رصدخانه مهاجرت ایران: ناامنی غذایی نیمی از مردم ایران را تهدید می‌کند

رقیه صمدی، دبیر کارگروه مهاجرت‌های اجباری و پناهجویی رصدخانه مهاجرت ایران دوشنبه ۲۶ اردیبهشت در مصاحبه با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفت به لحاظ تغییرات اقلیمی و فشارهای محیط زیستی ایران یکی از مناطق پرتنش و مخاطره‌خیز جهان است. این مقام دولتی یادآوری کرد به طور کلی، ۸۲ درصد از مساحت کشور را مناطق خشک و نیمه‌خشک تشکیل می‌دهد و میانگین بارش هم در حدود ۲۵۰ میلی‌متر مربع است که این میزان کمتر از یک سوم میانگین بارش جهانی است. اما با این حال وقوع سیل، مناطق زیادی از کشور را درگیر خود می‌کند.

صمدی در این مصاحبه اعلام کرد ایران به عنوان ششمین کشور مخاطره‌خیز در جهان و با بلایای طبیعی متعددی از جمله رانش زمین، سیل و خشکسالی درگیر است. او در ادامه افزود:

«از سوی دیگر، در طول یک قرن گذشته، کشور شاهد افزایش دمای هوا بوده، به طوری که در مقایسه با ۱۰۰ سال گذشته یک درجه سانتی‌گراد گرم‌تر شده است و بر اساس سناریوهای تغییر اقلیم تا سال ۲۰۵۰، تعداد روزهای گرم سال به ۳۰ تا ۹۰ روز افزایش خواهد یافت و در نتیجه افزایش درجه هوا، طوفان‌های شن به لحاظ فراوانی و شدت وقوع در آینده افزایش خواهد یافت.»

دبیر کارگروه مهاجرت‌های اجباری و پناهجویی رصدخانه مهاجرت ایران، تغییر اقلیم و کمبود بارش‌های ناشی از آن را از عوامل کاهش منابع آبی و خشکسالی در کشور برشمرد:

«به عنوان مثال در سال ۲۰۱۸، سطح بارش‌ها با افت ۲۵ درصدی منجر به وقوع کم‌آبی حتی در مناطق پرآب شمالی و شمال غربی کشور شده است. به علاوه در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد جمعیت کشور اثرات بیابان‌زایی را احساس می‌کنند و پیش‌بینی می‌شود این پدیده، ۱۲ میلیون هکتار زمین را در کشور به صورت سالیانه دربرگیرد.»

صمدی یادآوری کرد ناامنی غذایی یکی دیگر از پیامدهای اقلیمی است که در نتیجه تغییر اقلیم، خشکسالی و کاهش تولیدات کشاورزی، بسیاری از مردم ایران را در معرض تهدید قرار داده است:

«بیش از ۴۹ درصد جمعیت کشور در حال حاضر در معرض خطر ناامنی غذایی قرار دارند و در این زمینه باید در نظر داشت که کشاورزی از عمده‌ترین فعالیت‌های اقتصادی به‌ویژه در نواحی روستایی کشور است که به منابع آبی متکی است، به گونه‌ای که طبق آمار رسمی کشور، حدود دو درصد از جمعیت کل کشور و حدود هشت و نیم درصد از جمعیت روستایی کشور در این بخش فعالیت دارند.»

افزایش مهاجرت در داخل ایران و به خارج از ایران

انتشار سخنان دبیر کارگروه مهاجرت‌های اجباری و پناهجویی رصدخانه مهاجرت ایران درباره ناامنی غذایی و نسبت آن با تغییرات اقلیمی در شرایطی منتشر می‌شود که دور تازه خیزش مردمی در شهرهای مختلف ایران در واکنش به آزادسازی نرخ اقلام اساسی و در اعتراض به نابرابری‌های اجتماعی از نزدیک به ده روز قبل در خوزستان آغاز شده و به سایر شهرهای ایران نیز سرایت کرده است. در این مصاحبه درباره اهمیت سوءمدیریت‌ها و رانت‌خواری‌ها و فساد اقتصادی در در دامن زدن به ناامنی غذایی سخنی به میان نیامده است.

دبیر کارگروه مهاجرت‌های اجباری و پناهجویی رصدخانه مهاجرت ایران در ادامه مصاحبه با ایسنا گفت «ناامنی غذایی» همراه با «فقدان دسترسی به خدمات و منابع»، اقشار کم‌برخوردار و به ویژه زنان و کودکان را در برابر شوک‌های اقلیمی آسیب‌پذیرتر می‌کند. صمدی گفت:  

«پیش‌بینی‌ها بر این است که با توجه به شکنندگی محیط زیست ایران و آسیب‌پذیری آن در برابر بحران‌های محیط زیستی و اقلیمی و با ادامه روندهای مخرب آن، مهاجرت نه تنها به شهرهای در حال حاضر پر ازدحام ایران، بلکه در سال‌های آتی به سایر کشورها نیز افزایش می‌یابد.»

پیش از این، در مهر سال گذشته مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، اعلام کرده بود که ۸ استان ایران دچار «ناامنی غذایی» شده‌اند. زهرا عبداللهی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا گفته بود که استان‌های سیستان و بلوچستان، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، هرمزگان، ایلام، کرمان، خراسان جنوبی، و بوشهر درگیر مسئله ناامنی غذایی شده‌اند.

 بر اساس آمارهای جهانی ایران در رتبه چهارم مهاجرت در جهان قرار دارد. بیش از ۲۰ درصد از ایرانیان پیگیر شرایط مهاجرت به یکی از کشورهای خارجی هستند. همچنین اغلب افراد علاقه‌مند به مهاجرت نیز معمولا سنی بین ۲۵ تا ۴۰ سال دارند. کیفیت زندگی بالاتر، سیستم آموزشی برتر، دسترسی گسترده به مراقبت‌های پزشکی، بازار کار گسترده‌تر، زیرساخت‌های بهتر، زندگی در یک جامعه چندفرهنگی و سرانجام آب و هوای بهتر از دلایل مهاجرت ایرانیان است.

دبیر کارگروه مهاجرت‌های اجباری و پناهجویی رصدخانه مهاجرت ایران یادآور شد که عامل اقلیم را نمی‌توان به تنهایی به عنوان عامل محرکه مستقیم برای مهاجرت و یا جابجایی افراد دانست.

پیش از این رییس مرکز ملی خشکسالی از آغاز مهاجرت ساکنان جنوب و جنوب‌شرق و کویر مرکزی ایران به‌دلیل تغییر اقلیم خبر داده بود.