الکس فرگوسن او را یکی از سرسخت‌ترین رقبا در بازی‌های رو در رو توصیف کرد؛ مربی‌ای که در فصل ۱۰-۲۰۰۹ مانع چهارمین قهرمانی پیاپی منچستریونایتد در لیگ برتر انگلیس شد و جام را به استمفورد بریج برد.

کارلو آنچلوتی؛ مردی که تا پارسال به نظر می‌رسید به دوره افت زندگی حرفه‌ای خود رسیده و فصل ۲۱-۲۰۲۰ لیگ برتر انگلیس را با اورتون، در رده دهم جدول به پایان رساند.

در پایان فصل گذشته آنچلوتی اورتون را به مقصد مادرید ترک کرد و این جدایی به شدت برای باشگاه اورتون خسارت ایجاد کرد و در نقطه مقابل، تبدیل به یکی از بهترین اتفاقات زندگی حرفه‌ای آنچلوتی شد.

فلورنتینو پرس؛ رئیس باشگاه رئال مادرید آنچلوتی را برای دومین بار، آن هم ۶ سال پس از پایان همکاری، دوباره استخدام کرد و حالا کمتر از ۱۱ ماه پس از آغاز این همکاری، رئال و آنچلوتی با هم قهرمان لالیگا شدند و به فینال لیگ قهرمانان اروپا رسیده‌اند.

بازگشت غافلگیرکننده به مادرید

روز اول ژوئن ۲۰۲۱ وقتی باشگاه رئال مادرید آنچلوتی را به عنوان سرمربی تازه این تیم معرفی کرد، حتی بسیاری از هوادران رئال هم غافلگیر شدند و این مربی ایتالیایی را به رغم نتایج خوبش با رئال در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ گزینه مناسبی برای جانشینی زین‌الدین زیدان نمی‌دانستند.

آنچلوتی که پس از جدایی از بایرن مونیخ در تابستان ۲۰۱۷، افتخار خاصی با ناپولی و اورتون به دست نیاورده بود، گزینه هیجان‌انگیزی برای نیمکت رئال آن هم پس از زیدان محسوب نمی‌شد.

تفاوت اساسی رئال ۲۰۲۱ با تیم دوره پیشین آنچلوتی در سانتیاگو برنابئو، در تعداد و کیفیت ستاره‌های این تیم بود.

آنچلوتی در دوره پیشین سرمربیگری در رئال، کریستیانو رونالدو و گرث بیل را در دوره اوجشان در اختیار داشت و با درخشش این دو بازیکن، لیگ قهرمانان اروپا را فتح کرد.

این بار هم نام بیل در فهرست بازیکنان رئال بود اما دیگر خبری از آن بازیکن سریع و گلزن نبود. آنچلوتی به درخشش ادین آزار هم امیدوار بود اما این بازیکن بلژیکی در طول فصل، بارها مصدوم شد و هرگز نتوانست ریتم و فرم مناسب را پیدا کند.

رئال مادرید در تابستان گذشته یکی از عجیب‌ترین دوره نقل و انتقالاتی خود در۲۰ سال گذشته را تجربه کرد. از یک سو سرخیو راموس کاپیتان رئال، از این تیم جدا شد و رافائل واران دیگر مدافع میانی رئال هم به منچستریونایتد پیوست و از سوی دیگر، مهمترین خبر درباره بازیکنان ورودی، جذب داوید آلابا و ادواردو کاماوینگا بود.

جذب آلابا هیچ هزینه‌ای هم نداشت، چون قرارداد این مدافع اتریشی با بایرن مونیخ به پایان رسیده بود. به این ترتیب جذب کاماوینگا با ۳۰ میلیون یورو، مهم‌ترین فعالیت رئال در بازار نقل و انتقالات بود.

اما به تدریج روشن شد که بهترین خرید رئال، یک مرد ۶۲ ساله بوده؛ مردی که به ندرت تصویری از خشم و استرس او در ذهن هواداران فوتبال نقش بسته، کسی که اتفاقا مناسب‌ترین گزینه برای این رئالِ در حال گذار بود: کارلو آنچلوتی.

درخشش کنار تورام و کرسپو

متولد شهر رجو امیلیا در استان امیلیا رومانیا؛ از استان‌های شمالی ایتالیا. کسی که تجربه کار در جنوب ایتالیا و بازی با پیراهن رم را هم داشت اما ذاتا روحیه یک مرد آرام شمالی را از خود بروز می‌دهد.

هافبک میانی خوش‌فکری که در اواسط دهه ۱۹۷۰ به پارما پیوسته بود، دوران اوج فوتبالش را در رم و میلان بازی کرد و در جام جهانی ۱۹۹۰ هم عضو تیم ملی ایتالیا بود.

آنچلوتی که در سال ۱۹۹۲ با پیراهن میلان به دوره بازیگری خود پایان داده بود، خیلی زود مربیگری را شروع کرد.

ابتدا حدود یک سال در تیم ملی ایتالیا دستیار بود و بعد برای سه بازی به عنوان سرمربی روی نیمکت رجینا نشست.

اما آنچلوتی به عنوان یک سرمربی مستعد، در سال‌های ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۸ روی نیمکت پارما به فوتبال ایتالیا معرفی شد؛ سال‌هایی به یاد ماندنی برای هوادران این تیم شمالی، که هر هفته می‌توانستند نمایش ستارگانی مثل نستور سنسینی، لیلیان تورام، دینو باجو، مائورو میلانزه، روبرتو موزی، یسپر بلوم‌کوئیست، انریکو کیه‌زا، فاستینو آسپریا و پدیده‌های جوانی مثل جان لوئیجی بوفون، فابیو کاناوارو، هرنان کرسپو را تماشا کنند.

