون برود. آسمان دیگر آبی نیست و همهمان در معرض این مواد اسپری شده هستیم. چرا دختری چنین کم سن و سال باید چنین مطالبی را بیاینکه حقیقت داشته باشند به اشتراک بگذارد؟"
سوزان ادامه میدهد: "نوشته این دختر من را بهشدت تحت تاثیر قرارداد و شروع کردم به تحقیق درباره این موضوع. آگاه شدن به این مسئله واقعاً زندگیام را تغییر داد."
سوزان بعدازاین "تحقیقات" گروه "خداحافظ آسمان آبی" را تأسیس کرد. او یک گروه بسته (اعضا با اجازه ادمین وارد آن میشوند) را در فیسبوک اداره میکند که حدود پنج هزار نفر عضو دارد. همه اعضا به این تئوری اعتقاد دارند و در این گروه درباره آن صحبت میکنند و در ضمن برای فعالیتهای تبلیغاتی گروه مانند خرید تابلوهای تبلیغاتی پول جمع میکنند. سوزان اعضا گروه را با دقت انتخاب میکند.
او میگوید: "ما در این گروه درباره اینکه این اتفاق در حال افتادن هست یا نه بحث نمیکنیم. برای ما مسلم است که این مسئله در حال اتفاق افتادن است."
زندگی در حبابهای اطلاعاتی
گروههای بسته که اعضایشان افرادی با عقاید مشابه هستند، از آن نوع که در شبکههای مجازی رایج شدهاند، یکی از مهمترین دلایل شکل گرفتن و گسترش تئوریهای توطئه در فضای اینترنت هستند. پروفسور کرن داگلاس از دانشگاه کنت که درباره روانشناسی تئوریهای توطئه تحقیق میکند میگوید: "مردم اغلب اطلاعاتی را به اشتراک میگذارند و همزمان اطلاعاتی که با عقاید از پیش شکلگرفته آنها همخوان است مصرف میکنند. کار بهجایی میکشد که مردم در این حبابهای اطلاعاتی به زندگی خود ادامه میدهند. آنها در این حبابها و راهروهای اطلاعاتی ایدههایشان را با کسانی که همعقیده هستند به اشتراک میگذارند و تنها اطلاعاتی را میخوانند که آنچه باور دارند را تأیید میکند."
او ادامه میدهد: "برخلاف آنچه مردم تصور میکنند، اطلاعات آنقدرها هم آزادانه و بی تبعیض در شبکههای مجازی و اینترنت در گردش نیست. مردم اطلاعات را در درجه اول با افرادی که تا حدودی شبیه خودشان فکر میکنند به اشتراک میگذارند."
"مزه و بویش را حس میکنم"
راس تنر ادعا میکند یکی از بزرگترین گروههای کمتریل در فیسبوک را اداره میکند. این گروه به نام رصد کنندگان جهانی کمتریل بیش از ۱۱۴ هزار عضو دارد. به نظر او آنچه کمتریل مینامند "بزرگترین جنایت علیه بشریت است که در طول تاریخ اتفاق افتاده است."
او در یکی از پستهایی که در گروه به اشتراک گذاشته و توهم خاص دنبال کنندگان تئوریهای توطئه در آن واضح است، میپرسد: "آیا رد شیمیایی شیوه مدرنی در اصلاح نژادی و کنترل جمعیت نیست؟"
او برای مصاحبه با بیبیسی قرار را در ساعات شب گذاشت و در توضیح آن گفت: "دلیل اصلی اینکه میخواستم مصاحبه را شب انجام بدهیم این است که در منطقه ما حوالی عصر مقادیر بسیار زیادی مواد شیمیایی در هوا اسپری میشود." او ادامه میدهد: "وقتی غلظت این مواد در هوا زیاد میشود نمیتوانم بخوابم. علائم و ناراحتیهایی در بدنم ایجاد میشود. مزه و بویش را حس میکنم. سینوسهایم شروع به سوزش میکنند و ملتهب میشوند، فشارخونم بالا میرود. ناراحتی گوارشی پیدا میکنم و سردرد میگیرم."
هم راس و هم سوزان میگویند برای اثبات نظراتشان آزمایشهای علمی انجام دادهاند. سوزان میگوید حتی روی سگش آزمایشهایی انجام داده است.
او میگوید: "خاک باغچهام را آزمایش کردم. موهایم را آزمایش کردم. همه آلوده به آلومینیوم، باریوم، استرونیوم، آرسنیک و منگنز بود. من زندگی خیلی سالمی دارم." او میگوید سگش با فلزات رادیواکتیو مسموم شده است.
راس ادعا میکند آلومینیوم موجود در آب باران منطقهای که زندگی میکند ۶ برابر میزان مجاز است. هر دو می گویند نتیجه این آزمایشها دلیل محکمی است برای اثبات اینکه این مواد در هوا اسپری میشوند.
اطلاع دقیقی درباره این نتایج آزمایشگاهی ادعایی آنها وجود ندارد و بیبیسی نمیتواند به شکل مستقل آنها را تأیید کند. دانشمندان وجود هر نوع برنامه گسترده دولتی برای پخش کردن مواد شیمیایی در سطح کره زمین را رد میکنند.
تحقیقی که در سال ۲۰۱۶ در انستیتوی علوم کارنجی و دانشگاه ایروین کالیفرنیا انجام شد از ۷۷ دانشمند اقلیمی و شیمیدانهای زمین برجسته سؤالهایی مطرح کرد. همه آنها بهجز یک نفر، یعنی ۹۸.۷ درصد آنها هیچ مدرک و سندی که ثابت کند برنامه سری وسیعی برای اسپری کردن مواد در اتمسفر وجود دارد، در دست نداشتهاند. تنها دانشمندی که مدرکی داشت توانسته بود طی آزمایشی در یک منطقه دور افتاده میزان بسیار بالای باریوم در هوا پیدا کند درحالیکه میزان باریوم خاک آن منطقه بسیار پایین بود. اینکه تنها بر اساس یک نتیجه به وجود برنامه عظیم سری اسپری کردن مواد شیمیایی در هوا ایمان بیاوریم، معقول به نظر نمیرسد.
نویسندگان این تحقیق میگویند: "هدف ما قانع کردن کسانی که به وجود برنامه سری اسپری کردن مواد شیمیایی در هوا اعتقاددارند نیست. آنها معمولاً شواهد مخالف با اعتقادشان را رد میکنند و یا از آن برای تأیید نظر خودشان استفاده میکنند. هدف ما گرد هم آوردن منبعی برای مشاهدات علمی است که میتواند برای آگاهی عمومی و بحث دراینباره مفید باشد."
نظریهپردازان توطئه با این شواهد قانع نخواهند شد. راس میگوید: "تاریخ طولانی از دانشمندانی در بسیاری کشورها وجود دارد که تا مدتها به امری باور داشتند و ما سالها بعد فهمیدهایم که اشتباه کردهاند. گاهی فقط یک نفر که با بقیه فرق دارد و از همه شجاعتر است لازم است تا یکقدم به سمت دیگر بردارد و خلاف جریان حرکت کند تا حقیقت روشن شود."
"اینکه مردم گوش بدهند یا نه به خودشان بستگی دارد. تا جایی که به من مربوط است میدانم چنین اتفاقی در حال رخ دادن است."
منبع خبر: بی بی سی فارسی
اخبار مرتبط: آنها که به رد هواپیماها در آسمان مشکوکند؛ کمتریل چیست و از کجا آغاز شد؟