چالش برای احیای ژن یوز ایرانی؛ یک توله‌ «ایران» مُرد و دو تای دیگر نر هستند

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، این روزها خبرهای مهمی از حیات وحش ایران مخابره می شود. تلف شدن پلنگ جویبار به ضرب گلوله ماموران از یک سو و تولد ۳ توله یوز ایرانی در شرایط نیمه اسارت از سوی دیگر، دو سر طیف اخبار خوب و بد این حوزه را در هفته گذشته ساختند.

یوزپلنگ ماده‌ای که قهرمان این گزارش است، حاصل عملیات کشف قاچاق حیوانات است. دوشنبه (۴ دی ماه ۱۳۹۶) توله یوز هشت ماهه ماده‌ای طی همکاری مشترک یگان حفاظت محیط زیست و پلیس امنیت از قاچاقچیان حیوانات کشف و به پردیسان منتقل می‌شود. این توله یوز که«ایران» نام گرفت، در زمان کشف از سوء تغذیه رنج می‌برد و در کنار آن به علت جدایی زودهنگام از زادگاه خود، بسیاری از مهارت‌های بقا را فرا نگرفته بود. او مادر توله‌های تازه تولد یافته‌ای است که امید احیای ژنوم یوز ایرانی هستند.

احیای حیات وحش ایران با تولد این ۳ توله وارد فصل جدیدی شد چون آنطور که متخصصان می گویند شرایط تکثیر یوز در اسارت تاکنون در دنیا تجربه نشده است و تولد توله های ایران، اولین مورد از این نوع شمرده می شود.

همانطور که پیش‌بینی می‌شد زایمان ایران به سختی انجام شد و دامپزشکان مجبور به سزارین این حیوان شدند. رییس سازمان حفاظت از محیط زیست در این باره گفت: با توجه به حضور تیم دامپزشکی از یک هفته گذشته و بررسی شبانه‌روزی رفتارهای این جانور، مشخص شد که بارداری کامل بوده و با توجه به شرایط فیزیکی گونه و عدم توانایی در زایمان طبیعی، با نظر دامپزشکان مشاور و دامپزشک معتمد سازمان، نسبت به انجام زایمان سزارین صحرایی اقدام شد.

بیم و امیدها برای «ایران»

یک متخصص دامپزشکی البته می‌گوید سزارین ایران کار عجیبی بوده که شاید می‌شد انجام نشود. پیام محبی، رئیس بیمارستان دامپزشکی تهران، در این باره گفت: برای من این سوال پیش آمد که چرا ایران را سزارین کردند. این‌که در وضعیت بیابانی تشخیص دهیم یک حیوان شرایط سخت‌زایی دارد خیلی دشوار است، از نظر من طبیعی‌ترین کار برای حیوان ماده زاییدن است، البته الان نمی‌خواهم در تصمیم دامپزشکان آن‌جا تردیدی ایجاد کنم اما نظرم این است که باید زایمان طبیعی انجام می‌داد، البته باید دید دامپزشک میدان به چه چیزی رسیده بوده که تصمیم گرفته ایران سزارین بشود.

این سخنان در بین متخصصان حوزه حیات وحش مخالفانی هم دارد و برخی معتقدند باید سزارین ایران انجام می‌شد. در این باره دکتر بهرنگ اکرامی دامپزشک متخصص مامایی و بیماری‌های تولید مثل، یوزهای متولد شده را از دستاورد بزرگ علمی برای ایران عنوان کرد، او با بیان این‌که هر سه توله‌های متولدشده یوزپلنگ ایرانی ماده هستند بیان کرد: این اتفاق نویدبخش آینده‌ای روشن در جهت زادآوری‌های نسل بعدی و افزایش جمعیت این گونه ارزشمند خواهد بود.

این دامپزشک متخصص مامایی و بیماری‌های تولیدمثل افزود: ما یک لانه سنگی را برای یوزپلنگ تهیه کردیم که با دوربین‌های مداربسته که درون آن تعبیه کرده بودیم، پروسه زایمان را به‌طور غیرمستقیم رصد می‌کردیم که متوجه شدیم یوزپلنگ مادر بسیار بی‌قرار و بی‌تاب است و چندین بار وارد لانه سنگی شد و بازدید کرد اما اتفاقی نیفتاد و زایمان صورت نگرفت و با توجه به اینکه اولین زایمان یوزپلنگ بود. علامت سؤال‌های بسیاری برای ما به وجود آمده بود و ما این‌ها را بر اساس رفتار طبیعی حیوان ورانداز کردیم.