آنچلوتی در پارما فرصت اداره یک تیم بزرگ، با تعداد زیادی ستاره و البته بازیکنان جوان مستعد را پیدا کرد و کسب متوسط ۱/۷۶ امتیاز از هر بازی آن هم با انجام ۸۷ مسابقه و رساندن این تیم به رده ششم جدول در پایان فصل ۹۸-۱۹۹۷ نشان داد که این مربی در آستانه ۴۰ سالگی، آمادگی رهبری تیمی بزرگتر از پارما را هم دارد.

شکست دراماتیک مقابل کین، یورک و کول

شاید نخستین بازی بزرگ آنچلوتی به عنوان سرمربی در لیگ قهرمانان، مقابل منچستریونایتد در بهار ۱۹۹۹ بود.

یوونتوس فصل را با سرمربیگری مارچلو لیپی آغاز کرده بود اما او در همان اوایل فصل، به گرفتن مسئولیت هدایت اینتر علاقه نشان داد و شرایط طوری پیش رفت که در اواسط فصل همین اتفاق رخ داد: جدایی لیپی از یووه و رفتن به اینتر. جانشین؟ آنچلوتی ۴۰ ساله.

یووه با هدایت آنچلوتی در یک چهارم نهایی لیگ قهرمانان، المپیاکوس یونان را البته با دشواری حذف کرد و در نیمه نهایی به تیمی رسید که قرار بود فاتح سه‌گانه شود و سرمربی‌اش عنوان "سِر" را در پایان یک فصل باشکوه بگیرد.

الکس فرگوسن مقابل کارلو آنچلوتی؛ این نخستین تقابل دو مربی‌ای بود که بعدا بارها در لیگ قهرمانان مقابل هم قرار گرفتند و البته هر دو شیفته هوش فنی و توان مدیریتی یکدیگر شدند.

مرور نام بازیکنانی که در ۱۸۰ دقیقه در اولدترافورد منچستر و دل‌آلپی تورین روبروی هم بازی کردند، نشان می‌دهد که هر دو تیم در چه دوره اوجی به سر می‌بردند.

روی کین، پل اسکولز، دیوید بکام، رایان گیگز، اندی کول و دوایت یورک بازیکنان خط میانی و حمله یونایتد بودند و در ترکیب یوونتوس ادگار داویدز، آنتونیو کونته، دیدیه دشان، زین‌الدین زیدان و فیلیپو اینزاگی حضور داشتند.

یونایتد در بازی رفت در اولدترافورد در دقیقه ۹۰ با گل گیگز توانست از شکست فرار کند. کونته در نیمه اول برای یووه گل زده بود و آنچلوتی با تساوی یک-یک هم در آستانه صعود به فینال اروپا قرار داشت.

بازی برگشت در تورین هم تا دقیقه ۱۱ طوری پیش رفت که به نظر می‌رسید یونایتد دیگر شانسی برای صعود به فینال ندارد، چون اینزاگی ۲ گل تا آن لحظه زده بود.

اما بازگشت طوفانی یونایتد با گل‌های کین، یورک و کول این تیم را به پیروزی رساند و آنچلوتی نتوانست به فینال اروپا برسد.

آنچلوتی در دو فصل بعدی نتایج خوبی با یووه گرفت اما باز هم تا آستانه موفقیت بزرگ پیش رفت و ناکام ماند؛ در پایان فصل ۲۰۰۰-۱۹۹۹ فقط با یک امتیاز کمتر، قهرمانی سری‌آ را به لاتزیو واگذار کرد و فصل بعد بازهم درحالی نایب قهرمان شد که رم فقط ۲ امتیاز بیش از یووه گرفته بود.

کسب متوسط ۱/۹۵ امتیاز از هر بازی، در ۱۱۴ بازی باعث شد یک باشگاه بزرگ دیگر و یک مدیر جاه‌طلب دیگر سراغ آنچلوتی برود: میلان و سیلویو برلوسکونی.

از اینجا، دوره رشد و تثبیت یک مربی کلاس جهانی آغاز شد؛ از پاییز ۲۰۰۱ تا تابستان ۲۰۰۹. هشت سال نسبتا خوب با چند موفقیت بزرگ.

آنچلوتی در میلان با چندین ستاره بزرگ کار کرد اما مهم‌تر از آن، توانست فلسفه فوتبال و ایده‌های فنی‌اش را در سطح اول فوتبال اروپا با موفقیت نسبی اجرا کند.

رسیدن به آرایش درخت کاج

استفاده از ۵ هافبک به شکل دو هافبک هجومی در کانال‌های میانی و سه هافبک میانی پشت سرشان، آرایش بازی میلانِ آنچلوتی را به "آرایش درخت کاج" مشهور کرد؛ آرایشی که به جنس بازیکنان ایتالیا معمولا سازگار است، چون معمولا در ایتالیا تعداد هافبک‌های میانی نخبه زیاد است و بال‌های هجومی و سریع چندان زیاد نیستند.

در میلان اواسط دهه ۲۰۰۰ آندره‌آ پیرلو نزدیک‌ترین هافبک میانی به مدافعان تیمش بود و جلوتر از او جنارو گتوزو و آمبروزینی بازی می‌کردند. دو هافبک هجومی میلان هم کلارنس سیدورف و کاکا بودند.

آنچلوتی با درخت کاج معروفش توانست در نیمه نهایی ۷-۲۰۰۶ انتقام شکست در نیمه نهایی ۹۹ را از یونایتد فرگوسن بگیرد و این بار با ۳ گل در سن‌سیرو این تیم را شکست داد.

