بخش عمده بودجه پژوهش صرف حقوق و دستمزد می‌شود/پژوهش‌های علوم انسانی چگونه خودکفا می‌شوند؟

معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی در پاسخ به این سوال که با توجه به انتظارات زیادی که از بخش پژوهش کشور وجود دارد، آیا این میزان بودجه پژوهشی کفاف انتظارات را می‌دهد؟ گفت: در شرایط عادی و انبساط اقتصادی، این بودجه پژوهشی، کافی نیست و بیشتر از این باید اختصاص پیدا کند؛ چرا که همه مدیریت جامعه و حکمرانی، منوط به پژوهش است. ولی به نظر من، در یک شرایط انقباضی شاید همین ۱.۵ درصد بودجه هم مناسب باشد. ولی به شرط این‌که این میزان بودجه، از ابتدای سال، تخصیص پیدا کند و به‌جا هزینه شود.

دکتر سید جلال دهقانی فیروزآبادی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره بودجه پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی در سال ۱۴۰۰ توضیح داد: به طور کل؛ مجموعه بودجه‌ عام پژوهشی که در دانشگاه مصرف می‌شود، حدود ۲۵ درصد از کل بودجه دانشگاه است که البته بخش عمده آن، صرف حقوق و دستمزد می‌شود و در حدود یک درصد به طور خاص به پژوهش اختصاص می‌یابد.

وی تصریح کرد: به طور اختصاصی چیزی که صرف پژوهش می‌شود، حدود یک درصد است. نرخ ملی پیش‌بینی شده در این حوزه حدود ۱.۵ درصد است و معمولاً ۱.۵ درصد از بودجه هر نهادی باید به بخش پژوهش اختصاص پیدا کند.

معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی در خصوص میزان اختصاص یافته بودجه پژوهشی دانشگاه، گفت: در حال حاضر حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از این میزان بودجه، اختصاص یافته است. این امر یک موضوع متعارف است. چون مجموع بودجه‌ای که تعیین شده، معمولاً تخصیص پیدا نمی‌کند.

بودجه پژوهشی، کفاف انتظارات را می‌دهد؟

دهقانی فیروزآبادی در پاسخ به این سوال که با توجه به انتظارات زیادی که از بخش پژوهش کشور وجود دارد، آیا این میزان بودجه پژوهشی کفاف انتظارات را می‌دهد؟ گفت: ما به دو صورت می‌توانیم به این موضوع نگاه کنیم؛ یکی در شرایط عادی است و یکی در شرایط انقباضی و اضطراری. در شرایط عادی و انبساط اقتصادی، این بودجه پژوهشی، کافی نیست و بیشتر از این باید اختصاص پیدا کند؛ چرا که همه مدیریت جامعه و حکمرانی، منوط به پژوهش است. ولی به نظر من، در یک شرایط انقباضی شاید همین ۱.۵ درصد بودجه هم مناسب باشد. ولی به شرط این‌که این میزان بودجه، از ابتدای سال تخصیص پیدا کند و به‌جا هزینه شود.

وی تاکید کرد: اینکه در شرایط انقباضی این بودجه، به صورت واقعی و به موقع تخصیص پیدا کند و در امر پژوهش مصرف شود؛ یعنی واقعاً بتوانیم این بودجه را در پژوهش‌های کاربردی و حل مشکلات هزینه کنیم. گاهی مواقع این بودجه بیشتر به صورت شکلی و صوری است.

معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی با تاکید بر لزوم مصرف صحیح بودجه پژوهش، اظهار کرد: بودجه باید به صورت بهینه و اندیشیده‌شده، در بخش‌های دارای اولویت و چالش‌دار، هزینه شود و در واقع پژوهش‌های مسئله‌محور و تقاضامحور داشته باشیم. این بودجه در بخش‌هایی مصرف شود که واقعاً در رفع مشکلات و چالش‌های جامعه و کشور کمک کند.

در حوزه علوم انسانی خودکفا شدن پژوهش بسیار سخت است

دهقانی فیروزآبادی در مورد چگونگی خودکفایی مالی پژوهش‌های علوم انسانی و ارتباط علوم انسانی با صنعت، توضیح داد: این‌که حوزه پژوهش به طور کل و از جمله در حوزه علوم انسانی، باید خودکفا باشد، حرف درستی است. ما باید بتوانیم هزینه‌های پژوهشی خود را از طریق درآمدزایی و تولید ثروت از پژوهش و علم کاربردی، به دست بیاوریم. در دانشگاه علامه هم تلاش کردیم که واحدهای پژوهشی که تاسیس می‌شوند، هزینه‌هایشان را خودشان تامین کنند و دانشگاه هم در سال‌های اول از طریق یارانه‌هایی از بودجه پژوهشی به آن‌ها کمک می‌کند.

وی ادامه داد: این واحدها باید بتوانند به تدریج توانمند شوند و بودجه‌هایی در حوزه جامعه و صنعت جذب کنند. در دانشگاه هم ما تلاش می‌کنیم که پژوهش‌های تقاضا محور و کارفرمایی انجام شود. ولی با این حال در بعضی بخش‌ها، به خصوص در حوزه علوم انسانی، خودکفایی کامل بسیار سخت است.

معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی، خاطر نشان کرد: من معتقدم که اگر دستگاه‌های اجرایی به طور واقعی ۱.۵ درصد از بودجه خود را به امر پژوهش اختصاص دهند و به شکل صحیح با دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها ارتباط و تعامل داشته باشند، بخش علوم انسانی هم می‌تواند در پژوهش خودکفا شود و مشکل ما نیز تا حد زیادی حل می‌شود.

وی ادامه داد: همچنین اگر ما بتوانیم مراکز رشد و نوآوری و کارآفرینی را توسعه دهیم تا درآمدزایی داشته باشیم و یا به بیان بهتر؛ از آن دانش و فناوری نرم تولید کنیم و فناوری نرم تبدیل به ثروت شود نیز می‌تواند به خودکفایی علوم انسانی کمک کند.

گسترش ارتباط بین دستگاه‌های اجرایی و جامعه و صنعت

وی مجدد به نحوه اختصاص بودجه پژوهشی دستگاه‌های اجرایی اشاره کرد و گفت: اگرچه سامانه‌هایی برای اعلام نیازهای پژوهشی وجود دارد، ولی اگر بتوانیم ارتباط وسیع‌تری بین دستگاه‌های اجرایی و یا جامعه و صنعت برقرار کنیم، تاثیر زیادی در جذب بودجه پژوهشی دستگاه‌­های اجرایی خواهد داشت.

دهقانی فیروزآبادی به نمونه‌ای از مشکلات صنعت در حوزه علوم انسانی اشاره کرد و گفت: این طور نیست که مشکلات و چالش‌های صنعت، همگی سخت‌افزاری و بی‌نیاز از علوم انسانی باشند. مثلاً در پارس جنوبی یا هر مجتمع صنعتی دیگر بخشی از مشکلات و معضلاتش در حوزه علوم انسانی است. برای نمونه مشکلات روانی، روان‌پزشکی، اجتماعی و فرهنگی نیز وجود دارد که مستلزم پژوهش­‌های علوم انسانی و اجتماعی است. شاید اگر تعریف دقیق‌تری از پژوهش‌های علوم انسانی داشته باشیم و طرح‌های صنعتی و پروژه‌های صنعتی پیوست‌های فرهنگی- اجتماعی را لحاظ کنند، از این طریق نیز پژوهش‌های علوم انسانی می‌توانند درآمد کسب کرده و خودکفا شوند.

انتهای پیام