به چالش کشیدن تبعیض علیه اقلیت‌ها در ایران

جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور ایران ۱۱ مه در کنفرانسی با حضور اعضای «سازمان ملل و مردم‌های بدون نماینده» (UNPO)، نمایندگان مستقل کمیسیون اروپایی، «مرکز مدافعان حقوق بشر»، و «گروه بین‌الملل حقوق اقلیت‌ها» با عنوان «به چالش کشیدن تبعیض علیه اقلیت‌ها در ایران» شرکت کرد.

میزبان این نشست فابیو ماسیمو کاستالدو، نماینده مستقل ایتالیایی کمیسیون اروپایی بود که به عنوان نائب رئیس کمیسیون اروپایی در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۹ برگزیده شده است. او در ابتدای این نشست گفت:

«اقلیت‌ها در ایران حدود ۴۰تا۵۰ درصد جمعیت این کشور هستند و باید از آنها محافظت کرد. همان طور که گزارشگر ویژه سازمان ملل نشان داده، ما متعهد به دموکراسی و شنیدنی کردن صداهای شنیده‌نشده هستیم. هرچند مسأله‌های غالب درباره ایران به پرونده هسته‌ای بازمی‌گردد، اما همان‌قدر اهمیت دارد که به حقوق بشر بپردازیم. حقوق برابر بدون تضمین حقوق اقلیت‌ها ممکن نیست.»

کاستادلو در مقاله‌ای برای «بروسلزمورنینگ» هم هدف از برگزاری این نشست را چنین توضیح داد:

«فکر پشتِ نشست “به چالش کشیدن تبعیض علیه اقلیت‌ها در ایران” که کمیسیون اروپایی ۱۱ مه همراه با سازمان ملل و مردم‌های بدون نماینده و گروه حقوق اقلیت‌ها سازماندهی کرد، این است که به فعالان و سازمان‌های کلیدی حقوق بشر، فرصت بحث بر سر مسیرهای پیشبرد حقوق اقلیت‌ها [در ایران] را اعطا کند.»

در نشست ۱۱ مه، پس از کاستادلو، گزارشگر ویژه جاوید رحمان از تبعیض علیه اقلیت‌ها در ایران انتقاد کرد:

«اقلیت‌ها در برابر اکثریت فارس دچار تبعیض هستند؛ به ویژه اینکه حکومت ایران بر ایدئولوژی اسلام سیاسی بنا شده. هدف بهبود کلی وضعیت حقوق بشر در آنجاست. و البته به چالش کشیدن تبعیض اقلیت‌ها به معنای به چالش کشیدن وضعیت حقوق بشر در ایران است.»

جاوید رحمان گفت که در گزارش او درباره وضعیت ایران به برخی مشکلات پیشاروی اقلیت‌ها اشاره شده، از جمله استفاده از مجازات اعدام، نیروی قهری نامتناسب و تبعیض از جمله در مورد اشتغال.»

۲۶ ژانویه سال جاری میلادی (۶ بهمن۱۴۰۰) دو کارگروه «بازداشت‌های خودسرانه» و «ناپدیدسازی‌های قهری یا اجباری» سازمان ملل متحد همراه با هفت گزارشگر ویژه این سازمان از جمله جاوید رحمان در نامه مشترکی به حکومت ایران از سیاست‌های مربوط به آب و محیط زیست در خوزستان و سرکوب معترضان در آنجا انتقاد کرده‌اند و خواهان توقف این سیاست‌ها و به رسمیت شناختن حق دسترسی به زمین و آب و هوای پاکیزه شده‌اند.

آنها در این نامه اشاره کرده‌اند که «استان خوزستان جمعیتی معادل حدوداً ۴,۷ میلیون تن دارد که ۳۰ درصد آن از اقلیت عرب هستند» و از سرکوب خشونت‌بار اعتراض‌ها به بی‌آبی در ۱۴۰۰ در خوزستان  انتقاد کرده‌اند.

دیگر حاضران در این نشست از جمله عبدالستار دوشوکی مدیر اجرایی مرکز مطالعات بلوچستان در لندن، تیمور الیاسی رئیس انجمن حقوق بشر کردستان در ژنو، افشین شاهی استادیار مطالعات خاورمیانه در دانشگاه برادفورد، رافائل چنوئیل‌ـ‌هازان مدیر سازمان «با هم علیه حکم اعدام»، رها بحرینی پژوهشگر ایران عفو بین‌الملل، سویل سلیمانی از انجمن حقوق بشر برای مردم آذربایجانی در ایران، و شیما سیلاوی از سازمان ملل و مردم‌های بدون نماینده (UNPO) نیز سخنرانی کردند.

دوشوکی با اشاره به تبعیض قومی و مذهبی علیه مردم بلوچ در ایران گفت که بلوچ‌های ایران بالاترین نرخ اعدام را در جهان دارند.

تیمور الیاسی با اشاره به وجود تبعیض سیستماتیک در ایران گفت که علی‌رغم گوناگونی وسیع جمعیتی در این کشور، حکومت مرکزی شیوه حکمرانی مبتنی بر «یک کشور، یک قوم، یک زبان، یک فرهنگ و یک مذهب» را برگزیده است.

افشین شاهی به تهدید انگاشتن گوناگونی دینی و قومیتی از سوی حکومت مرکزی در ایران اشاره کرد و گفت که این گوناگونی را باید به چشم فرصت نگریست و نه تهدید.

رها بحرینی نیز به تبعیض زبانی و سرکوب زبان‌های اقلیت در ایران و دیگر انواع تبعیض از جمله در برخورد با متهمان اقلیت‌ها اشاره کرد.

سويل سليمانى از سازمان آهراز نيز از سركوب زبانى و به حاشيه رانده شدن زبان‌هاى غير فارسى و عدم اجازه استفاده از اسامى تركى براى كودكان ترك آذربايجانى سخن گفت.

شیما سیلاوی هم در پایان این نشست گفت:

«حکومت مرکزی در تهران به شکل نظام‌مند اقلیت‌ها را از فرآیند تصمیم‌گیری در تمام جنبه‌های زندگی حذف کرده و آنها را تهدید به شمار می‌آورد.»

او اعلام کرد که سازمان ملل و مردم‌های بدون نماینده از کمیسیون اروپایی می‌خواهد بر مقام‌های ایرانی برای پایان دادن به جرم‌انگاری تدریس و ترویج زبان‌های اقلیت‌ها در ایران فشار وارد کند، و نیز با نمایندگان سازمان‌های جامعه مدنی جهت آگاهی‌رسانی و حمایت از حقوق اقلیت‌ها در ایران به همکاری بپردازد.