مدل تصویری جراحی یارانه‌ها در عمل

به این کار به عبارتی شاید در ساده ترین فرم آن مدلسازی یا نگاه ریاضی یا مهندسی به طرح اجرایی ایی که قرار است پیاده یا پیاده شده است آن را بشود نامگذاری کرد؟ من هم با توجه به پیشینه ناقابل خود در مهندسی سعی کردم در حد یک نگاه بسیار بسیار ساده، اتفاقی که اصطلاحا در اصلاح یارانه ها رخ داد را به تصویر بکشم.
بدون شک مدل های تصویری خیلی درستر و بهتر، کاملتر و روانتری سر فرصت می توان تهیه کرد که توصیه می کنم مسئولان ارجمند آماده و قبل از انجام هر اقدامی به آن نگاه بفرمایند و اگر درست نمود به اجرا بگذارند. حتی نیت های خوب هم در عمل گاهی جواب نمی دهد و آنچه می خواستیم رخ دهد با آنچه رخ داد زمین تا آسمان تفاوت و سبب دلسردی و دردسر می شود.

حال به تصاویر خیلی ساده ترسیمی و اتفاقی که در اصلاح یارانه ها رخ داد نگاه بفرمایید. عده ای در دهک های بسیار آسیب پذیر فقط ٤٠٠ هزار تومان و عده ای در میانه ٣٠٠ هزار تومان یارانه گرفتند و قومی که به مزاح من آنها را قوم غاصب می نامم هیچ نگرفتند چون در دهک بندی دولت محترم، دارا فرض شده بودند.

حال ببینید قدرت خرید گروه ٤٠٠ هزاری فقط ٤ شانه تخم مرغ در ماه بالاتر رفت، گروه بعدی ٣ شانه و گروه غاصب تنبیه شد. اما در عمل این گروه دارا اگر واقعا دارا هستند که همگی به ضرس قاطع نیستند؟ ولی سرمایه دارهای اصلی و کارخانه دارها و تولید کنندگان و ... در داخل این دهک می بایستی باشند و با تهدیدی که حتما احساس کردند کلیه قیمتهای تولیدات خود را چند برابر برای این بی احترامی و کم توجهی به عدم شراکت آنها در منابع کشورشان بالا بردند و بقیه گروها هم از دام دار و برنج کار و ... باز با توجه به گرانی محصولات اولیه، قیمتها را بالاتر کشیده و در کل گویی فقط "محور" قدرت خرید تغییر کرد نه خود "قدرت" خرید و عملا همه گروها هدف به شرایط حتی بدتر از قبل رسیدند؟ و مهمتر از همه اینکه باز همان اقشاری که قرار بود از این جراحی سود ببرند و هدف اصلی تعدلیل بودند بیشترین ضرر را متحمل شدند!

البته نا گفته نماند که گروه مولد (دهک غاصب) هم احساس خطر کردند!!! که این خود یک بحث بسیار مهم برای آینده چنین سیاستهایی در کشور می باشد و نیاز به یک سمینار جامع، جدا و مفصل دارد. بنظر من مطلبی که متاسفانه توسط دولتمردان اصلا دیده و حتی آسیب پذیری حاصله لحاظ نشده است که شاید مشکلترین بند جراحی فعلی همین بند باشد که از چشم ها بدور مانده و در آینده نزدیک کم کم بصورت خروج این قشر از ... رخنمود پیدا خواهد کرد، دقت بفرمایید در عرایضم !

این نوع جراحی ها در علم مقاوم سازی بناها هم در مقابل زلزله با تقویت یک نقطه بدون نگاه دقیق به بقیه سازه به تضعیف و آسیب پذیر کردن هر چه بیشتر بنا ها معروف است. که عموما در مقاوم سازی های واقعی در بناها دست افراد نا وارد زیاد هم رخ می دهد. مقالات علمی زیادی در علم مهندسی زلزله در خصوص توجه به کل سازه تا نگاه به فقط برخی نقاط ضعیف وجود دارد. در این تجربه هم می توان شوک یارانه ها را زلزله و سازه را اقتصاد و المانهای آن را اقشار جامعه تصور کرد. لذا امیدوارم با نگاه جامعتر به کل سیستم اقتصادی کشور و در صورت قبول چنین دیدگاه هایی تغییرات لازم لحاظ و مقاوم سازی یا در این مورد خاص رفع آسیب پذیری بیشتر که طی این جراحی اقتصادی موضعی صورت گرفت هر چه سریعتر اصلاح شود. ان شا الله

در خاتمه پس از چهل و سه سال تجربه با کوپن و یارانه بعد از انقلاب و علی رغم اینکه برخی کشور ها هنوز در دنیا یارانه و فود استمپ می دهند بنظر می رسد اضافه نمودن یک عدد فیکس به موجودی افراد فقط باعث تغیر محور و نه قدرت خرید جامعه هدف می گردد و حتی شرایط آنها را بمراتب سختر می کند. امیدوارم دولت محترم و دست اندرکاران نظام اقتصادی کشور با مدلسازی های گوناگون با لحاظ نمودن کلیه متغیر های موجود و نیم نگاهی به مدل های علوم ریاضی و مهندسی، جامعه شناسی، روانشناسی، اقتصادی و اجتماعی ... و نه فقط سیاسی در عبور از یارانه و کالا برگ برای همیشه و ... اصلاح یا بهبود آنچه در حالت فعلی بنظر کمی با خطا توام بوده است اقدام و شرایط تولید و اشتغال را برای همه بصورت یکسان فراهم نمایند. والسلام علی من اتبع الهدی.

* استاد نمونه کشور در مهندسی سازه، زلزله و مدیریت بحران، بنیانگذار مقاوم سازی و مدیریت بحران در ایران و موسس انجمن زبدگان شهر در کشور