گزارش بازدید میدانی و کنفرانس بین‌المللی در شهر شوشا از مناطق پیرامونی قره‌باغ در جمهوری آذربایجان

به گزارش خبرآنلاین، کنفرانس بین المللی «قفقاز جنوبی: توسعه و همکاری» که به میزبانی دانشگاه (آکادمی) دیپلماتیک جمهوری آذربایجان (آدا) در روزهای ۲۸ و ۲۹ آوریل ۲۰۲۲ میلادی (۸ و ۹ اردیبهشت ۱۴۰۱) در شهر شوشا (از مناطق پیرامونی قرهباغ) و نیز باکو با حضور بیش از ۴۰ نفر از کارشناسان و صاحب نظران از ۲۰ کشور برگزار شد که بخشی از این کنفرانس اختصاص به دو جلسه جداگانه پرسش و پاسخ مهمانان کنفرانس با الهام علیاف، رئیس جمهور آذربایجان و نیز جیحون بایراموف، وزیر امور خارجه این کشور اختصاص داشت. اما قبل از آنکه به برخی از نکات و ملاحظات مهم این کنفرانس و نیز بازدید میدانی نگارنده از شهر استراتژیک و تاریخی شوشا اشاراتی داشته باشیم، اشاره کوتاهی به شرایط منطقه قرهباغ در دو سال اخیر ضرروی به نظر میرسد.

در جریان جنگ دوم قره باغ که به جنگ «۴۴ روزه» (۲۷ سپتامبر تا ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ میلادی/ ۷ مهر تا ۲۰ آبان ۱۳۹۹) نیز شهرت پیدا کرده است، مناطق پیرامونی منطقه قره باغ از جمله آقدام، قُبادلی، زَنگیلان، کَلبیجر، لاچین، فیضولی، شوشا و جِبرائیل پس از سه دهه به حاکمیت جمهوری آذربایجان بازگشت. در این بین منطقه اصلی قره باغ به مرکزیت خانکَندی همچنان در اختیار ارامنه است که جمعیتی در حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار نفر را در خود جای داده است و به موجب توافقنامه آتش بس سه جانبه بین ارمنستان، جمهوری آذربایجان در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ میلادی (۲۰ آبان ۱۳۹۹)، بیش از ۲۵۰۰ نفر از نیروهای حافظ صلح روسی به مدت پنج سال (که در صورت توافق طرفین قابل تمدید است) مسئولیت تامین امنیت ارامنه این منطقه و نیز دسترسی امن آنها به ارمنستان از کریدور لاچین را برعهده دارند. این شرایط بزرگترین پیروزی سیاسی و نظامی جمهوری آذربایجان و در مقابل سنگین ترین ناکامی سیاسی و نظامی ارمنستان در سه دهه اخیر را رقم زد و به همین دلیل شاهد هستیم که با جود بیش از یک سال و نیمی که از جنگ دوم قرهباغ میگذرد، خیابان ها و میادین اصلی شهر ایروان در ارمنستان همچنان شاهد اعتراض گروههای مختلف مردمی و احزاب سیاسی مخالف دولت نیکول پاشینیان است و این اعتراضات در دو هفته اخیر بسیار شدت نیز پیدا کرده است.

