جن در مجموع چند ویژگی دارد؟ / تفسیر آیات مربوط به جنّیان در قرآن

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «سیمای جنّیان (تفسیر سوره جن)» اثر آیت الله احمد بهشتی به همت مؤسسه بوستان کتاب در ۱۳۲ صفحه منتشر شد.

اثر پیش رو درباره تفسیر سوره جن است که این سوره ۲۸ آیه دارد، البته همه سوره درباره جنّیان نیست، بلکه از ۲۸ آیه آن، ۱۵ آیه درباره جن و ۱۰ آیه درباره انس و سه آیه درباره پیامبران می‌باشد که تمام آیات آن در مکه نازل شده است.

از پیامبر (ص) نقل شده است: هر کس سوره جن را بخواند، به عدد هر جن و شیطانی که آن حضرت را تصدیق یا تکذیب کند، ثواب آزاد کردن بنده‌ای به او داده می‌شود.

پیش از این اثر نیز شش عنوان اثر تحت عنوان سیماها منتشر شده که عبارتند از: سیمای نیکوکاران (تفسیر سوره انسان)، سیمای جمعه گزاران (تفسیر سوره جمعه)، سیمای رستاخیزی (تفسیر سوره قاف)، سیمای محمد (ص) جلد ۱ (تفسیر سوره مدّثّر)، سیمای محمد (ص) جلد ۲ (تفسیر سوره مزّمّل)، سیمای منافقان (تفسیر سوره منافقون).

ساختار اثر

این اثر در دو بخش به این موضوع پرداخته است؛ در ابتدای این اثر ضمن بیان معرفی سوره جن، به شأن نزول این سوره پرداخته شده است. بخش اول این اثر به نقل ۱۴ گفتار درباره جن یا از قول جن پرداخته است که عناوین این گفتارها عبارت است از: استماع جن، شگفتی جنّیان از قرآن، عظمت پروردگار، پراکنده گویی سفیهان، انتقاد از رفتار جن و انس، پناه بردن برخی از انسان‌ها به برخی از جنیان، انکار نبوت، لمس آسمان، استراق سمع، آگاهی از علم غیب صالح و ناصالح، همگان در حیطه قدرت خدا، رویکرد قرآن و اظهار ایمان، دو دستگی جنیان.

"گزاره‌های وحیانی" به عنوان دومین بخش از کتاب "سیمای جنّیان" می‌باشد که در قالب ۱۰ گزاره وحیانی تشریح شده است و عناوین این گزاره‌ها عبارت است از: فایده استقامت در راه خدا و نتیجه ترک آن، اختصاص مواضع سجده به خدا، هجوم مخالفان، رفع شبهه، موقعیت پیامبر در برابر خدا و مردم، تنها پناهگاه پیامبر، هشدار، سرانجام خودبزرگ‌بینی، پاسخ یک سوال مقدس، معرفی عالم و معلم غیب.

چیستی جن

جن برابر بیانات قرآن موجودی است که قبل از انسان آفریده شده و از حواس ما پنهان است، آنها از آتش و انسان از خاک آفریده شده اند. جنیان در مجموع چند ویژگی دارند: از جنس آتش اند نه خاک، مرگ و میر و حشر و نشر دارند، نر و ماده و دولت دارند، شعور و اراده و حرکات سریع و اعمال شاقه دارند، همچون انسان به مؤمن و کافر تقسیم می‌شوند، بنابر روایتی از امام رضا (ع)، بهشت نیکان و صلحای آنها جاهایی است به نام حظائر (جمع حظیره) که به معنای چاردیواری و محلی برای نگهداری چهارپایان است و حظیره القدس یعنی بهشت.

محتمل است که حظیره جنّیان مرتبه نازله ای از بهشت باشد که همسان با بهشت نیکان و صلحای انسانی نیست؛ از این رو، حضرت در پاسخ سوال کننده فرمود: "آنها به بهشت نمی‌روند، بلکه به حظیره می‌روند". دلیل آن، روشن است. مشکلاتی که بر سر راه انسان است، بر سر راه آنها نیست. آن‌ها مخلوقی پایین‌تر از انسان اند.

لمس آسمان

جنّیان، اجسام و اجرامی لطیف اند؛ از این رو می‌تواند به سوی آسمان بالا روند و با استراق سمع، سخن فرشتگان را استماع کنند.

جنّیان قبل از میلاد پیامبر اسلام (ص)، به آسمان سوم هم دسترسی داشتند. شب تولد، دنبال کسب خبر بودند و از آن جا رانده شدند و از آن شب، از همه آسمان‌ها به دور ماندند و اگر بخواهند نزدیک شوند، با گلوله‌های آتشین نگهبان آسمان رانده می‌شوند. این هم از برکات میلاد با سعادت پیامبر اعظم (ص) بود.

بنا به روایتی از امام صادق (ص)، کاهنان واسطه میان جنّیان و انسان‌ها بودند. جنّیان و دریافت خبرهایی از آسمان‌ها به کاهنان گزارش می‌کردند. این خبرها حق بود. اینان حق و باطل را به هم می‌آمیختند و مردم را اغوا می‌کردند. از زمانی که جنّیان از استراق سمع محروم شدند، بازار کاهنان از رونق افتاد.

از مؤلف این اثر، آثار فراوانی توسط این مؤسسه منتشر شده است که عبارتند از: خانواده در قرآن، اسلام و حقوق کودک، تربیت کودک در جهان امروز، فلسفه دین، غایات و مبادی، هستی و علل آن، اندیشه سیاسی نایینی، و حیانیت و عقلانیت عرفان از دیدگاه امام خمینی (ع)، تجرید، اندیشه سیاسی علوی در نامه‌ها و حکمت‌های نهج البلاغه، منشور عفاف، سیمای نیکوکاران، سیمای جمعه گزاران، ورود به اندیشه‌های سیاسی و اخلاقی امام کاظم (ع)، مروری بر اندیشه‌های سیاسی و اخلاقی امام صادق (ع)، کتاب الحج و غیره.