میلیاردها دلار پول چین باعث رونق اقتصادی کشورهای اروپایی شده است. اما خیلی از این معاملات، یک‌بند گرفتار کننده دارند. منتقدان می‌گویند خیلی از قراردادها درواقع "تله بدهی" هستند و به چین اختیار می‌دهند در صورت عدم پرداخت، تصمیم بگیرد چه اتفاقی خواهد افتاد.

چین اصرار دارد که شریک قابل‌اعتمادی برای سرمایه‌گذاری است اما هم‌زمان با اتهام‌هایی درزمینهٔ سوءاستفاده از نیروی کار و آسیب رساندن به محیط‌زیست مواجه است.

این ویدئوی یک دوربین سی‌سی تی وی است که با دیدنش می‌دانیم قرار است اتفاق بدی بیفتد. یک کارگر بارانداز در بندر وسیع پیرئوس در نزدیکی آتن در یونان، در کنار ردیف بزرگی از کانتینرهای روی‌هم چیده شده راه می‌رود.

او ناگهان سرش را بالا می‌آورد و می‌بیند یکی از کانتینرها دارد به سمت او سر می‌خورد. یک کانتینر دیگر هم‌پشت سرش درراه است. کارگر بندر ناگهان می‌دود و شانس می‌آورد قبل از آنکه دو کانتینر عظیم روی کامیونی که کنار او است فرود بیایند، از حادثه جان سالم به درمی‌برد.

پارسال کارگر دیگری در بندر پیرئوس خوش‌شانس نبود. دیمیتریس داکلیس چهل‌وپنج‌ساله نتوانست فرار کند و در حادثه‌ای با جرثقیل جان باخت.

مارکوس بکریس، رئیس اتحادیه کارگران بارانداز با تأسف تأیید می‌کند: "مرگ او به خاطر سنگین شدن شدید کار بود و این واقعیت که نکات ایمنی شغلی در محیط کار در نظر گرفته نشده بودند."

از زمان مرگ داکلیس، اتحادیه‌ها به خاطر کم کردن کارکنان بندر اعتصاب کرده‌اند. دوسوم این بندر متعلق به شرکت کاسکو است. کاسکو یکی از شرکت‌های وابسته به دولت چین است.

درحالی‌که کشورها در سراسر اروپا بعد از پایان همه‌گیری کرونا، نگران حمله روسیه به اوکراین هستند، چین در حال گسترش نفوذ خود در بندرها و معادن، پروژه‌های ساخت جاده‌ها و پل‌ها و سرمایه‌گذاری در مناطقی است که دیگران در آن سرمایه‌گذاری نمی‌کنند.

اما کشورها مجبورند منافع و خطرهای وارد معامله شدن با چین را از قبل سبک و سنگین کنند. خیلی کشورها نسبت به آنچه "تله بدهی" نامیده می‌شوند ، محتاط‌تر شده‌اند. "تله بدهی" موقعیتی است که در آن کشور وام‌دهنده، مانند دولت چین، در صورت پرداخت نشدن بدهی می‌تواند فشار اقتصاد و سیاسی بر کشور دیگر وارد کند.

همچنین ادعاهای زیادی مطرح است که شرکت‌های چینی از کارگران درزمینه حقوق، شرایط کار و تعداد کارگران استخدامی سوء‌استفاده می‌کنند. ما سؤال‌هایی درباره مرگ دیمیترس داکلیس، سطح استخدام در بندر پیرئوس و نگرانی‌های محیط زیستی که درباره گسترش این بندر پیش‌آمده با شرکت کاسکو مطرح کردیم. این شرکت گفت با ما مصاحبه نمی‌کند و نمی‌تواند کمکی بیشتری کند.

آقای بکریس فقط پکن را مقصر از بین رفتن کامل حقوق استخدامی نمی‌داند. به نظر او نظام سرمایه‌داری بعد از بحران اقتصادی اخیر وضعیتی ایجاد کرده است که دولت‌ها به هر شرکت خارجی که بخواهد، اجازه سرمایه‌گذاری می‌دهند تا حتی به قیمت سوء‍‌استفاده از نیروی کار، سود بیشتری به دست بیاورند.

شکی نیست که سرمایه‌گذاری چین در بندر پیرئوس، بعدازآنکه دولت یونان به دنبال بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ این بندر و دیگر اموال دولتی دیگر را به فروش گذاشت، رونق دوباره‌ای پیداکرده است.

وقتی سوار بر قایق موتوری در حاشیه ساحل می‌رانیم، بعد از مدتی صف طولانی‌ای از کشتی‌های بزرگ باری با کانتینرهای سنگین می بنیم که پشت سر هم منتظر کناره گرفتن هستند. یک پارکینگ بزرگ آبی پر از صدها هزار تن محصولات اغلب چینی در اینجا منتظر پخش در گوشه و کنار اروپا هستند.

رونق گرفتن بندر پیرئوس و بیشتر شدن امکان شغلی برای مردم محلی، به‌نوعی منعکس‌کننده تغییر وضعیت اقتصادی کشور یونان و پررونق شدن آن است. رشد اقتصادی یونان در حال حاضر از تمام کشورهای اتحادیه اروپا سریع‌تر است.

اما یونان هم مانند دیگر همسایه‌های اروپایی‌اش، درگیر کنار آمدن با تأثیراتی است که جنگ اوکراین بر اقتصاد و دیگر جنبه‌های کشور داشته است. کشورها در حال بررسی مجدد همکاری با پکن هستند. خصوصاً که چین در ماه فوریه گذشته یک نظام جدید جهانی اعلام کرد. در برقراری این نظام، روسیه متحد اول این کشور است.

در روز افتتاحیه المپیک زمستانی امسال‌، چین اعلام کرد شراکت بی محدودیتی با روسیه دارد و قول داد همکاری به‌مراتب بیشتری با این کشور در تقابل با غرب داشته باشد. از آن زمان به بعد چین حمله پوتین به اوکراین را به شکل شفافی محکوم نکرده است.