در آن سال میلان به فینال رسید و لیورپول را شکست داد و قهرمان شد اما دو سال پیش‌تر هم میلان در فینال اروپا با لیورپول روبرو شده بود.

در آن بازی تاریخی در استانبول، آنچلوتی یکی از تلخ‌ترین شب‌های دوران مربیگری خود را سپری کرد و نه تنها برتری سه بر صفر را در یک نیمه از دست داد، بلکه در ضربات پنالتی، فرصت قهرمانی اروپا را هم واگذار کرد.

البته ۲ سال قبل از آن یعنی در بهار ۲۰۰۳ ضربات پنالتی برای میلان و آنچلوتی خوش‌یمن بود و آنها در فینال اولدترافورد، موفق به شکست یوونتوس در پنالتی‌ها شدند.

لیپی در آن بازی سرمربی یوونتوس بود و نتوانست از پس تیم آنچلوتی بربیاید اما سه سال بعد با آرایش کاجِ معروف آنچلوتی، ایتالیا را به قهرمانی جام جهانی رساند.

ساختن کارگردان، از پیرلو

آنچلوتی در دوره ۸ ساله سرمربیگری میلان، فقط یک بار موفق به فتح سری‌آ شد، اما ۳ بار میلان را به فینال لیگ قهرمانان اروپا رساند و ۲ بار هم در آن پیروز شد.

اما جا انداختن فرم بازی متناسب با خصوصیات بازیکنان ایتالیایی و البته خصوصیات کلی سری‌آ، دستاوردی مهم در مقیاسی فراتر از نتایج بود.

کلمه "رجیستا" که در لغت به معنای "کارگردانی" است و همیشه در تیتراژ فیلم‌های سینمایی به چشم می‌خورد، متاثر از نحوه استفاده پیرلو در میلان توسط آنچلوتی، کم کم وارد دایره واژگان فنی فوتبال شد.

پیرلو از یک سو مثل هافبک‌های دفاعی کلاسیک، نزدیک‌ترین بازیکن خط میانی به مدافعان تیمش بود و از سوی دیگر نه در قدرت بدنی، نه در تکل زدن خصوصیات یک هافبک دفاعی کلاسیک را نداشت.

آنچلوتی اما دوست داشت نزدیک‌ترین هافبک به مدافعانش، توان و شهامت توپ‌گیری از دروازه‌بان و مدافعان را داشته باشد و در بازیسازی با توپ‌های کوتاه و بلند، نفر اول خط میانی باشد.

به این ترتیب آنچلوتی برای ایجاد تعادل در خط میانی، هرم کلی در این منقطه را واژگون کرد و به جای استفاده از یک یا دو هافبک جنگنده و تدافعی پشت یک هافبک هجومی، گتوزو و آمبروزینی که ذاتا جنگنده و تخریبی بودند را جلوتر از پیرلو به بازی می‌گرفت و بازیساز اصلی خود را عقب‌ کشید.

نزدیک کردن دو عنصر هجومی به مهاجم مرکزی تیم در کانال‌های میانی هم تدبیر فرمی دیگری بود که آنچلوتی در سال‌های میانی دهه ۲۰۰۰ در فوتبال ایتالیا جا انداخت.

قهرمانی با لمپارد و تری و دروگبا

پس از ۱۴ سال مربیگری در ایتالیا، ماجراجویی آنچلوتی بیرون از ایتالیا از تابستان ۲۰۰۹ آغاز شد. قهرمانی لیگ برتر انگلیس با چلسی در همان نخستین فصل حضور در این تیم، مانع قهرمانی یونایتد برای چهارمین بار پیاپی شد.

آنچلوتی در چلسی به تدریج از آرایش کاج محبوبش دست کشید و در سیستم ۳-۳-۴ کلاسیک، تیمش را حول جان تری، فرانک لمپارد و دیدیه دروگبا شکل داد.

مربی ایتالیایی که پیش از پیوستن به چلسی، درباره یادگیری زبان انگلیسی مشکلاتی داشت، نه تنها از این چالش عبور کرد، بلکه مهم‌تر از آن نشان داد که توانایی سازگاری فنی با فوتبالی متفاوت در کشوری متفاوت از ایتالیا را هم دارد.

مهم‌ترین دلیل پایان کار آنچلوتی در چلسی، شاید ناکامی او در لیگ قهرمانان اروپا در طول دو فصل بود اما حالا دیگر او یک مربی بین‌المللی بود که متوسط امتیازگیری او در هر بازی در چلسی، نسبت به باشگاه‌های پیشین او پیشرفت هم کرده بود. حالا آنچلوتی یک مشتری بزرگ دیگر داشت؛ پاری‌سن‌ژرمن.

هنر کنترل ستاره‌ها

از اینجا به بعد مدیران باشگاه‌های بزرگ اروپا برایشان روشن شده بود که آنچلوتی توان کنترل رختکن‌های پرفشار با انبوهی از ستارگان را دارد.

مربی ایتالیایی در چندین سال همکاری با ستارگان یوونتوس و میلان و چلسی، هرگز با هیچ یک از آنان دچار مشکل نشده بود و با کمترین تنش ممکن، پروژه خود را پیش برده بود.

به این ترتیب مالکان قطری پی.اس.جی با خیال راحت آنچلوتی را برای همکاری با زلاتان ابراهیموویچ، دیوید بکام، خاویر پاستوره، مارکو وراتی و تیاگو سیلوا انتخاب کردند.