وی ادامه داد: نگرانی ما از ساعت ۱۱ صبح شروع شد و تا ساعت ۲ ظهر ما دیدیم که روند زایمان اتفاق نیفتاد و یوزپلنگ به علت درد و زورهای مکرر دچار بیحالی شده است. حوالی ساعت دو و نیم بعدازظهر زورهای زایمانی حیوان کم شد که ما به آن انرژی‌های ثانویه رحمی می‌گوییم به این معنا که رحم آن‌قدر زور می‌زند و تخلیه صورت نمی‌گیرد و باعث می‌شود عضلات رحم خسته شوند و دیگر زوری صورت نمی‌گیرد. من گفتم نظر بنده سزارین است و حتماً باید امروز عمل سزارین صورت گیرد با دکتر اکبری - سرپرست معاونت محیط‌ زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست - هم‌ صحبت کردیم و وضعیت را توضیح دادیم. من گفتم با مسئولیت خودم جراحی سزارین را انجام می‌دهم و ما تجهیزات استاندارد اولیه را داریم و چون وضعیت یوزپلنگ بحرانی بود و سلامت توله‌ها بسیار مهم بود ما زمان را غنیمت شمردیم و با همکاری دوستان وهمکاری دکتر مرعشی که به‌عنوان دامپزشک ناظر تشریف آورده بودند، عملیات بیهوشی حیوان را انجام دادیم، جراحی با موفقیت صورت گرفت و سه توله را از رحم خارج کردیم که دوتا از توله‌ها تنفس نداشتند که ما احیا کردیم و توله سوم همان اول تنفس خوبی داشت و خیلی زود صدای توله‌ها نشان از سلامتی آن‌ها بود.

مرگ یک توله همه را شوکه کرد؛ فراخوان نام‌گذاری برای دو توله زنده

اما با وجود امیدهایی که در ابتدای این زایمان در دل ایرانیان زنده شد، چیزی نگذشت که متاسفانه یکی از توله های ایران تلف شد و از بین رفت. دکتر بهرنگ اکرامی از تلف شدن یکی از سه توله ایران، یوزپلنگی که ۱۱ اردیبهشت در توران سزارین شد، خبر داد. عضو هیات علمی دانشگاه و متخصص مامایی و بیماری‌های تولیدمثل گفت: این توله از زمان تولد ضعیف و در این چهار روز افزایش وزنی نداشت‌ و بعد از کالبدشکافی علت تلف شدن ناهنجاری مادرزادی ریه سمت چپ و چسبندگی ریه تعیین شد.

برای توله های باقیمانده، سازمان محیط زیست، فراخوان داد تا هر کس نام خوبی در نظر دارد پیشنهاد دهد. در این فراخوان پویش مردمی که توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست و با همکاری رسانه ملی برگزار خواهد شد، به افرادی که نام های ارسالی آنان توسط هیات داوران مردمی برگزیده شود، جوایز نفیسی اهدا خواهد شد. مسئول دبیرخانه برگزاری رویدادهای ملی و بین‌المللی سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به اهمیت جهانی این رویداد بی‌سابقه اظهار داشت: علاقه‌مندان می‌توانند از ۲۰ اردیبهشت تا ۲۰ خرداد ۱۴۰۱ از طریق سامانه پیامکی برنامه طبیعت ۳۶۰ شبکه دو سیما (۳۰۰۰۰۳۶۰) و یا سامانه http://Farzandan-e-iran.ir اسامی پیشنهادی را اعلام کنند.

اشتباه عجیب محیط زیست؛ توله‌ها ماده نیستند!

اما امروز خبر عجیبی شنیده شد، توله های ایران، هر دو نر هستند. سازمان محیط زیست پس از بررسی های لازم و علمی عنوان کرد تشخیص جنسیت گربه سانان مخصوصاً یوزپلنگ در روزهای اول که توله ها متولد شده بودند بسیار سخت و حساس بوده و اندام‌های تناسلی آنها به راحتی قابل تشخیص نیست که با رشد حیوان، تعیین جنسیت مرحله به مرحله آسان تر خواهد بود. دامپزشکان حاذق و مجرب، مجدداً توله یوزها مورد معاینه قرار داده و مشخص شد توله ها نر هستند.

این گزارش، بخشی از زندگی پرفراز و نشیب «ایران» است که از چنگال قاچاقچیان به آغوش زندگی هرچند در اسارت بازگشت و اکنون دو فرزند خود را به مادر طبیعت هدیه کرده است، همچنین نباید فراموش کرد که هنوز در پستی و بلندی‌های دشت‌های ایران یوزهایی هستند که مشکلاتی مانند تکه تکه شدن زادگاه و محدودیت در دسترسی به غذا و آب دست و پنجه نرم می‌کنند. بدون شک حفاظت از یوز ایرانی چه در اسارت و چه در زیستگاه، خواسته دوستداران محیط زیست است. 

۲۳۳۲۳۱