در بندر پیرئوس صدمات محیط زیستی ناشی از گسترش بندر باعث شده گروهی از مردم محلی از صاحبان چینی شرکت کاسکو شکایت کنند. در کنار افزایش رفت‌وآمد و ترافیک هم در دریا و هم در خشکی، نگرانی‌هایی درباره لایروبی بررسی نشده کف دریا و نیز آلودگی شیمیایی با مواد سمی وجود دارد.

آنتی گیانولو که وکیل است در کودکی در ساحل سنگی این بندر می‌دوید. او حالا نگران آینده مردمش است.

"گسترش بندر منفعتی برای مردم پیرئوس نخواهد داشت. منفعتش برای کسانی است که اینجا زندگی نمی‌کنند."

او ادامه می‌دهد: "پیرئوس شهر بسیار کوچکی است. مردمی که اینجا زندگی می‌کنند چندین نسل در اینجا زندگی کرده‌اند. به همین خاطر نمی‌شود این مردم را به خاطر یک سرمایه‌گذاری، بی‌آنکه نظر آن‌ها را جویا شد، ازاینجا بیرون کرد."

وزیر امور خارجه یونان نیکوس دندیاس، در اتاق انتظار مرمرین ساختمانی دولتی در مرکز آتن، به استقبالمان می‌آید. او توضیح می‌دهد سرمایه‌گذاری در پیرئوس برای هر دو طرف منفعت داشته است. او به یاد می‌آورد که چین تنها سرمایه‌گذاری بود که وقتی دولت یونان مجبور به فروش این بندر شد، پا پیش گذاشت.

او می‌گوید: "در شراکت اقتصادی ما هر دو طرف سود می‌برند. چین یک دروازه ورودی به بازارهای اتحادیه اروپا، کشورهای حوزه بالکان و کشورهای غرب و مرکز اروپا پیداکرده است و ما هم یک بندر تجاری کاملاً به‌روز شده داریم."

بعد از سقوط اقتصادی سال ۲۰۰۸، تروئیکای اروپا به‌قصد مشاوره و کمک به کشورهای ورشکسته قبرس و یونان وارد عمل شد. این گروه که متشکل از کمسیون اروپا، بانک مرکزی اروپا و صندوق جهانی پول بود اصرار داشت بندر پیرئوس برای کمک به یونان بری بازپرداخت بدهی‌های روزافزونش به فروش گذاشته شود.

"واقعیت این است که چین پیرئوس را در دست گرفت و حالا می‌بینیم که این بندر یکی از بزرگ‌ترین بندرهای اروپا است و اگر آنچه میگویند حقیقت دارد من دلیلی نمی‌بینم در آن شک کنم. ممکن است روزی اولین یا دومین بندر مهم در سراسر اروپا شود. این پیشرفت واقعاً عظیمی است و سرمایه‌گذاری هنگفتی به‌حساب می‌آید."

اما اگر این سرمایه‌گذاری بزرگ در آینده و به همراه سرمایه‌گذاری‌های بیشتر چین "تله بدهی" در خود داشته باشد چه عاقبتی برای کشور یونان خواهد داشت؟ آیا بندرپیرئوس بالاترین سطح رابطه آتن با پکن باقی خواهد ماند؟ وزیر امور خارجه یونان می‌گوید کشور یونان قراردادهای بزرگ دیگری با چین امضا نکرده است اما موقعیت‌های مناسبی که در آینده پیش بیایند را به شکل مورد به مورد بررسی خواهد کرد.

"چین سرمایه‌گذاری‌های بزرگ دیگری در چین ندارد .ما سرمایه‌گذاری‌های دیگر را بر اساس شرایط اقتصادی خود بررسی خواهیم کرد. منظورم این است که اگر چین بازهم بخواهد سرمایه‌گذاری کند ما کشوری آزاد با اقتصادی آزاد هستیم."

یونان تنها کشور اروپایی نیست که چین در آن میلیون‌ها دلار سرمایه‌گذاری کرده است.

اگر روی تپه‌های رو به شهر بور در صربستان بایستید و لحظه‌ای فکر کنید منظره‌ یکی از استان‌های چین را می‌بینید، چندان جای تعجب ندارد. کارگران با صدای بلند به زبان چینی باهم حرف می‌زنند و دستور کار می‌دهند، پرچم‌های قرمز در اهتزاز است و دفتر مرکزی، شبیه معبدهای چینی است.

چین پول هنگفتی به معدن‌های مس این منطقه که دهه‌هاست برای منابعش شهرت دارد، روانه کرده است. استخراج مس، آب بسیاری از مخازن آبی و دریاچه‌های اطراف را آلوده کرده است و همه آن‌ها رنگی شبیه زنگ‌زدگی پیداکرده‌اند.

این رنگ قرمز به شکلی سمبلیک نشانه این است که چطور رد حزب کمونیست کشور چین در سراسر اروپا بر جا می‌ماند.

در اروپا، در کشورهایی که عضو اتحادیه اروپا نیستند، کارگران آن سطح از حقوق کاری که کارگران در دوبلین، مادرید و وین از آن برخوردارند، ندارند.

این واقعیت وقتی با یک کارگر ویتنامی ۳۵ ساله در سایه ساختمان مخروبه‌ای در زرنیاین در شمال بلگراد پایتخت کشور آشنا شدیم، بیشتر به چشممان آمد.

او که پدر سه فرزند است با صدای آرامی به ما گفت: "شرکت‌های چینی رفتار بسیار بدی با ما دارند. آن‌ها هیچ احترامی برای ما قائل نیستند."

دانگ - این نام واقعی‌اش نیست - گفت به او معادل ۱۲۰۰ دلار پرداخت شد تا برای کار ساخت‌وساز در کارخانه تایرسازی لینگ لانگ به صربستان بیاید اما او خیلی زود پشیمان شد.

"آن‌ها مجبورمان کردند بیشتر کارکنیم و مواد غذایی کافی در اختیارمان نمی‌گذاشتند. اول که آمدم اینجا مواد غذایی که دریافت می‌کردم دو برابر الآن بود."