پاری‌سن‌ژرمن با سرمربیگری آنچلوتی قهرمان لیگ فوتبال فرانسه (لوشمپیونه) شد و در لیگ قهرمانان اروپا در یک‌چهارم نهایی درحالی حذف شد که نتیجه هر دو بازی رفت و برگشت این تیم مقابل بارسلونا، تساوی بود. اما گل زده بیشتر بارسلونا در پاریس، منجر به حذف تیم فرانسوی شد.

لحن مدیران پاریس در صحبت با آنچلوتی و یادآوری ضرورت صعود به فینال اروپا در فصل بعد، باعث شد این مربی تصمیم به فسخ قرارداد خود و جدایی از این باشگاه بگیرد.

متوسط امتیازگیری آنچلوتی در پاریس ۲/۱۳ امتیاز از هر بازی بود؛ بازهم بالاتر از تیم قبلی‌اش.

پیروزی تاریخی مقابل بایرن گواردیولا

حالا دیگر قهرمانی در سه لیگ معتبر اروپایی و البته ۲ قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا، فلورنتینو پرس را برای استخدام آنچلوتی علاقمند کرده بود.

تیمی که با داشتن کریستیانو رونالدو، کریم بنزما، سرخیو راموس، گرث بیل و لوکا مودریچ همچنان در آرزوی کسب قهرمانی اروپا پس از ۱۲ سال بود.

آنچلوتی در دو فصل حضور در سانتیاگو برنابئو موفق به فتح لالیگا نشد اما در بهار ۲۰۱۴ یعنی در همان نخستین فصل حضور در رئال، به ناکامی ۱۲ ساله این تیم در قهرمانی اروپا پایان داد.

برتری مقابل اتلتیکو مادرید در ورزشگاه لیسبون، برای قهرمانی در اروپا کافی بود اما یک سال بعد پرس تصمیم به قطع همکاری با این مربی گرفت. آنچلوتی با رئال هم متوسط امتیازگیری خود از هر بازی را بهتر کرد؛ ۲/۳۶ امتیاز از هر بازی، آن هم پس از انجام ۱۱۹ مسابقه.

نقطه عطف کاری آنچلوتی در رئال، در نیمه‌نهایی لیگ قهرمانان ۱۴-۲۰۱۳ بود؛ پیروزی یک بر صفر در خانه مقابل بایرن پپ گواردیولا و یک هفته بعد، بازی در مونیخ: آنچلوتی که دیگر تبدیل به یک مربی بسیار منعطف در انتخاب آرایش و شیوه بازی شده بود، برای این بازی سیستم ۲-۴-۴ البته با گرایش دفاعی را انتخاب کرد و رونالدو را کنار بنزما در مرکز خط حمله قرار داد.

رئال مقابل تیم گواردیولا که وسواس حفظ توپ داشت، از ۲ مهاجم و یک هافبک کمتر از حریف استفاده می‌کرد اما بازی در سه خط فشرده، به رئال توان دفاع چندلایه را می‌داد و از سوی دیگر حضور هم‌زمان رونالدو و بنزما در مرکز خط حمله، توان رئال در ضدحملات را بالا برده بود.

آنچلوتی در این بازی بار دیگر هوش و انعطاف تاکتیکی خود را نشان داد. پیروزی ۴ بر صفر در مونیخ آن هم مقابل تیم گواردیولا، آنقدر درخشان و به یاد ماندنی بود که مدیران باشگاه بایرن یک سال پس از آن وقتی از تصمیم پرس برای پایان همکاری با آنچلوتی آگاه شدند، او را به عنوان جانشین گواردیولا استخدام کردند.

قهرمانی در بوندسلیگا و شکست در نیمه نهایی لیگ قهرمانان اروپا؛ حاصل یک سال کار در مونیخ بود. راه بایرن و آنچلوتی پس از همین یک فصل، جدا شد.

بازگشت به ایتالیا؛ این بار جنوب

از اینجا به بعد آنچلوتی وارد مرحله تازه‌ای شد؛ پس از ۱۹ سال کار در تیم‌های نخبه و جاه‌طلب اروپا، به ناپولی رفت تا پس از سال‌ها کار در جنوب ایتالیا را تجربه کند.

دو فصل کار در ناپولی و بعد یک سال حضور در اورتون البته تجربه ناموفقی نبود اما با این تیم‌ها، نمی‌شد قهرمان لیگ شد.

شرایط اقتصادی نامطلوب رئال در تابستان گذشته، شاید مهم‌ترین عامل فکر کردن دوباره پرس به آنچلوتی بود.

مربی ایتالیایی در بازگشت به سانتیاگو برنابئو بار دیگر نشان داد که بدون ایجاد تنش، می‌تواند رختکن یک تیم بزرگ را مدیریت کند.

رئال در فصل ۲۲-۲۰۲۱ قهرمان لالیگا شد و در لیگ قهرمانان هم در حالی که از نظر تعداد ستارگان و قدرت تیمش، قابل مقایسه با پاری‌سن‌ژرمن، چلسی و منچستر سیتی نبود اما این تیم‌ها را در مراحل حذفی شکست داد و به فینال رسید.

رئال در هر سه رقابت مراحل حذفی، یک بازی را باخت و بازی دیگر را برد. در هر سه مرحله، رئال در دقایق زیادی از مجموع دو بازی، تحت فشار حملات حریف خود قرار داشت، به خصوص مقابل پاری‌سن‌ژرمن در بازی رفت و برابر چلسی در بازی برگشت.

اما شاید مهم‌ترین عامل در عبور موفق از این فشار شدید، داشتن رهبری متعادل روی نیمکت بود؛ مربی‌ای که به قول یکی از نویسندگان فوتبال اروپا، "مربی ضد استرس" است.