در چنین شرایطی، جمهوری آذربایجان کوشش گستردهای را در سطح منطقه ای و بین المللی برای تشریح شرایط مناطق پیرامونی قره باغ پس از جنگ دوم قره باغ، نشان دادن وسعت و عمق ویرانیها و تخریبها در این مناطق و نیز جذب سرمایه گذاری خارجی برای بازسازی این منطقه در دستور کار قرار داده است. در این راستا، سال گذشته و به فاصله تنها پنج ماه پس از پایان جنگ دوم قره باغ در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ میلادی (۲۰ آبان ۱۳۹۹)، دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان کنفرانسی بین المللی را با عنوان «چشم انداز جدید قفقاز جنوبی بعد از جنگ دوم قره باغ: همکاری و توسعه پس از منازعه» در رزوهای ۱۱ تا ۱۴ آوریل ۲۰۲۱ میلادی (۲۲ تا ۲۵ فروردین ۱۴۰۰) برگزار نمود که نگارنده نیز در آن حضور داشت و دیدار نمایندگان مراکز مطالعاتی از کشورهای مختلف با الهام علیاف (رئیس جمهور)، جیحون بایراموف (وزیر امور خارجه) در باکو و نیز بازدید میدانی از منطقه «آقدام» (از مناطق پیرامونی قره باغ) در آن پیشبینی شده بود. در همین راستا و برای دومین سال پیاپی، کنفرانس بین المللی «قفقاز جنوبی: توسعه و همکاری» نیز به میزبانی دانشگاه (آکادمی) دیپلماتیک جمهوری آذربایجان (آدا) در روزهای ۲۸ و ۲۹ آوریل ۲۰۲۲ میلادی (۸ و ۹ اردیبهشت ۱۴۰۱) برگزار شد که همانند سال گذشته دیدار نمایندگان مراکز مطالعاتی کشورهای مختلف با رئیس جمهور و وزیر امور خارجه در باکو و نیز بازدید میدانی و کنفرانس در شهر شوشا (از مناطق پیرامونی قره باغ) در آن پیش بینی شده بود قرار است کنفرانس سال آینده در منطقه لاچین (دیگر منطقه پیرامونی قره باغ) برگزار شود. این روند به روشنی گویای دیپلماسی عمومی و هدفمند جمهوری آذربایجان پس از جنگ دوم قره باغ است.

به هر ترتیب، صبح بسیار زود پنج شنبه ۲۸ آوریل ۲۰۲۲ میلادی (۸ اردیبهشت ۱۴۰۰)، بیش از ۴۰ نفر از نمایندگان مراکز مطالعاتی کشورهای مختلف به همراه اساتید و کارشناسانی از جمهوری آذربایجان و نیز جمعی از خبرنگاران رسانهها و شبکههای تلویزیونی جمهوری آذربایجان که حکمت حاجیاف، دستیار ارشد سیاست خارجی رئیس جمهور آذربایجان نیز آنان را همراهی میکرد، برای سفری یک روزه در یک پرواز اختصاصی عازم فرودگاه فیضولی (از مناطق پیرامونی قرهباغ) شدند تا از آنجا به وسیله اتوبوس به محل برگزاری کنفرانس یعنی شهر شوشا بروند. حدود ساعت ۹ صبح هواپیما در فرودگاه فیضولی بر زمین نشست. این فرودگاه نخستین فرودگاه در مناطق پیرامونی منطقه قرهباغ است که در جنگ دوم قرهباغ به حاکمیت جمهوری آذربایجان بازگشت. ساخت فرودگاه فیضولی به فاصله تقریبا دو ماه پس از جنگ، در ۱۴ ژانویه ۲۰۲۱ (دی ما ۱۳۹۹) طی مراسمی با حضور علی‌اف آغاز شد و با مشارکت ترکیه طی ۸ ماه ساخته شد و افتتاح رسمی آن نیز توسط الهام علی اف و رجب طیب اردوغان در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۱ میلادی (۴ آبان ۱۴۰۰) صورت گرفت. باند فرودگاه ۳ هزار متر طول و ۶۰ متر عرض دارد و ترمینال آن ظرفیت ارائه خدمات به ۲۰۰ مسافر در ساعت و قابلیت فرود هواپیماهای پهن پیکر را دارد. هر چند هم اکنون به دلیل شرایط خاص منطقه فیضولی و دیگر مناطق که شرایط سکونت دائمی افراد هنوز فراهم نشده است، پروازها به فرودگاه فیضولی به صورت چارتری انجام میشود. طبق توضیحات مدیر فرودگاه فیضولی و نیز ماکتهایی که نشان داده شد، قرار است سه فرودگاه دیگر نیز در مناطق لاچین، زنگیلان و کَلبیجَر ساخته شود.

فرودگاه فیضولی که پس از جنگ دوم قره باغ، ظرف هشت ماه توسط ترکیه ساخته شد