دانگ توضیح می‌دهد حدود ۴۰۰ ویتنامی در این کارخانه استخدام‌ شده‌اند و از کارگران چینی که در همان کارخانه کار می‌کنند، حقوق کمتری می‌گیرند.

"در هر کانتینر ۲۰ تا ۳۰ کارگر زندگی می‌کنند. رفتارشان با ما مانندِ برده‌ها است."

او پنج ماه پیش تلاش کرد کارش را ترک کند اما رئیسش گفت امکان پیدا کردن هیچ پروازی به ویتنام وجود ندارد و او حالا هزاران کیلومتر دورتر از خانه‌اش گرفتارشده است.

تازگی خبردار شدیم که دانگ بعد از قرض کردن ۱۵۰۰ دلار موفق شد به خانواده‌اش بپیوندد.

این فقط شرایط بد کارکردن نیست که سازمان‌های خیریه را از شرایط کارگران نگران کرده است. قراردادهایی که این کارگران امضا می‌کنند هم نگران‌کننده‌اند.

ما در صربستان که تمایل زیادی برای پیوستن به اتحادیه اروپا دارد، مدارک استخدامی‌ای دیدیم که بسیار شبیه مدارک استخدام کارگران خارجی در خاورمیانه بود. کشورهایی که در آن‌ها حکم اعدام هنوز وجود دارد.

سازمان‌های غیردولتی در صربستان که به ما درباره شرایط کار در خانه لینگ لانگ خبر دادند میگویند وقتی فهمیدند در این کارخانه چه می‌گذرد واقعاً شوکه شدند.

دانیلو کورکیک از سازمان غیردولتی آ ۱۱ می‌گوید: "این کارخانه یکی از واضح‌ترین موارد قاچاق انسان و سوءاستفاده از نیروی کار در کشور است." او می‌گوید درحالی‌که چین فعالیت‌های اقتصادی‌اش را در سراسر اروپا گسترش می‌دهد، آنچه در این کارخانه اتفاق می‌افتد، زنگ خطری برای بقیه اروپا است.

او می‌گوید: "اگر بگذارید شرکت‌های چینی در کشورهای مختلف فعالیت کنند اما در برابر آن، سازمان‌ها و تشکل‌های قوی‌ که از نقض حقوق انسانی و استانداردها و حقوق کار جلوگیری کنند نداشته باشید، همراه با این شرکت‌ها به قعر سقوط خواهید کرد."

کارخانه لینگ لانگ به اتهام‌های دانگ و دیگران هیچ جوابی نداد اما رسانه‌های محلی صربستان گزارش دادند که این کارخانه ادعا می‌کند به بالاترین استانداردهای رفاه کارگران پایبند است.

حکومت صربستان می‌گوید مشارکت با چین به رونق اقتصادی این کشور سرعت بخشیده است و رئیس‌جمهور الکساندر ووکیک گفته است سرمایه‌گذاری‌های بیشتر چین نباید تحت تأثیر شرایط چند کارگر ویتنامی متوقف شود.

اتهام‌های نقض حقوق بشر در اروپا به دست شرکت‌های چینی یادآور رفتاری است که در خود کشور چین با مسلمانان ایغور در استان سین کیانگ گزارش میشود.

اما دلیل‌های دیگری هم برای احتیاط در شراکت با چین وجود دارد.

ریچارد مور، رئیس سازمان جاسوسی خارجی بریتانیا، ام آی ۶، نه‌تنها درباره تله‌های بدهی چین هشدار داده است، بلکه همچنین نسبت به تله‌های اطلاعاتی چین هم ابراز نگرانی کرده است. او سال گذشته به بی‌بی‌سی گفت چین توانایی دسترسی به اطلاعات از سراسر جهان را دارد و آن‌قدر پول دارد که افراد را به دام بی اندازد.

چین این اتهام‌ها را رد می‌کند.

اما شرکت عظیم مخابراتی هواوی از سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی اینترنت ۵ جی بریتانیا منع شده است. این شرکت به خاطر بعضی رفتارهای امنیتی‌اش و احتمال ارتباطش با دولت چین مورد پرسش قرارگرفته است. هواوی چنین اتهام‌هایی را رد می‌کند.

ایالات‌متحده آمریکا هم این شرکت را تحریم کرده است.

ما در بلگراد بعضی از ۸۰۰۰ دوربین مداربسته که به دلایل امنیتی در خیابان‌ها گذاشته ‌شده‌اند دیدیم. گروه‌های مدافع حقوق بشر نگران‌اند تکنولوژی بیومتریک شرکت هواوی در آن‌ها مورداستفاده قرار بگیرد. اما دولت صربستان می‌گوید قابلیت تشخیص چهره به این زودی‌ها مورد بهره‌برداری قرار نخواهد گرفت.

منتقدان کشور چین که نگران تله‌های بدهی این کشور هستند به پروژه دیگری در اروپا اشاره می‌کنند. کشور دیگری که مانند صربستان خارج از محدوده اتحادیه اروپا و قوانین و مقررات آن است، کشور مونته نگرو است.

رانندگی در تنها بزرگراه این کشور تجربه‌ای سورئال است. انگار تمام جاده در اختیار ماست و به‌جز یک گله گوسفند بین ریل‌های وسط اتوبان، موجود دیگری در بزرگراه نیست.

ایده ساخت این بزرگراه پرسرعت برای رونق فعالیت‌های تجاری در این کشور حوزه بالکان شکل گرفت. هدف متصل کردن بندر بار در ساحل جنوبی دریای آندریاتیک به مرز این کشور با صربستان در شمال است. اما مطالعات متعدد امکان‌سنجی به این نتیجه رسیده‌اند که چنین پروژه‌ای بسیار گران و پیچیده خواهد بود.

چین با ۱ میلیارد دلار قدم پیش گذاشت. این مبلغ هدیه به مونته نگرو نیست بلکه وامی است که این کشور باید پرداخت کند.

۶ سال بعد از شروع پروژه فقط ۴۱ کیلومتر از بزرگراه ساخته‌شده است و تا همین‌جا یکی از گران‌ترین بزرگراه‌های جهان به‌حساب می‌آید.

