فانتزی در تئاتر کودک حرف اول را می زند/ «گروفالو» چطور شکل گرفت؟

آرش شریف زاده کارگردان، طراح صحنه و طراح نمایش تئاتر کودک و نوجوان و عروسکی که این روزها نمایش «گروفالو» را در پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه دارد درباره شکل گیری این اثر نمایشی به خبرنگار مهر گفت: شروع نمایش «گروفالو» از سال ۱۳۹۲ بود که مشغول طراحی فراخوانی مربوط به جشنواره تئاتر شهر بودم و در حین طراحی توجهم به شرایط شرکت در جشنواره جلب شد. تا آن زمان حیطه فعالیتم در طراحی صحنه، لباس، مشاوره، بازیگری و عروسک گردانی بود و در زمینه کارگردانی کمتر فعالیت داشتم. پس از اطلاع از شرایط شرکت در جشنواره طرح مدنظرم را با بهرام جلالی پور مطرح کردم و وی هم پیشنهاد قصه «گروفالو» را داد.

وی ادامه داد: «گروفالو» از قصه های قدیمی چینی است که نویسنده ای به نام جولیا دونالدسون قصه را به روز کرده و با استقبال خوبی نیز مواجه شده است. نمایش در جشنواره تئاتر شهر جوایز اصلی را کسب کرد و پس از آن به جشنواره عسلویه دعوت شدیم که آنجا هم اتفاقات خوبی برای نمایش رقم خورد و جوایز زیادی به دست آورد. سپس برای اجرای عموم در تالار هنر به صحنه رفت که با استقبال کودکان و نوجوانان مواجه شد. پس از آن هم در جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان شرکت کردیم که آنجا هم جوایز اصلی را کسب کردیم. بعد از جشنواره همدان از دفتر ارتباطات اسلامی با من تماس گرفته شد و عنوان کردند دفتر ارتباطات اسلامی قصد دارد برای اولین بار نمایش کودکی را برای جشنواره تئاتر کودک تونس اعزام کند تا مراودات فرهنگی انجام شود.

شریف زاده یادآور شد: به این ترتیب «گروفالو» راهی جشنواره بین المللی تونس شد. در کشور تونس به سه زبان عربی، انگلیسی و فرانسوی صحبت می کنند. از آنجایی که مهدی فرشیدی سپهر بازیگر و شاعر نمایش به زبان انگلیسی و بهاره میرزاپور به زبان های فرانسوی و عربی مسلط بودند، توانستیم بخش هایی از نمایش را به زبان های مورد استفاده تونس ترجمه و اجرا کنیم. تاثیر مثبت این اتفاق به قدری زیاد بود که دبیر جشنواره در پایان یادآور شد که نمایش ما از لحاظ ارتباط با مخاطبان بسیار موفق عمل کرده و تنها نمایشی بود که کودکان تونسی به دلیل فهمیدن دیالوگ ها بسیار با آن ارتباط برقرار کرده اند. در این جشنواره هم «گروفالو» جزو آثار منتخب و صاحب جوایزی شد. این نمایش در کل صاحب ۱۸ جایزه از جشنواره های ملی و بین المللی شده است. خوشبختانه تا امروز کودکان از قشرهای مختلف چه در ایران و خارج از کشور و چه در حاشیه روستاها و حتی زمانی که نمایش را در مسجدی اجرا کردیم با «گروفالو» ارتباط برقرار کردند.

این کارگردان با اشاره به پتانسیل منابع داستانی برای اقتباس و تبدیل شدن به آثار نمایشی عنوان کرد: من در آثارم استفاده خیلی خوبی از اقتباس برده ام. اقتباس و روش‌های آن مسلما در حیطه تخصص بهرام جلالی پور نویسنده نمایش «گروفالو» است اما به نظرم کتاب های خوبی وجود دارد که چه به لحاظ داستانی، چه آموزشی و ... مورد توجه بچه هاست و باعث می شود پتانسیل هایی را که باعث جذب کودکان شده است، بشناسید. به عنوان یک کارگردان باید دلایل این جذب شدن را کشف کنید و گسترش دهید چرا که کتاب در اصل، موضوع را به شما می دهد؛ موضوعی که کودکان با آن ارتباط برقرار کرده اند و امتحان خود را پس داده است.

کارگردان «کلوچه های خدا» تصریح کرد: کارگردان با آگاهی و احاطه خود به موضوع، حرکات، میزانسن ها، لباس، گریم، نور، کنتراست رنگ ها، ترکیب بندی ... اثر را برای مخاطب تجسم می بخشد. استفاده از منابع داستانی برای تبدیل شدن به نمایش بسیار قابل قبول است و کارگردان می تواند موضوعات را بر اساس ذهنیت و پرداخت خود روی صحنه ببرد. البته اقتباس های ناموفق هم وجود دارند که این ضعف در بخش های مختلفی مثل نویسندگی، تحلیل و کارگردانی باعث شده که پرداخت درستی از قصه های موفق اتفاق نیفتد. اقتباس حتی می تواند از فیلم، سریال یا انیمیشن صورت بگیرد و باید به همان اندازه جذاب باشد تا مخاطب را راضی کند.

شریف زاده در پایان درباره نقش فانتزی در شکل گیری تئاتر کودک و نوجوان گفت: معتقدم فانتزی در تئاتر کودک و نوجوان حرف اول را می زند. اینکه ما موضوعاتی در رابطه با اجتماع و جامعه و مشکلات آن را به نمایش درآوریم درست است اما به طور کلی تخیل بچه ها بسیار گسترده و قوی است و بهتر است از این تخیل، خوب استفاده شود و به فانتزی ذهن کودکان تلنگر بزنیم. به عنوان نمونه بهرام جلالی پور نویسنده اثر با تلفیق «گروفالو» با یکی از داستان های کهن ما «حسن کچل» و اضافه کردن شخصیت روح پدربزرگ به داستان اصلی باعث شد نمایش تاثیر فوق العاده ای در جذب بچه ها داشته باشد. در نمایش روح پدربزرگ علاوه بر اینکه جنبه فانتزی دارد و یک روح است، توانایی انجام خیلی از کارهایی را دارد که یک فرد عادی قادر به انجام آن نیست و این مساله باعث جذابیت بیشتر نمایش شد.

نمایش «گروفالو» با بازی امین ‌رضا ‌ملک ‌محمودی، امیر ‌افسر ‌شیبانی، نگار ‌تقوی ‌راد، شروین ‌حاجی ‌آقاجانی، نگین ‌تقوی ‌راد، مهدی ‌بیابانی، علی ‌پورمراد هر روز ساعت ۱۷:۳۰ در پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه می‌رود.