اختلال ژنتیکی توله‌های زنده‌ مانده "ایران" را تهدید می‌کند

بهرنگ اکرامی، دامپزشک متخصص مامایی و بیماری‌های تولید مثل در مصاحبه با ایسنا عنوان کرده که موضوع مهم در مورد توله یوزپلنگ‌های ایرانی تازه به دنیا آمده ردپای اختلال ژنتیکی است که باعث تلف شدن یکی از توله‌ها شده است. او عنوان کرده که به دلیل نرزایی یوزپلنگ‌های ایرانی و کمی جمعیت جنس ماده، احتمال هم‌خونی و اختلال ژنتیکی بالا رفته است.

این پزشک معتمد مرکز تکثیر یوز آسیایی ادامه داده که خویشاوندی "ایران"، یوزپلنگ ماده با "فیروز"، یوزپلنگ نر دلیل این اختلال ژنتیکی است و یوزپلنگ‌هایی چون "فیروز" باید از قلمرو این گونه‌ها خارج شوند تا تنوع ژنتیکی در یوزپلنگ‌ها افزایش یابد.

تنوع ژنتیکی در گربه‌سانان باعث کاهش احتمال اختلال ژنتیکی می‌شود.

دویچه وله را در اینستاگرام دنبال کنید

بهرنگ اکرامی علت بروز نرزایی را "کاهش جمعیت پایه" عنوان کرده و در توضیح گفته است: «یک نر می‌تواند با دختر خود نیز جفت‌گیری کند چون جنس نر در منطقه غالب است. به این ترتیب احتمال خویشاوندی و در نتیجه ضریب همخونی بالا می‌رود.»

به تاکید این دامپزشک، این دومینو در نهایت به بروز ناهنجاری در اندام‌ها، ناهنجاری ژنتیکی در اسپرم‌ها، عدم تکامل ریوی دوره جنینی، کوری، ناهنجاری فک، دندان و حتی ناهنجاری اندام‌های حرکتی در این گونه منجر می‌شود.

او علت اعلام اشتباه جنسیت توله‌ یوزها را نیز "تعجیل" رسانه‌ها دانسته است.

سه توله یوزپلنگ، یازدهم اردیبهشت از مادری به نام "ایران" به روش سزارین صحرایی زاده شدند. یکی از آنها سه روز پس از تولد تلف شد. 

بنا بر گزارش سازمان حفاظت محیط زیست، توله تلف شده، با وزن ۳۰۰ گرم و ناهنجاری مادرزادی ریه سمت چپ و چسبندگی ریه زاده شد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

کمتر از ۲۰ قلاده یوز در هفت استان سمنان، کرمان، یزد خراسان‌های رضوی، شمالی و جنوبی شناسایی شده‌اند. این استان‌ها زیستگاه اصلی یوزپلنگ در ایران به شمار می‌روند.

 یوزها در هر بارداری دو تا شش توله به دنیا می‌آوردند. با توجه به تلف‌شدن یکی از یوزهای نوزاد، ادامه حیات دو توله دیگر حالا مسئله‌ای حساس و حیاتی شده که در شبکه‌های اجتماعی هم با حساسیت دنبال می‌شود.

• لینک مرتبط

  تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  در حالی‌که یوزپلنگ آسیایی در نیمه قرن گذشته از اکثر زیستگاه‌های خود در آسیا محو شد، "کانون شکار ایران" در سال ۱۳۳۸ یوزپلگ را "حفاظت شده" اعلام کرد. این تصویر توسط بیژن دره شوری زیست‌شناس پیشکسوت در سال ۱۳۴۹ در منطقه "خوش ییلاق" گرفته شده است.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  جنگال، مسن‌ترین یوزپلنگ دنیا

  یوزپلنگ به ندرت بیش از ۱۰ سال عمر می‌کند. "جنگال" نام یوز آسیایی است که بیش از ۱۰ سال عمر کرد. تصویر جنگال برای اولین‌بار در اکتبر ۲۰۰۱ به‌وسیله دوربین تله‌ای در منطقه نایبندان توسط جواد نجفی گرفته شد. تا سال ۲۰۱۱ حضور جنگال در این منطقه ثبت شد. زمانی که جنگال را مرده پیدا کردند هیچ جراحتی نداشت. تخمین زده می شود جنگال تا ۱۴ سال عمر کرد. جنگال به عنوان مسن‌ترین یوزپلنگ در دنیا شناخته شده است.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  در ۹ شهریور ۱۳۷۳ ماده یوزپلنگی که به همراه سه توله‌اش برای خوردن آب به نزدیکی شهر بافق آمده بودند مورد حمله چند فرد غیربومی با چوب و سنگ قرار گرفتند. در این ماجرا دو توله یوز کشته شدند. ماده یوز زخمی فرار کرد و تنها یک توله توسط محیط‌بانان نجات یافت که با نام ماریتا تا سال ۱۳۸۲ در پارک پردیسان تهران زندگی می‌کرد.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  ´

  کوشکی یوزپلنگ آسیایی در اسارت است که در حصاری به وسعت ۱۲ هکتار در پناهگاه حیات‌وحش میاندشت در ۱۰ کیلومتری شرق جاجرم در شرایط نیمه اسارت نگهداری می‌شود. فردی به نام کوشکی این یوزپلنگ را که در آن زمان یک توله بود به سازمان محیط زیست هدیه داد. او این یوزپلنگ را از سه چوپان که آن را شکار کرده و قصد کشتنش را داشتند خریداری کرده بود.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  کوشکی

  یوزهای آسیایی مینیاتورهای مناطق کویری ایران هستند که در یکی از دشوارترین شرایط آب و هوایی توانسته‌اند همچنان به بقای خود ادامه دهند.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  دلبر