بعد از عبور از پل‌ها و تونل‌هایی که در دل طبیعت ساخته شده‌اند، عملاً به ته اتوبان رسیدیم. این پروژه به دنبال اتهام‌های فساد مالی متوقف شده و تا همین جا دو سال تأخیر دارد. بعضی فکر می‌کنند ممکن است هیچ وقت تمام نشود.

اگر کشور مونته‌نگرو طبق قراردادش با دولت چین نتواند پرداخت‌هایش را در تاریخ‌های مقرر انجام دهد هر تصمیمی که دولت چین برای جبران خسارت بگیرد اجرا خواهد شد. چین می‌تواند دارایی‌های دیگری در برابر پول‌های پرداخت‌نشده بردارد. ازجمله بندر بار را.

وزیری که این پروژه به‌شدت ازهم‌پاشیده را به ارث برده است، میلویکو اسپاجیک ۳۴ ساله ملقب به مایکی است. او در قرارمان در برنامه زوم، بسیار باهوش و تروفرز به نظر می‌رسد و توضیح می‌دهد چگونه پرداخت به‌موقع بدهی‌ها را تضمین کرده است تا این بزرگراه، کشورش را ورشکسته نکند.

به نظر او، موقعیت مونته‌نگرو مثالی است از وضعیت بسیار کشورهای کوچک‌تر که برای رونق اقتصادی خود نیازمند گسترش پروژه‌های زیر بنایی هستند.

او می‌گوید: "ما نیازمند سرمایه‌گذاری هستیم. اگر فقط چینی‌ها حاضر به سرمایه‌گذاری‌اند من میگویم خوب چرا نه. فقط باید مراقب شرایط این سرمایه‌گذاری‌ها و شرایط بازپرداخت آن‌ها باشید تا یا سیاست‌های کلی کشور همخوانی داشته باشند."

اما هفته پیش، اسپاجیک با به قدرت رسیدن دولتی از حزب اقلیت از شغلش برکنار شد. ساخت بقیه این بزرگراه و پرداخت وام‌های چین حالا بر عهده گروه جدیدی است.

باوجود تمام انتقادهایی که به چین می‌شود، یک پروژه نمونه وجود دارد که همه از آن به‌عنوان‌مثال خوبی از ساخت‌وساز موفق و همکاری مناسب بین شرق و غرب یاد می‌کنند. این پروژه کمی آن‌طرف از مونته‌نگرو و بازهم در ساحل دریای آندریاتیک قرارگرفته است. در کشور کرواسی.

بااینکه روز یکشنبه از این محل بازدید می‌کنیم اما ساخت‌وساز پل پلیسک با شدت در جریان است. کامیون‌ها روی آن در حال رفت‌وآمدند و تیرهای پل را نصب می‌کنند.

این بزرگ‌ترین پروژه زیرساختی کرواسی است و خلیج پلیسک را به سرزمین اصلی کرواسی متصل می‌کند. در حال حاضر برای رسیدن به کرواسی از این خلیج باید از بخشی از ساحل که به کشور همسایه یعنی بوسنی تعلق دارد، عبور کرد.

کرواسی عضو اتحادیه اروپا است و بیشتر هزینه‌های ساخت پل را اتحادیه اروپا پرداخت کرده است بااین‌وجود تمام این پل و تا کوچک‌ترین پیچ آن ساخت چین است. ارتش بزرگ کارگرانی که مشغول رنگ کردن، تمیزکاری و آسفالت کردن این پل هستند همه چینی هستند.

اما این پروژه هم چندان خالی از حواشی نیست.

در مناقصه این پروژه، شرکت‌های چاینا رود و شرکت بریج کورپریشن که صاحب هردوی آن‌ها دولت چین است باقیمتی حدود بیست درصد کمتر از نزدیک‌ترین رقیب برنده شدند. رقیب‌های اروپایی اشتباه کردند اما نمی‌توانستند معامله را متوقف کنند.

به نظر برانیمیر ویدماروویک، استاد دانشگاه پولا در کرواسی، پل پلیسک نمونه خوبی است که نشان می‌دهد چطور کشورهای اروپایی می‌توانند رابطه متعادلی بین شرق و غرب پیدا کنند بی‌اینکه بخواهند ایالات‌ متحده آمریکا که بزرگ‌ترین بازار جهان است را ندیده بگیرند و از خود برنجانند.

"اگر تکنولوژی‌های حساس را وارد معاملات نکنیم و درزمینهٔ پروژه‌های فیزیکی مانند راه‌آهن، پروژه‌های زیرساختی همکاری کنیم، فکر نمی‌کنم مشکلی در راضی کردن همه طرف‌ها یعنی اتحادیه اروپا، ناتو، ایالات‌ متحده آمریکا و چین به وجود بیاید."

اما کاخ سفید با ریاست جمهوری جو بایدن، وارث سیاست جنگ اقتصادی‌ است که از دوران دونالد ترامپ شروع ‌شده است. دولت آقای بایدن لحن خود را در برابر چین ملایم‌تر نکرده است و در زمینه‌های مختلفی از اروپا خواسته است از سرمایه‌گذاری‌ها و کمک‌های چین دوری کنند.

ما امیدوارم بودیم بتوانیم با یک مقام چینی صحبت کنیم تا بپرسیم نظر چین درباره گسترش نفوذش در اروپا چیست اما هیچ‌کدام از پنج سفیر چین که با آن‌ها تماس گرفتیم برای مصاحبه در دسترس نبودند.

چه در داخل اروپا - مانند یونان و کرواسی- و چه در حاشیه اروپا- مانند مونته‌نگرو و صربستان - کشورهای اروپایی باید فواید و مضرات قراردادهای کاری با چین را به‌صورت مورد به مورد بررسی کنند.

این واقعیت که شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین گفته است بهترین دوست آن‌ها ولادیمیر پوتین است- مردی که اروپا را وارد بزرگ‌ترین بحران امنیتی بعد از جنگ جهانی دوم کرده است- عاملی است که در تمام تصمیم‌های آینده سایه خواهد افکند.