کسی که در دشوارترین لحظات یک بازی هم، استرس و ترس در نگاه او به چشم نمی‌خورد. مربی‌ای که البته خودش یکی از تلخ‌ترین و غافلگیرکننده‌ترین بازگشت‌ها در لیگ قهرمانان را در فینال ۲۰۰۵ مقابل لیورپول تجربه کرده اما چه هنگام اینجور شکست‌ها و چه در زمان پیروزی‌های دراماتیک، تعادل و آرامش در رفتار او برقرار بوده است.

در وقت اضافه بازی مقابل سیتی در نیمه نهایی، تصویری از سوی عکاسان ثبت شد که آنچلوتی را در حال مشورت با تونی کروس و مارسلو دو بازیکن باتجربه رئال برای انجام آخرین تعویض تیمش نشان می‌داد.

این یک تصویر ویژه بود که بخشی از فلسفه کاری آنچلوتی در همکاری با ستارگان تیمش را نشان می‌داد؛ تنها مربی فوتبال جهان که در ۵ لیگ معتبر اروپا به قهرمانی رسیده، ۳ بار لیگ قهرمانان را فتح کرده و شانس مناسبی برای کسب چهارمین قهرمانی را هم دارد، اما در اوج آرامش و تعادل، با همکاری بازیکنانش، به استقبال چالش‌های فنی و اجتماعی در تیمش می‌رود.

کلاسیک‌ها از مد نمی‌افتند

آنچلوتی را می‌توان یک مربی کلاسیک توصیف کرد. او نه مثل گواردیولا یک نابغه وسواسی به تاکتیک‌های حول مالکیت توپ است و نه یک مربی وسواسی به کنترل حریف بدون توپ.

او مربی‌ای است قابل مقایسه با فرگوسن و کاپلو و لیپی؛ یک مربی کلاسیک که براساس شرایط تیمش، می‌تواند راه حل‌ فنی متفاوتی پیدا ‌کند.

یک روز پس از صعود رئال به فینال لیگ قهرمانان اروپا، ماسیمیلیانو الگری در یک کنفرانس خبری پیش از مسابقه یوونتوس، موفقی�&config=http://www.bbc.co.uk/worldservice/scripts/core/2/emp_jsapi_config.xml?212&relatedLinksCarousel=false&embedReferer=http://www.bbc.co.uk/persian/&config_settings_language=en&config_settings_showFooter=false&domId=emp-15228070&config_settings_autoPlay=true&config_settings_displayMode=standard&config_settings_showPopoutButton=true&uxHighlightColour=0xff0000&showShareButton=true&config.plugins.fmtjLiveStats.pageType=t2_eav1_Started&embedPageUrl=$pageurl&messagesFileUrl=http://www.bbc.co.uk/worldservice/emp/3/vocab/en.xml&config_settings_autoPlay=false" />

کارنامه ۲۷ ساله کارلو آنچلوتی؛ کلاسیک‌ها از مد نمی‌افتند

الکس فرگوسن او را یکی از سرسخت‌ترین رقبا در بازی‌های رو در رو توصیف کرد؛ مربی‌ای که در فصل ۱۰-۲۰۰۹ مانع چهارمین قهرمانی پیاپی منچستریونایتد در لیگ برتر انگلیس شد و جام را به استمفورد بریج برد.

کارلو آنچلوتی؛ مردی که تا پارسال به نظر می‌رسید به دوره افت زندگی حرفه‌ای خود رسیده و فصل ۲۱-۲۰۲۰ لیگ برتر انگلیس را با اورتون، در رده دهم جدول به پایان رساند.

در پایان فصل گذشته آنچلوتی اورتون را به مقصد مادرید ترک کرد و این جدایی به شدت برای باشگاه اورتون خسارت ایجاد کرد و در نقطه مقابل، تبدیل به یکی از بهترین اتفاقات زندگی حرفه‌ای آنچلوتی شد.

فلورنتینو پرس؛ رئیس باشگاه رئال مادرید آنچلوتی را برای دومین بار، آن هم ۶ سال پس از پایان همکاری، دوباره استخدام کرد و حالا کمتر از ۱۱ ماه پس از آغاز این همکاری، رئال و آنچلوتی با هم قهرمان لالیگا شدند و به فینال لیگ قهرمانان اروپا رسیده‌اند.

بازگشت غافلگیرکننده به مادرید

روز اول ژوئن ۲۰۲۱ وقتی باشگاه رئال مادرید آنچلوتی را به عنوان سرمربی تازه این تیم معرفی کرد، حتی بسیاری از هوادران رئال هم غافلگیر شدند و این مربی ایتالیایی را به رغم نتایج خوبش با رئال در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ گزینه مناسبی برای جانشینی زین‌الدین زیدان نمی‌دانستند.

آنچلوتی که پس از جدایی از بایرن مونیخ در تابستان ۲۰۱۷، افتخار خاصی با ناپولی و اورتون به دست نیاورده بود، گزینه هیجان‌انگیزی برای نیمکت رئال آن هم پس از زیدان محسوب نمی‌شد.

تفاوت اساسی رئال ۲۰۲۱ با تیم دوره پیشین آنچلوتی در سانتیاگو برنابئو، در تعداد و کیفیت ستاره‌های این تیم بود.

آنچلوتی در دوره پیشین سرمربیگری در رئال، کریستیانو رونالدو و گرث بیل را در دوره اوجشان در اختیار داشت و با درخشش این دو بازیکن، لیگ قهرمانان اروپا را فتح کرد.

این بار هم نام بیل در فهرست بازیکنان رئال بود اما دیگر خبری از آن بازیکن سریع و گلزن نبود. آنچلوتی به درخشش ادین آزار هم امیدوار بود اما این بازیکن بلژیکی در طول فصل، بارها مصدوم شد و هرگز نتوانست ریتم و فرم مناسب را پیدا کند.

