بیش از ده هزار گونه از مهره داران در معرض تهدید انقراض هستند

به گزارش خبرگزاری مهر بر اساس داده‌های فهرست قرمز اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) از گونه‌های در معرض تهدید، بیش از ده هزار گونه از مهره داران در معرض تهدید انقراض هستند، تداوم از دست دادن گونه‌ها، زیستگاه‌ها و اکوسیستم‌ها نیز تمام حیات روی زمین از جمله ما را تهدید می‌کند.

مردم در همه جا برای برآوردن همه نیازهای خود از غذا گرفته تا سوخت، دارو، مسکن و پوشاک به منابع مبتنی بر تنوع زیستی و حیات وحش متکی هستند. میلیون‌ها نفر نیز به طبیعت به عنوان منبع امرار معاش و فرصت‌های اقتصادی خود متکی می‌باشند. بنابراین، ضروری برای معکوس کردن سرنوشت حیاتی ترین گونه‌های در خطر انقراض، حمایت از احیای زیستگاه‌ها و اکوسیستم‌های آنها و ترویج استفاده پایدار از آنها توسط بشر به شدت مورد نیاز است.

در حال حاضر بیش از ۴۱ درصد از دوزیستان، ۲۶ درصد از پستانداران، ۲۱ درصد از خزندگان و ۱۳ درصد از پرندگان جهان در معرض تهدید انقراض هستند. در جدیدترین آمار تعداد گونه‌های در معرض تهدید کشورمان نیز ۷۵ گونه مهره دار (پستانداران ۱۸ گونه-پرندگان ۲۹ گونه-دوزیستان۴گونه-خزندگان ۱۶ گونه) در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت به ثبت رسیده است.

تعداد مهره داران ایران در رده‌های پستانداران ۱۹۸ گونه، پرندگان ۵۵۹ گونه، خزندگان ۲۴۲ گونه و دوزیستان ۲۵ گونه (مجموعاً ۱۰۲۳ گونه)، ۲۷۴ گونه تائید شده ماهیان (۲۹۷) آب‌های داخلی و ۹۷۵ گونه ماهیان آب‌های دریایی (ماهی‌ها کوسه‌ها و سفره ماهیان) به ثبت رسیده است. البته این فهرست با توجه به مطالعات ژنتیکی و میدانی دست خوش تغییرات است.

اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) به‌عنوان بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین شبکه زیست‌محیطی جهان در سال ۱۹۴۸ آغاز به کارکرد و متشکل از اعضای دولتی و غیردولتی است. مأموریت این اتحادیه تشویق، همراهی و تأثیرگذاری بر کارشناسان در سراسر جهان برای حفاظت از یکپارچگی و تنوع طبیعت و نیز اطمینان از این است که استفاده از منابع طبیعی به‌صورت عادلانه و پایدار و ازنظر بوم‌شناختی انجام می‌گیرد. دیدگاه این اتحادیه نیز جهانی است که به طبیعت ارزش قائل شده و از آن حفاظت می‌کند. این اتحادیه هر ساله با ارزیابی گونه‌ها بر اساس داده‌های زیستگاهی و جمعیتی گونه‌های در معرض تهدید جهان در رده‌های مختلف را معرفی می‌کند.
امروزه گونه‌ها و زیستگاه‌های آنها تحت تأثیر عوامل تهدید کننده متعددی قرار دارند که هم به صورت انفرادی و هم تجمعی بر روی گونه‌ها و زیستگاه‌های آنها تأثیر گذاشته و روند جمعیتی بسیاری از گونه‌ها را کاهشی کرده است. صندوق جهانی حیات وحش (WWF)مهم‌ترین عوامل محرکه این تهدیدات در آسیا در سال ۲۰۲۰ را به تفکیک زیر طبقه بندی نموده است:

۱. تغییر کاربری اراضی شامل تخریب و از بین رفتن زیستگاه‌ها
۲. برداشت بیش از حد از گونه‌ها
۳. معرفی گونه‌های بیگانه
۴. انواع آلودگی‌ها
۵. تغیرات اقلیمی

علاج این شرایط و واقعیت تلخ اوضاع نامناسب گونه‌ها جریان سازی حفاظت و رفتار صحیح در سطح جامعه، مشارکت همگانی، توجه به ارزش‌های علمی، کارکردی، اقتصادی، فرهنگی، زیبایی شناختی و ذاتی گونه‌ها است. گونه‌های کلیدی مثل گربه سانان بزرگ، خرس‌ها، تمساح، کوسه‌ها نقش‌های عملکردی قابل توجهی دارند که منجر به حفظ و کارکرد صحیح اکوسیستم‌ها می‌شود و خدمات زیست بومی که این اکوسیستم‌ها مثل کنترل گونه‌های مزاحم، کنترل سیلاب، جذب کربن، کنترل بیماری، تلطیف هوا، تأمین غذا و مایحتاج ما و غیره، همه و همه در رفاه و سلامت جوامع انسانی نقش تعیین کننده دارند. ادامه حیات ما منوط به حفظ و حراست از گونه‌ها و اکوسیستم‌ها است و ادامه روند کنونی ما را دچار چالش‌های بیشتر کرده و گونه‌های بیشتری را از دست خواهیم داد.