میلیاردها دلار پول چین باعث رونق اقتصادی کشورهای اروپایی شده است. اما خیلی از این معاملات، یک‌بند گرفتار کننده دارند. منتقدان می‌گویند خیلی از قراردادها درواقع "تله بدهی" هستند و به چین اختیار می‌دهند در صورت عدم پرداخت، تصمیم بگیرد چه اتفاقی خواهد افتاد.

چین اصرار دارد که شریک قابل‌اعتمادی برای سرمایه‌گذاری است اما هم‌زمان با اتهام‌هایی درزمینهٔ سوءاستفاده از نیروی کار و آسیب رساندن به محیط‌زیست مواجه است.

این ویدئوی یک دوربین سی‌سی تی وی است که با دیدنش می‌دانیم قرار است اتفاق بدی بیفتد. یک کارگر بارانداز در بندر وسیع پیرئوس در نزدیکی آتن در یونان، در کنار ردیف بزرگی از کانتینرهای روی‌هم چیده شده راه می‌رود.

او ناگهان سرش را بالا می‌آورد و می‌بیند یکی از کانتینرها دارد به سمت او سر می‌خورد. یک کانتینر دیگر هم‌پشت سرش درراه است. کارگر بندر ناگهان می‌دود و شانس می‌آورد قبل از آنکه دو کانتینر عظیم روی کامیونی که کنار او است فرود بیایند، از حادثه جان سالم به درمی‌برد.

پارسال کارگر دیگری در بندر پیرئوس خوش‌شانس نبود. دیمیتریس داکلیس چهل‌وپنج‌ساله نتوانست فرار کند و در حادثه‌ای با جرثقیل جان باخت.

مارکوس بکریس، رئیس اتحادیه کارگران بارانداز با تأسف تأیید می‌کند: "مرگ او به خاطر سنگین شدن شدید کار بود و این واقعیت که نکات ایمنی شغلی در محیط کار در نظر گرفته نشده بودند."

از زمان مرگ داکلیس، اتحادیه‌ها به خاطر کم کردن کارکنان بندر اعتصاب کرده‌اند. دوسوم این بندر متعلق به شرکت کاسکو است. کاسکو یکی از شرکت‌های وابسته به دولت چین است.

درحالی‌که کشورها در سراسر اروپا بعد از پایان همه‌گیری کرونا، نگران حمله روسیه به اوکراین هستند، چین در حال گسترش نفوذ خود در بندرها و معادن، پروژه‌های ساخت جاده‌ها و پل‌ها و سرمایه‌گذاری در مناطقی است که دیگران در آن سرمایه‌گذاری نمی‌کنند.

اما کشورها مجبورند منافع و خطرهای وارد معامله شدن با چین را از قبل سبک و سنگین کنند. خیلی کشورها نسبت به آنچه "تله بدهی" نامیده می‌شوند ، محتاط‌تر شده‌اند. "تله بدهی" موقعیتی است که در آن کشور وام‌دهنده، مانند دولت چین، در صورت پرداخت نشدن بدهی می‌تواند فشار اقتصاد و سیاسی بر کشور دیگر وارد کند.

همچنین ادعاهای زیادی مطرح است که شرکت‌های چینی از کارگران درزمینه حقوق، شرایط کار و تعداد کارگران استخدامی سوء‌استفاده می‌کنند. ما سؤال‌هایی درباره مرگ دیمیترس داکلیس، سطح استخدام در بندر پیرئوس و نگرانی‌های محیط زیستی که درباره گسترش این بندر پیش‌آمده با شرکت کاسکو مطرح کردیم. این شرکت گفت با ما مصاحبه نمی‌کند و نمی‌تواند کمکی بیشتری کند.

آقای بکریس فقط پکن را مقصر از بین رفتن کامل حقوق استخدامی نمی‌داند. به نظر او نظام سرمایه‌داری بعد از بحران اقتصادی اخیر وضعیتی ایجاد کرده است که دولت‌ها به هر شرکت خارجی که بخواهد، اجازه سرمایه‌گذاری می‌دهند تا حتی به قیمت سوء‍‌استفاده از نیروی کار، سود بیشتری به دست بیاورند.

شکی نیست که سرمایه‌گذاری چین در بندر پیرئوس، بعدازآنکه دولت یونان به دنبال بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ این بندر و دیگر اموال دولتی دیگر را به فروش گذاشت، رونق دوباره‌ای پیداکرده است.

وقتی سوار بر قایق موتوری در حاشیه ساحل می‌رانیم، بعد از مدتی صف طولانی‌ای از کشتی‌های بزرگ باری با کانتینرهای سنگین می بنیم که پشت سر هم منتظر کناره گرفتن هستند. یک پارکینگ بزرگ آبی پر از صدها هزار تن محصولات اغلب چینی در اینجا منتظر پخش در گوشه و کنار اروپا هستند.

رونق گرفتن بندر پیرئوس و بیشتر شدن امکان شغلی برای مردم محلی، به‌نوعی منعکس‌کننده تغییر وضعیت اقتصادی کشور یونان و پررونق شدن آن است. رشد اقتصادی یونان در حال حاضر از تمام کشورهای اتحادیه اروپا سریع‌تر است.

اما یونان هم مانند دیگر همسایه‌های اروپایی‌اش، درگیر کنار آمدن با تأثیراتی است که جنگ اوکراین بر اقتصاد و دیگر جنبه‌های کشور داشته است. کشورها در حال بررسی مجدد همکاری با پکن هستند. خصوصاً که چین در ماه فوریه گذشته یک نظام جدید جهانی اعلام کرد. در برقراری این نظام، روسیه متحد اول این کشور است.

در روز افتتاحیه المپیک زمستانی امسال‌، چین اعلام کرد شراکت بی محدودیتی با روسیه دارد و قول داد همکاری به‌مراتب بیشتری با این کشور در تقابل با غرب داشته باشد. از آن زمان به بعد چین حمله پوتین به اوکراین را به شکل شفافی محکوم نکرده است.

