محمد آصف فکرت درگذشت

آفتاب‌‌نیوز :

محمّد آصف فکرت هروی، فهرست‌نگار و نسخه‌پژوه افغانستانی و پژوهشگرِ پیشین مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی طی سال‌های ١٣۶۵ تا ١٣٧٧، روز گذشته (چهارشنبه، هفتم اردیبهشت ماه) از دنیا رفت.

به همین مناسبت، کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در پیام تسلیتی نوشته است:

«إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ

خبر درگذشت استاد محمّد آصف فکرت، نسخه‌پژوه و فهرست‌نگارِ دانا و مصحّح و مترجم و شاعرِ توانا را با اندوه و دریغِ بسیار دریافت کردم.

او همه عمر را در دلبستگی و خدمت به زبان فارسی گذراند. فکرت زاده هرات بود و آن گنجینه پرشکوه تاریخ و فرهنگ و هنر، گوهرهای شاهوار در جان گرامی او ودیعت نهاده بود.‌

محمّد آصف فکرت، سال‌ها در سرزمین مادری خود به کار روزنامه‌نگاری و پژوهش پرداخت و از آن زمان که میهمانِ ایرانیان شد، در جایگاه فهرست‌نگار در بخش نسخ خطّی کتابخانۀ آستان قدس رضوی به فعّالیّت پرداخت.

پس از تأسیس مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، او از نخستین‌کسانی بود که در سال ١٣۶۵ به این نهاد علمی و پژوهشی پیوست و تا سال ١٣٧٧ که ناچار رخت مهاجرت بر تن کرد، به تألیف و ویرایش مقالات به‌ویژه مداخل حوزه افغانستان همّت گماشت.

سوگِ این ادیبِ و دانشمند برجسته را به همسر گرانقدرش، فرزندان ارجمندش و همه دلبستگان زبان و فرهنگ پارسی در ایران و افغانستان و سرتاسر گیتی تسلیت می‌گویم و برای ایشان شکیبایی آرزو دارم.»

ازجمله نوشتارهای او در دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی می‌توان به افغان، اِبْنِ اَبی الْحَدید، اَبوذَرِ هَرَوی، اِبْنِ بُطْلان‌، اِبْنِ جُنْدی‌، اِبْنِ اَزْرَق‌، آخال تِکّه، اُرُزْگان‌، اَخْسیکَتی‌، اِتِّحادِ مَشْرِقی، اِتِّفاقِ اِسْلام، اِبْنِ حَجَرِ هَیْتَمی‌ و بسیاری دیگر اشاره کرد.

محمد آصف فکرت، نویسنده، پژوهشگر، مصحح متون، مترجم و شاعر افغانستانی از چهره‌های برجسته زبان و ادبیات فارسی بود و به زبان‌های فارسی، پشتو، عربی و انگلیسی تسلط داشت.

فکرت در سال ۱۳۲۵ در شهر هرات متولد شد. مدرسه ابتدایی را در مدرسه موفق و تعلیمات ثانوی را در سلطان غیاث‌الدین فوری گذراند. سپس لیسانس زبان و ادبیات فارسی را از دانشگاه کابل و فوق لیسانس روزنامه‌نگاری را در دانشگاهی در هندوستان گرفت، و فعالیت‌های نویسندگی و مطبوعاتی خود را آغاز کرد.

در سال ۱۳۵۹ به ولایت فاریاب منتقل شد و به عنوان مدیرمسئول روزنامه فاریاب چند سالی مشغول به کار شد. آصف فکرت در نشریاتی همچون «کتاب»، روزنامه «بیدار»، روزنامه «انیس» و روزنامه «جمهوریت» در سمت‌های گوناگون فعالیت داشت، و در دو شهر مزارشریف و قندوز نیز روزنامه‌هایی را افتتاح کرد. همچنین عضو انجمن تاریخ و آکادمی علوم افغانستان بود.

با هجوم ارتش شوروی به افغانستان آصف فکرت در سال ۱۳۶۱ به ایران مهاجرت کرد و در شهر مشهد ساکن شد و فعالیت‌های خود را به عنوان پژوهشگر و فهرست‌نگار در کتابخانه آثار خطی آستان قدس رضوی آغاز کرد. همچنین از سال ۱۳۶۵ در دائره‌المعارف بزرگ اسلامی فعالیت پژوهشی خود را آغاز کرد و بیش از صد مقاله علمی نوشت. سرانجام در سال ۱۳۷۷ به کانادا مهاجرت کرد.

از او بیش از ۲۰ کتاب و صدها مقاله منتشر شده است؛ ازجمله کتاب‌های «کرسی‌نشینان کابل» (احوال دولتمردان افغانستان در روزگاران امیر امان‌الله خان)، ترجمه کتاب «افغانان» نوشته منت ستوارت، «لغات زبان گفتاری هرات»، «لندی» (ترانه‌های مردمی پشتو)، «فارسی هروی، زبان گفتاری هرات» و «عین الوقایع» (تاریخ افغانستان در سال‌های ۱۲۰۷ تا ۱۳۲۴.