رئال مادرید در تابستان گذشته یکی از عجیب‌ترین دوره نقل و انتقالاتی خود در۲۰ سال گذشته را تجربه کرد. از یک سو سرخیو راموس کاپیتان رئال، از این تیم جدا شد و رافائل واران دیگر مدافع میانی رئال هم به منچستریونایتد پیوست و از سوی دیگر، مهمترین خبر درباره بازیکنان ورودی، جذب داوید آلابا و ادواردو کاماوینگا بود.

جذب آلابا هیچ هزینه‌ای هم نداشت، چون قرارداد این مدافع اتریشی با بایرن مونیخ به پایان رسیده بود. به این ترتیب جذب کاماوینگا با ۳۰ میلیون یورو، مهم‌ترین فعالیت رئال در بازار نقل و انتقالات بود.

اما به تدریج روشن شد که بهترین خرید رئال، یک مرد ۶۲ ساله بوده؛ مردی که به ندرت تصویری از خشم و استرس او در ذهن هواداران فوتبال نقش بسته، کسی که اتفاقا مناسب‌ترین گزینه برای این رئالِ در حال گذار بود: کارلو آنچلوتی.

درخشش کنار تورام و کرسپو

متولد شهر رجو امیلیا در استان امیلیا رومانیا؛ از استان‌های شمالی ایتالیا. کسی که تجربه کار در جنوب ایتالیا و بازی با پیراهن رم را هم داشت اما ذاتا روحیه یک مرد آرام شمالی را از خود بروز می‌دهد.

هافبک میانی خوش‌فکری که در اواسط دهه ۱۹۷۰ به پارما پیوسته بود، دوران اوج فوتبالش را در رم و میلان بازی کرد و در جام جهانی ۱۹۹۰ هم عضو تیم ملی ایتالیا بود.

آنچلوتی که در سال ۱۹۹۲ با پیراهن میلان به دوره بازیگری خود پایان داده بود، خیلی زود مربیگری را شروع کرد.

ابتدا حدود یک سال در تیم ملی ایتالیا دستیار بود و بعد برای سه بازی به عنوان سرمربی روی نیمکت رجینا نشست.

اما آنچلوتی به عنوان یک سرمربی مستعد، در سال‌های ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۸ روی نیمکت پارما به فوتبال ایتالیا معرفی شد؛ سال‌هایی به یاد ماندنی برای هوادران این تیم شمالی، که هر هفته می‌توانستند نمایش ستارگانی مثل نستور سنسینی، لیلیان تورام، دینو باجو، مائورو میلانزه، روبرتو موزی، یسپر بلوم‌کوئیست، انریکو کیه‌زا، فاستینو آسپریا و پدیده‌های جوانی مثل جان لوئیجی بوفون، فابیو کاناوارو، هرنان کرسپو را تماشا کنند.

آنچلوتی در پارما فرصت اداره یک تیم بزرگ، با تعداد زیادی ستاره و البته بازیکنان جوان مستعد را پیدا کرد و کسب متوسط ۱/۷۶ امتیاز از هر بازی آن هم با انجام ۸۷ مسابقه و رساندن این تیم به رده ششم جدول در پایان فصل ۹۸-۱۹۹۷ نشان داد که این مربی در آستانه ۴۰ سالگی، آمادگی رهبری تیمی بزرگتر از پارما را هم دارد.

شکست دراماتیک مقابل کین، یورک و کول

شاید نخستین بازی بزرگ آنچلوتی به عنوان سرمربی در لیگ قهرمانان، مقابل منچستریونایتد در بهار ۱۹۹۹ بود.

یوونتوس فصل را با سرمربیگری مارچلو لیپی آغاز کرده بود اما او در همان اوایل فصل، به گرفتن مسئولیت هدایت اینتر علاقه نشان داد و شرایط طوری پیش رفت که در اواسط فصل همین اتفاق رخ داد: جدایی لیپی از یووه و رفتن به اینتر. جانشین؟ آنچلوتی ۴۰ ساله.

یووه با هدایت آنچلوتی در یک چهارم نهایی لیگ قهرمانان، المپیاکوس یونان را البته با دشواری حذف کرد و در نیمه نهایی به تیمی رسید که قرار بود فاتح سه‌گانه شود و سرمربی‌اش عنوان "سِر" را در پایان یک فصل باشکوه بگیرد.

الکس فرگوسن مقابل کارلو آنچلوتی؛ این نخستین تقابل دو مربی‌ای بود که بعدا بارها در لیگ قهرمانان مقابل هم قرار گرفتند و البته هر دو شیفته هوش فنی و توان مدیریتی یکدیگر شدند.

مرور نام بازیکنانی که در ۱۸۰ دقیقه در اولدترافورد منچستر و دل‌آلپی تورین روبروی هم بازی کردند، نشان می‌دهد که هر دو تیم در چه دوره اوجی به سر می‌بردند.

روی کین، پل اسکولز، دیوید بکام، رایان گیگز، اندی کول و دوایت یورک بازیکنان خط میانی و حمله یونایتد بودند و در ترکیب یوونتوس ادگار داویدز، آنتونیو کونته، دیدیه دشان، زین‌الدین زیدان و فیلیپو اینزاگی حضور داشتند.

یونایتد در بازی رفت در اولدترافورد در دقیقه ۹۰ با گل گیگز توانست از شکست فرار کند. کونته در نیمه اول برای یووه گل زده بود و آنچلوتی با تساوی یک-یک هم در آستانه صعود به فینال اروپا قرار داشت.