در بندر پیرئوس صدمات محیط زیستی ناشی از گسترش بندر باعث شده گروهی از مردم محلی از صاحبان چینی شرکت کاسکو شکایت کنند. در کنار افزایش رفت‌وآمد و ترافیک هم در دریا و هم در خشکی، نگرانی‌هایی درباره لایروبی بررسی نشده کف دریا و نیز آلودگی شیمیایی با مواد سمی وجود دارد.

آنتی گیانولو که وکیل است در کودکی در ساحل سنگی این بندر می‌دوید. او حالا نگران آینده مردمش است.

"گسترش بندر منفعتی برای مردم پیرئوس نخواهد داشت. منفعتش برای کسانی است که اینجا زندگی نمی‌کنند."

او ادامه می‌دهد: "پیرئوس شهر بسیار کوچکی است. مردمی که اینجا زندگی می‌کنند چندین نسل در اینجا زندگی کرده‌اند. به همین خاطر نمی‌شود این مردم را به خاطر یک سرمایه‌گذاری، بی‌آنکه نظر آن‌ها را جویا شد، ازاینجا بیرون کرد."

وزیر امور خارجه یونان نیکوس دندیاس، در اتاق انتظار مرمرین ساختمانی دولتی در مرکز آتن، به استقبالمان می‌آید. او توضیح می‌دهد سرمایه‌گذاری در پیرئوس برای هر دو طرف منفعت داشته است. او به یاد می‌آورد که چین تنها سرمایه‌گذاری بود که وقتی دولت یونان مجبور به فروش این بندر شد، پا پیش گذاشت.

او می‌گوید: "در شراکت اقتصادی ما هر دو طرف سود می‌برند. چین یک دروازه ورودی به بازارهای اتحادیه اروپا، کشورهای حوزه بالکان و کشورهای غرب و مرکز اروپا پیداکرده است و ما هم یک بندر تجاری کاملاً به‌روز شده داریم."

بعد از سقوط اقتصادی سال ۲۰۰۸، تروئیکای اروپا به‌قصد مشاوره و کمک به کشورهای ورشکسته قبرس و یونان وارد عمل شد. این گروه که متشکل از کمسیون اروپا، بانک مرکزی اروپا و صندوق جهانی پول بود اصرار داشت بندر پیرئوس برای کمک به یونان بری بازپرداخت بدهی‌های روزافزونش به فروش گذاشته شود.

"واقعیت این است که چین پیرئوس را در دست گرفت و حالا می‌بینیم که این بندر یکی از بزرگ‌ترین بندرهای اروپا است و اگر آنچه میگویند حقیقت دارد من دلیلی نمی‌بینم در آن شک کنم. ممکن است روزی اولین یا دومین بندر مهم در سراسر اروپا شود. این پیشرفت واقعاً عظیمی است و سرمایه‌گذاری هنگفتی به‌حساب می‌آید."

اما اگر این سرمایه‌گذاری بزرگ در آینده و به همراه سرمایه‌گذاری‌های بیشتر چین "تله بدهی" در خود داشته باشد چه عاقبتی برای کشور یونان خواهد داشت؟ آیا بندرپیرئوس بالاترین سطح رابطه آتن با پکن باقی خواهد ماند؟ وزیر امور خارجه یونان می‌گوید کشور یونان قراردادهای بزرگ دیگری با چین امضا نکرده است اما موقعیت‌های مناسبی که در آینده پیش بیایند را به شکل مورد به مورد بررسی خواهد کرد.

"چین سرمایه‌گذاری‌های بزرگ دیگری در چین ندارد .ما سرمایه‌گذاری‌های دیگر را بر اساس شرایط اقتصادی خود بررسی خواهیم کرد. منظورم این است که اگر چین بازهم بخواهد سرمایه‌گذاری کند ما کشوری آزاد با اقتصادی آزاد هستیم."

یونان تنها کشور اروپایی نیست که چین در آن میلیون‌ها دلار سرمایه‌گذاری کرده است.

اگر روی تپه‌های رو به شهر بور در صربستان بایستید و لحظه‌ای فکر کنید منظره‌ یکی از استان‌های چین را می‌بینید، چندان جای تعجب ندارد. کارگران با صدای بلند به زبان چینی باهم حرف می‌زنند و دستور کار می‌دهند، پرچم‌های قرمز در اهتزاز است و دفتر مرکزی، شبیه معبدهای چینی است.

چین پول هنگفتی به معدن‌های مس این منطقه که دهه‌هاست برای منابعش شهرت دارد، روانه کرده است. استخراج مس، آب بسیاری از مخازن آبی و دریاچه‌های اطراف را آلوده کرده است و همه آن‌ها رنگی شبیه زنگ‌زدگی پیداکرده‌اند.

این رنگ قرمز به شکلی سمبلیک نشانه این است که چطور رد حزب کمونیست کشور چین در سراسر اروپا بر جا می‌ماند.

در اروپا، در کشورهایی که عضو اتحادیه اروپا نیستند، کارگران آن سطح از حقوق کاری که کارگران در دوبلین، مادرید و وین از آن برخوردارند، ندارند.

این واقعیت وقتی با یک کارگر ویتنامی ۳۵ ساله در سایه ساختمان مخروبه‌ای در زرنیاین در شمال بلگراد پایتخت کشور آشنا شدیم، بیشتر به چشممان آمد.

او که پدر سه فرزند است با صدای آرامی به ما گفت: "شرکت‌های چینی رفتار بسیار بدی با ما دارند. آن‌ها هیچ احترامی برای ما قائل نیستند."

دانگ - این نام واقعی‌اش نیست - گفت به او معادل ۱۲۰۰ دلار پرداخت شد تا برای کار ساخت‌وساز در کارخانه تایرسازی لینگ لانگ به صربستان بیاید اما او خیلی زود پشیمان شد.

"آن‌ها مجبورمان کردند بیشتر کارکنیم و مواد غذایی کافی در اختیارمان نمی‌گذاشتند. اول که آمدم اینجا مواد غذایی که دریافت می‌کردم دو برابر الآن بود."