  دلبر توسط محیطبانان در منطقه توران در حالی پیدا شد که در میان گوسفندان یک چوپان بود. این پستاندار در حال حاضر در پناهگاهی در پارک ملی توران و در محیط بسته زندگی می‌کند زیرا مشخص نیست که بتواند دوباره به محیط وحش بازگردد.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  اکثر مردم تعجب میکنند وقتی میفهمند که در خارج از آفریقا و در ایران یوزپلنگ وجود دارد و بیشتر متعجب خواهند شد وقتی که یوزپلنگ‌ها در کوه دیده می‌شوند.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  پروژه حفاظت از یوز آسیایی

  از سال ۱۳۸۶ با ابتکار "انجمن یوزپلنگ ایرانی"، روز ۹ شهریور به عنوان روز ملی یوزپلنگ پیشنهاد شد و در سراسر جهان بزرگداشتی به مناسبت این روز برای حفظ یوزپلنگ برگزار می‌شود.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  ´

  بر اساس پژوهشی که از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۸ در شمال شرقی ایران صورت گرفته، بیش از ۸۰ درصد غذای یوزها را علف‌خواران وحشی و کمتر از ۱۰ درصد غذای یوزها را پستانداران کوچک جثه تشکیل می‌دهند.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  از ابتدای برنامه "پایش یوزپلنگ در ایران"، یک خانواده متشکل از یک یوز همراه با سه توله از تابستان ۱۳۹۱ در پناهگاه حیات‌وحش میاندشت شناسایی شدند که تنها خانواده از یوزها در سال ۱۳۹۱ بود که در کل ایران به صورت مستند حضور داشتند.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  یوز مادر همراه با سه توله‌اش

  بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد که از سال ۱۳۸۰ تاکنون، حداقل ۷۵ یوزپلنگ در مناطق مختلف ایران به دنیا آمده‌اند که در ۳۲ خانواده مختلف بوده‌اند. به بیان دیگر، حداقل هر سال بطور متوسط ۶ تا ۷ توله یوزپلنگ در ایران به دنیا آمده‌اند.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  مطالعات در شرق آفریقا نشان داده که از هر ۲۰ توله یوزپلنگی که در طبیعت به دنیا می‌آید، تنها یکی به سن ۱۸ ماهگی که زمان جدایی از مادر است، می‌رسد. بررسی‌ها در ایران اما نشان می‌دهد میزان بقای توله یوزها در ایران از آفریقا بیشتر است و درصد بالاتری از توله‌ها به سن بلوغ پا می‌گذارند.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  دوربین تله‌ای (نشان داده شده در تصویر) بهترین و مفید‌ترین ابزار کمک برای درک بهتر از تعداد یوزپلنگ‌ها در ایران است.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  در گذشته یوزپلنگ‌های آسیایی در سراسر خاورمیانه و آسیای مرکزی زندگی می‌کردند. امروزه از یوزپلنگ آسیایی تنها جمعیت کوچکی در ایران باقی مانده است. سریع‌ترین پستاندار روی زمین به سرعت به سمت آینده‌ای نامطمئن می‌دود، مگر آن‌که بشر آن را در این مسابقه‌ی بقا یاری دهد.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  زيستگاه‌های یوزپلنگ در ایران که طی يک دهه گذشته حضورشان در آن‌ها قطعی شده عبارتند از: قرخود و بهکده، مياندشت، خوش ييلاق، سفيدکوه آرسک، توران، درونه، کوير، عباس آباد، سياهکوه، نايبندان، دره انجير، آريز، بهاباد، بافق، کالمند، راور، رفسنجان.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  آرش

  پناهگاه حیات‌وحش نایبندان در خراسان جنوبی یکی از زیستگاه‌های اصلی یوز آسیایی در ایران است. در تابستان دمای هوا در این منطقه به ۵۰ درجه‌ی سانتیگراد می‌رسد. این یوزپلنگ که آرش نامگذاری شده، یکی از یوزپلنگ‌های شناسایی شده پناهگاه حیات‌وحش نایبندان است.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  یوز آسیایی دارای قابلیت ویژه‌ای برای وفق دادن خود با شدت دمای آب و هوا است. یوز آسیایی از ۲۰ درجه زیر صفر در زمستان تا ۵۰ درجه بالای صفر در کویر ایران را در تابستان تحمل می‌کند. شاید ایران تنها کشوری است که می‌توان انتظار داشت در آن یوزپلنگ را در برف دید.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  یوزها در سن حدود ۱۸ ماهگی از مادر خود مستقل می‌شوند تا بتوانند گستره جدیدی برای خود بیابند.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  جاده‌ها، عامل کشته شدن بيش از چهل درصد يوزهای کشته شده در ايران

  طی یک دهه اخیر در ایران، ۲۷ یوزپلنگ توسط عوامل انسانی مختلف از پا در آمده‌اند که حداقل ۱۱ مورد آن بر اثر برخورد با خودروهای عبوری بوده است. تا به حال یوزهای مختلفی در جاده‌های توران، بافق و دره انجیر قربانی تصادف با وسایل نقلیه شده‌‌اند. حداقل ۶ یوز تنها در جاده منطقه حفاظت شده کالمند، جاده یزد - بندرعباس در اثر تصادف با وسایل نقلیه عبوری کشته شده‌اند.

• تصاویر نادری از حیات یوزپلنگ ایرانی و خطر انقراض آن‌

  یوز ایرانی در معرض انقراض است. شکار بی رویه، تخریب زیستگاه‌ها و کاهش تنوع ژنتیکی تنها بخشی از مشکلات موجود البته عمده برای یوزپلنگ آسیایی باقی مانده در ایران است.

  نویسنده: حسین کرمانی