بازی برگشت در تورین هم تا دقیقه ۱۱ طوری پیش رفت که به نظر می‌رسید یونایتد دیگر شانسی برای صعود به فینال ندارد، چون اینزاگی ۲ گل تا آن لحظه زده بود.

اما بازگشت طوفانی یونایتد با گل‌های کین، یورک و کول این تیم را به پیروزی رساند و آنچلوتی نتوانست به فینال اروپا برسد.

آنچلوتی در دو فصل بعدی نتایج خوبی با یووه گرفت اما باز هم تا آستانه موفقیت بزرگ پیش رفت و ناکام ماند؛ در پایان فصل ۲۰۰۰-۱۹۹۹ فقط با یک امتیاز کمتر، قهرمانی سری‌آ را به لاتزیو واگذار کرد و فصل بعد بازهم درحالی نایب قهرمان شد که رم فقط ۲ امتیاز بیش از یووه گرفته بود.

کسب متوسط ۱/۹۵ امتیاز از هر بازی، در ۱۱۴ بازی باعث شد یک باشگاه بزرگ دیگر و یک مدیر جاه‌طلب دیگر سراغ آنچلوتی برود: میلان و سیلویو برلوسکونی.

از اینجا، دوره رشد و تثبیت یک مربی کلاس جهانی آغاز شد؛ از پاییز ۲۰۰۱ تا تابستان ۲۰۰۹. هشت سال نسبتا خوب با چند موفقیت بزرگ.

آنچلوتی در میلان با چندین ستاره بزرگ کار کرد اما مهم‌تر از آن، توانست فلسفه فوتبال و ایده‌های فنی‌اش را در سطح اول فوتبال اروپا با موفقیت نسبی اجرا کند.

رسیدن به آرایش درخت کاج

استفاده از ۵ هافبک به شکل دو هافبک هجومی در کانال‌های میانی و سه هافبک میانی پشت سرشان، آرایش بازی میلانِ آنچلوتی را به "آرایش درخت کاج" مشهور کرد؛ آرایشی که به جنس بازیکنان ایتالیا معمولا سازگار است، چون معمولا در ایتالیا تعداد هافبک‌های میانی نخبه زیاد است و بال‌های هجومی و سریع چندان زیاد نیستند.

در میلان اواسط دهه ۲۰۰۰ آندره‌آ پیرلو نزدیک‌ترین هافبک میانی به مدافعان تیمش بود و جلوتر از او جنارو گتوزو و آمبروزینی بازی می‌کردند. دو هافبک هجومی میلان هم کلارنس سیدورف و کاکا بودند.

آنچلوتی با درخت کاج معروفش توانست در نیمه نهایی ۷-۲۰۰۶ انتقام شکست در نیمه نهایی ۹۹ را از یونایتد فرگوسن بگیرد و این بار با ۳ گل در سن‌سیرو این تیم را شکست داد.

در آن سال میلان به فینال رسید و لیورپول را شکست داد و قهرمان شد اما دو سال پیش‌تر هم میلان در فینال اروپا با لیورپول روبرو شده بود.

در آن بازی تاریخی در استانبول، آنچلوتی یکی از تلخ‌ترین شب‌های دوران مربیگری خود را سپری کرد و نه تنها برتری سه بر صفر را در یک نیمه از دست داد، بلکه در ضربات پنالتی، فرصت قهرمانی اروپا را هم واگذار کرد.

البته ۲ سال قبل از آن یعنی در بهار ۲۰۰۳ ضربات پنالتی برای میلان و آنچلوتی خوش‌یمن بود و آنها در فینال اولدترافورد، موفق به شکست یوونتوس در پنالتی‌ها شدند.

لیپی در آن بازی سرمربی یوونتوس بود و نتوانست از پس تیم آنچلوتی بربیاید اما سه سال بعد با آرایش کاجِ معروف آنچلوتی، ایتالیا را به قهرمانی جام جهانی رساند.

ساختن کارگردان، از پیرلو

آنچلوتی در دوره ۸ ساله سرمربیگری میلان، فقط یک بار موفق به فتح سری‌آ شد، اما ۳ بار میلان را به فینال لیگ قهرمانان اروپا رساند و ۲ بار هم در آن پیروز شد.

اما جا انداختن فرم بازی متناسب با خصوصیات بازیکنان ایتالیایی و البته خصوصیات کلی سری‌آ، دستاوردی مهم در مقیاسی فراتر از نتایج بود.

کلمه "رجیستا" که در لغت به معنای "کارگردانی" است و همیشه در تیتراژ فیلم‌های سینمایی به چشم می‌خورد، متاثر از نحوه استفاده پیرلو در میلان توسط آنچلوتی، کم کم وارد دایره واژگان فنی فوتبال شد.

پیرلو از یک سو مثل هافبک‌های دفاعی کلاسیک، نزدیک‌ترین بازیکن خط میانی به مدافعان تیمش بود و از سوی دیگر نه در قدرت بدنی، نه در تکل زدن خصوصیات یک هافبک دفاعی کلاسیک را نداشت.

آنچلوتی اما دوست داشت نزدیک‌ترین هافبک به مدافعانش، توان و شهامت توپ‌گیری از دروازه‌بان و مدافعان را داشته باشد و در بازیسازی با توپ‌های کوتاه و بلند، نفر اول خط میانی باشد.

به این ترتیب آنچلوتی برای ایجاد تعادل در خط میانی، هرم کلی در این منقطه را واژگون کرد و به جای استفاده از یک یا دو هافبک جنگنده و تدافعی پشت یک هافبک هجومی، گتوزو و آمبروزینی که ذاتا جنگنده و تخریبی بودند را جلوتر از پیرلو به بازی می‌گرفت و بازیساز اصلی خود را عقب‌ کشید.