دانگ توضیح می‌دهد حدود ۴۰۰ ویتنامی در این کارخانه استخدام‌ شده‌اند و از کارگران چینی که در همان کارخانه کار می‌کنند، حقوق کمتری می‌گیرند.

"در هر کانتینر ۲۰ تا ۳۰ کارگر زندگی می‌کنند. رفتارشان با ما مانندِ برده‌ها است."

او پنج ماه پیش تلاش کرد کارش را ترک کند اما رئیسش گفت امکان پیدا کردن هیچ پروازی به ویتنام وجود ندارد و او حالا هزاران کیلومتر دورتر از خانه‌اش گرفتارشده است.

تازگی خبردار شدیم که دانگ بعد از قرض کردن ۱۵۰۰ دلار موفق شد به خانواده‌اش بپیوندد.

این فقط شرایط بد کارکردن نیست که سازمان‌های خیریه را از شرایط کارگران نگران کرده است. قراردادهایی که این کارگران امضا می‌کنند هم نگران‌کننده‌اند.

ما در صربستان که تمایل زیادی برای پیوستن به اتحادیه اروپا دارد، مدارک استخدامی‌ای دیدیم که بسیار شبیه مدارک استخدام کارگران خارجی در خاورمیانه بود. کشورهایی که در آن‌ها حکم اعدام هنوز وجود دارد.

سازمان‌های غیردولتی در صربستان که به ما درباره شرایط کار در خانه لینگ لانگ خبر دادند میگویند وقتی فهمیدند در این کارخانه چه می‌گذرد واقعاً شوکه شدند.

دانیلو کورکیک از سازمان غیردولتی آ ۱۱ می‌گوید: "این کارخانه یکی از واضح‌ترین موارد قاچاق انسان و سوءاستفاده از نیروی کار در کشور است." او می‌گوید درحالی‌که چین فعالیت‌های اقتصادی‌اش را در سراسر اروپا گسترش می‌دهد، آنچه در این کارخانه اتفاق می‌افتد، زنگ خطری برای بقیه اروپا است.

او می‌گوید: "اگر بگذارید شرکت‌های چینی در کشورهای مختلف فعالیت کنند اما در برابر آن، سازمان‌ها و تشکل‌های قوی‌ که از نقض حقوق انسانی و استانداردها و حقوق کار جلوگیری کنند نداشته باشید، همراه با این شرکت‌ها به قعر سقوط خواهید کرد."

کارخانه لینگ لانگ به اتهام‌های دانگ و دیگران هیچ جوابی نداد اما رسانه‌های محلی صربستان گزارش دادند که این کارخانه ادعا می‌کند به بالاترین استانداردهای رفاه کارگران پایبند است.

حکومت صربستان می‌گوید مشارکت با چین به رونق اقتصادی این کشور سرعت بخشیده است و رئیس‌جمهور الکساندر ووکیک گفته است سرمایه‌گذاری‌های بیشتر چین نباید تحت تأثیر شرایط چند کارگر ویتنامی متوقف شود.

اتهام‌های نقض حقوق بشر در اروپا به دست شرکت‌های چینی یادآور رفتاری است که در خود کشور چین با مسلمانان ایغور در استان سین کیانگ گزارش میشود.

اما دلیل‌های دیگری هم برای احتیاط در شراکت با چین وجود دارد.

ریچارد مور، رئیس سازمان جاسوسی خارجی بریتانیا، ام آی ۶، نه‌تنها درباره تله‌های بدهی چین هشدار داده است، بلکه همچنین نسبت به تله‌های اطلاعاتی چین هم ابراز نگرانی کرده است. او سال گذشته به بی‌بی‌سی گفت چین توانایی دسترسی به اطلاعات از سراسر جهان را دارد و آن‌قدر پول دارد که افراد را به دام بی اندازد.

چین این اتهام‌ها را رد می‌کند.

اما شرکت عظیم مخابراتی هواوی از سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی اینترنت ۵ جی بریتانیا منع شده است. این شرکت به خاطر بعضی رفتارهای امنیتی‌اش و احتمال ارتباطش با دولت چین مورد پرسش قرارگرفته است. هواوی چنین اتهام‌هایی را رد می‌کند.

ایالات‌متحده آمریکا هم این شرکت را تحریم کرده است.

ما در بلگراد بعضی از ۸۰۰۰ دوربین مداربسته که به دلایل امنیتی در خیابان‌ها گذاشته ‌شده‌اند دیدیم. گروه‌های مدافع حقوق بشر نگران‌اند تکنولوژی بیومتریک شرکت هواوی در آن‌ها مورداستفاده قرار بگیرد. اما دولت صربستان می‌گوید قابلیت تشخیص چهره به این زودی‌ها مورد بهره‌برداری قرار نخواهد گرفت.

منتقدان کشور چین که نگران تله‌های بدهی این کشور هستند به پروژه دیگری در اروپا اشاره می‌کنند. کشور دیگری که مانند صربستان خارج از محدوده اتحادیه اروپا و قوانین و مقررات آن است، کشور مونته نگرو است.

رانندگی در تنها بزرگراه این کشور تجربه‌ای سورئال است. انگار تمام جاده در اختیار ماست و به‌جز یک گله گوسفند بین ریل‌های وسط اتوبان، موجود دیگری در بزرگراه نیست.

ایده ساخت این بزرگراه پرسرعت برای رونق فعالیت‌های تجاری در این کشور حوزه بالکان شکل گرفت. هدف متصل کردن بندر بار در ساحل جنوبی دریای آندریاتیک به مرز این کشور با صربستان در شمال است. اما مطالعات متعدد امکان‌سنجی به این نتیجه رسیده‌اند که چنین پروژه‌ای بسیار گران و پیچیده خواهد بود.

چین با ۱ میلیارد دلار قدم پیش گذاشت. این مبلغ هدیه به مونته نگرو نیست بلکه وامی است که این کشور باید پرداخت کند.

۶ سال بعد از شروع پروژه فقط ۴۱ کیلومتر از بزرگراه ساخته‌شده است و تا همین‌جا یکی از گران‌ترین بزرگراه‌های جهان به‌حساب می‌آید.

