بحران اوکراین و منافع ملی ما

تقویت رویکرد اولویت بخشی به روابط با آسیا و همسایگان نیز در همین چارچوب معنا می شود. در این نگاه حضور پررنگ ایران در منطقه اوراسیا و تثبیت روابط با روسیه و چین، می تواند موجب اقتدار نظامی و امنیتی و پیشرفت اقتصادی کشور شود.

وضعیت آرای مخالف و ممتنع و موافق در رای‌گیری مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای تعلیق عضویت روسیه در شورای حقوق بشر نشان داد که عمده کشورهایی که می توانند در آینده همراه ایران باشند، آنهایی هستند که به قطعنامه ضد روسی رای موافق نداده اند. یادآوری می شود که از میان ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل، فقط ۹۳ کشور حاضر شدند علیه روسیه رأی مثبت بدهند و ۱۰۰ کشور دیگر، با آرای منفی، ممتنع و غیبت در رای گیری، عدم همراهی با غرب در مواجهه‌ی کنونی با روسیه را نشان دادند. توان مجموع این ۱۰۰ کشور، از حیث جمعیت و قدرت اقتصادی و نظامی از اردوگاه آمریکا و ناتو، بیشتر است. چهار کشور دارای قدرت رسمی سلاح اتمی(روسیه، چین، هند، پاکستان)، اعضای اتحادیه بریکس و پیمان شانگهای، اکثریت اعضای مهم اوپک و اوپک‌پلاس و اوپک گازی، بخش مهمی از گروه۲۰ و اکثر اعضای غیر متعهدها و سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه آفریقا و اتحادیه آمریکای جنوبی، در جبه غرب و علیه روسیه قرار نگرفتند.

قرار گرفتن آنکارا در صف مخالفین روسیه که با رای ضد روسی ترکیه به تعلیق عضویت روسیه در شورای حقوق بشر، برجسته تر شد نیز این احتمال را تقویت می کند که حداقل در کوتاه و میان مدت، ترکیه از معادلات اوراسیایی روسیه و چین حذف گردد. رویکرد ضد روسی رژیم صهیونیستی که در این ایام تشدید شده نیز باعث انزوای بیشتر این رژیم در غرب آسیا شده و می تواند فرصت های جدیدی برای ایران خلق نماید.

هدف ترامپ برای خروج از برجام و سرسختی بایدن برای بلاتکلیف گذاشتن توافق هسته ای، نوعی تلاش برای دستیابی به یک توافق دوجانبه با ایران برای جدا سازی این کشور از قدرت های اوراسیائی است. آمریکا و غرب علاقمند نیستند در جنگ با روسیه و چین، ایران را متمایل به این دوکشور ببینند. هدف آمریکا این است که با تعریف فرصت های موهوم توسط صاحبنظران و رسانه های غربگرا، مانند بازسازی روابط با غرب، ایران را از فرصت های اوراسیایی محروم کرده و این کشور را از روسیه و چین جدا سازد.

در این برهه بهره برداری از اختلافات آمریکا با روسیه برای بازسازی روابط با غرب، که از سوی برخی از صاحبنظران توصیه می شود، یک انتخاب درست و راهبردی برای ایران نمی تواند باشد. بلکه تقویت روابط با روسیه و چین و تثبیت اعتماد میان ایران و این دو کشور است که موقعیت ما را در اوراسیا مستحکم خواهد کرد. باید ضمن حفظ اصول مستقلانه خود در سیاست خارجی، طوری عمل کنیم که روسیه و چین و دیگر کشورهای اوراسیائی، اینگونه تصور نکنند که در موقعیت فعلی، ایران وارد یک بازی برای بهره برداری از اختلافات غرب و شرق خواهد شد. به عبارت دیگر قدرت های اوراسیایی و همسایگان شرقی ما نباید تصور کنند که سیاست نگاه به شرق ایران، رویکرد راهبردی نداشته و به عنوان یک تاکتیک عمل می کند.

آن چیزی که باید برای ایران مهم باشد، استفاده از ظرفیت های جنگ اوکراین برای تامین منافع ملی است. کارشکنی های اخیر آمریکا و اروپا در مذاکرات وین نشان می دهد که کماکان خصومت های غربی علیه ایران پابرجاست و نمی توان به این بلوک امید بست. در این مجال، برنامه ریزی برای افزایش همکاری های اقتصادی با روسیه و چین و تقویت مناسبات با اتحادیه اوراسیا، سازمان شانگهای و اولویت بخشیدن به افزایش حضور در حوزه اوراسیا، می تواند موجب استفاده از فرصت جنگ اوکراین و تامین منافع ملی کشورمان شود.