بعد از عبور از پل‌ها و تونل‌هایی که در دل طبیعت ساخته شده‌اند، عملاً به ته اتوبان رسیدیم. این پروژه به دنبال اتهام‌های فساد مالی متوقف شده و تا همین جا دو سال تأخیر دارد. بعضی فکر می‌کنند ممکن است هیچ وقت تمام نشود.

اگر کشور مونته‌نگرو طبق قراردادش با دولت چین نتواند پرداخت‌هایش را در تاریخ‌های مقرر انجام دهد هر تصمیمی که دولت چین برای جبران خسارت بگیرد اجرا خواهد شد. چین می‌تواند دارایی‌های دیگری در برابر پول‌های پرداخت‌نشده بردارد. ازجمله بندر بار را.

وزیری که این پروژه به‌شدت ازهم‌پاشیده را به ارث برده است، میلویکو اسپاجیک ۳۴ ساله ملقب به مایکی است. او در قرارمان در برنامه زوم، بسیار باهوش و تروفرز به نظر می‌رسد و توضیح می‌دهد چگونه پرداخت به‌موقع بدهی‌ها را تضمین کرده است تا این بزرگراه، کشورش را ورشکسته نکند.

به نظر او، موقعیت مونته‌نگرو مثالی است از وضعیت بسیار کشورهای کوچک‌تر که برای رونق اقتصادی خود نیازمند گسترش پروژه‌های زیر بنایی هستند.

او می‌گوید: "ما نیازمند سرمایه‌گذاری هستیم. اگر فقط چینی‌ها حاضر به سرمایه‌گذاری‌اند من میگویم خوب چرا نه. فقط باید مراقب شرایط این سرمایه‌گذاری‌ها و شرایط بازپرداخت آن‌ها باشید تا یا سیاست‌های کلی کشور همخوانی داشته باشند."

اما هفته پیش، اسپاجیک با به قدرت رسیدن دولتی از حزب اقلیت از شغلش برکنار شد. ساخت بقیه این بزرگراه و پرداخت وام‌های چین حالا بر عهده گروه جدیدی است.

باوجود تمام انتقادهایی که به چین می‌شود، یک پروژه نمونه وجود دارد که همه از آن به‌عنوان‌مثال خوبی از ساخت‌وساز موفق و همکاری مناسب بین شرق و غرب یاد می‌کنند. این پروژه کمی آن‌طرف از مونته‌نگرو و بازهم در ساحل دریای آندریاتیک قرارگرفته است. در کشور کرواسی.

بااینکه روز یکشنبه از این محل بازدید می‌کنیم اما ساخت‌وساز پل پلیسک با شدت در جریان است. کامیون‌ها روی آن در حال رفت‌وآمدند و تیرهای پل را نصب می‌کنند.

این بزرگ‌ترین پروژه زیرساختی کرواسی است و خلیج پلیسک را به سرزمین اصلی کرواسی متصل می‌کند. در حال حاضر برای رسیدن به کرواسی از این خلیج باید از بخشی از ساحل که به کشور همسایه یعنی بوسنی تعلق دارد، عبور کرد.

کرواسی عضو اتحادیه اروپا است و بیشتر هزینه‌های ساخت پل را اتحادیه اروپا پرداخت کرده است بااین‌وجود تمام این پل و تا کوچک‌ترین پیچ آن ساخت چین است. ارتش بزرگ کارگرانی که مشغول رنگ کردن، تمیزکاری و آسفالت کردن این پل هستند همه چینی هستند.

اما این پروژه هم چندان خالی از حواشی نیست.

در مناقصه این پروژه، شرکت‌های چاینا رود و شرکت بریج کورپریشن که صاحب هردوی آن‌ها دولت چین است باقیمتی حدود بیست درصد کمتر از نزدیک‌ترین رقیب برنده شدند. رقیب‌های اروپایی اشتباه کردند اما نمی‌توانستند معامله را متوقف کنند.

به نظر برانیمیر ویدماروویک، استاد دانشگاه پولا در کرواسی، پل پلیسک نمونه خوبی است که نشان می‌دهد چطور کشورهای اروپایی می‌توانند رابطه متعادلی بین شرق و غرب پیدا کنند بی‌اینکه بخواهند ایالات‌ متحده آمریکا که بزرگ‌ترین بازار جهان است را ندیده بگیرند و از خود برنجانند.

"اگر تکنولوژی‌های حساس را وارد معاملات نکنیم و درزمینهٔ پروژه‌های فیزیکی مانند راه‌آهن، پروژه‌های زیرساختی همکاری کنیم، فکر نمی‌کنم مشکلی در راضی کردن همه طرف‌ها یعنی اتحادیه اروپا، ناتو، ایالات‌ متحده آمریکا و چین به وجود بیاید."

اما کاخ سفید با ریاست جمهوری جو بایدن، وارث سیاست جنگ اقتصادی‌ است که از دوران دونالد ترامپ شروع ‌شده است. دولت آقای بایدن لحن خود را در برابر چین ملایم‌تر نکرده است و در زمینه‌های مختلفی از اروپا خواسته است از سرمایه‌گذاری‌ها و کمک‌های چین دوری کنند.

ما امیدوارم بودیم بتوانیم با یک مقام چینی صحبت کنیم تا بپرسیم نظر چین درباره گسترش نفوذش در اروپا چیست اما هیچ‌کدام از پنج سفیر چین که با آن‌ها تماس گرفتیم برای مصاحبه در دسترس نبودند.

چه در داخل اروپا - مانند یونان و کرواسی- و چه در حاشیه اروپا- مانند مونته‌نگرو و صربستان - کشورهای اروپایی باید فواید و مضرات قراردادهای کاری با چین را به‌صورت مورد به مورد بررسی کنند.

این واقعیت که شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین گفته است بهترین دوست آن‌ها ولادیمیر پوتین است- مردی که اروپا را وارد بزرگ‌ترین بحران امنیتی بعد از جنگ جهانی دوم کرده است- عاملی است که در تمام تصمیم‌های آینده سایه خواهد افکند.