نزدیک کردن دو عنصر هجومی به مهاجم مرکزی تیم در کانال‌های میانی هم تدبیر فرمی دیگری بود که آنچلوتی در سال‌های میانی دهه ۲۰۰۰ در فوتبال ایتالیا جا انداخت.

قهرمانی با لمپارد و تری و دروگبا

پس از ۱۴ سال مربیگری در ایتالیا، ماجراجویی آنچلوتی بیرون از ایتالیا از تابستان ۲۰۰۹ آغاز شد. قهرمانی لیگ برتر انگلیس با چلسی در همان نخستین فصل حضور در این تیم، مانع قهرمانی یونایتد برای چهارمین بار پیاپی شد.

آنچلوتی در چلسی به تدریج از آرایش کاج محبوبش دست کشید و در سیستم ۳-۳-۴ کلاسیک، تیمش را حول جان تری، فرانک لمپارد و دیدیه دروگبا شکل داد.

مربی ایتالیایی که پیش از پیوستن به چلسی، درباره یادگیری زبان انگلیسی مشکلاتی داشت، نه تنها از این چالش عبور کرد، بلکه مهم‌تر از آن نشان داد که توانایی سازگاری فنی با فوتبالی متفاوت در کشوری متفاوت از ایتالیا را هم دارد.

مهم‌ترین دلیل پایان کار آنچلوتی در چلسی، شاید ناکامی او در لیگ قهرمانان اروپا در طول دو فصل بود اما حالا دیگر او یک مربی بین‌المللی بود که متوسط امتیازگیری او در هر بازی در چلسی، نسبت به باشگاه‌های پیشین او پیشرفت هم کرده بود. حالا آنچلوتی یک مشتری بزرگ دیگر داشت؛ پاری‌سن‌ژرمن.

هنر کنترل ستاره‌ها

از اینجا به بعد مدیران باشگاه‌های بزرگ اروپا برایشان روشن شده بود که آنچلوتی توان کنترل رختکن‌های پرفشار با انبوهی از ستارگان را دارد.

مربی ایتالیایی در چندین سال همکاری با ستارگان یوونتوس و میلان و چلسی، هرگز با هیچ یک از آنان دچار مشکل نشده بود و با کمترین تنش ممکن، پروژه خود را پیش برده بود.

به این ترتیب مالکان قطری پی.اس.جی با خیال راحت آنچلوتی را برای همکاری با زلاتان ابراهیموویچ، دیوید بکام، خاویر پاستوره، مارکو وراتی و تیاگو سیلوا انتخاب کردند.

پاری‌سن‌ژرمن با سرمربیگری آنچلوتی قهرمان لیگ فوتبال فرانسه (لوشمپیونه) شد و در لیگ قهرمانان اروپا در یک‌چهارم نهایی درحالی حذف شد که نتیجه هر دو بازی رفت و برگشت این تیم مقابل بارسلونا، تساوی بود. اما گل زده بیشتر بارسلونا در پاریس، منجر به حذف تیم فرانسوی شد.

لحن مدیران پاریس در صحبت با آنچلوتی و یادآوری ضرورت صعود به فینال اروپا در فصل بعد، باعث شد این مربی تصمیم به فسخ قرارداد خود و جدایی از این باشگاه بگیرد.

متوسط امتیازگیری آنچلوتی در پاریس ۲/۱۳ امتیاز از هر بازی بود؛ بازهم بالاتر از تیم قبلی‌اش.

پیروزی تاریخی مقابل بایرن گواردیولا

حالا دیگر قهرمانی در سه لیگ معتبر اروپایی و البته ۲ قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا، فلورنتینو پرس را برای استخدام آنچلوتی علاقمند کرده بود.

تیمی که با داشتن کریستیانو رونالدو، کریم بنزما، سرخیو راموس، گرث بیل و لوکا مودریچ همچنان در آرزوی کسب قهرمانی اروپا پس از ۱۲ سال بود.

آنچلوتی در دو فصل حضور در سانتیاگو برنابئو موفق به فتح لالیگا نشد اما در بهار ۲۰۱۴ یعنی در همان نخستین فصل حضور در رئال، به ناکامی ۱۲ ساله این تیم در قهرمانی اروپا پایان داد.

برتری مقابل اتلتیکو مادرید در ورزشگاه لیسبون، برای قهرمانی در اروپا کافی بود اما یک سال بعد پرس تصمیم به قطع همکاری با این مربی گرفت. آنچلوتی با رئال هم متوسط امتیازگیری خود از هر بازی را بهتر کرد؛ ۲/۳۶ امتیاز از هر بازی، آن هم پس از انجام ۱۱۹ مسابقه.

نقطه عطف کاری آنچلوتی در رئال، در نیمه‌نهایی لیگ قهرمانان ۱۴-۲۰۱۳ بود؛ پیروزی یک بر صفر در خانه مقابل بایرن پپ گواردیولا و یک هفته بعد، بازی در مونیخ: آنچلوتی که دیگر تبدیل به یک مربی بسیار منعطف در انتخاب آرایش و شیوه بازی شده بود، برای این بازی سیستم ۲-۴-۴ البته با گرایش دفاعی را انتخاب کرد و رونالدو را کنار بنزما در مرکز خط حمله قرار داد.

رئال مقابل تیم گواردیولا که وسواس حفظ توپ داشت، از ۲ مهاجم و یک هافبک کمتر از حریف استفاده می‌کرد اما بازی در سه خط فشرده، به رئال توان دفاع چندلایه را می‌داد و از سوی دیگر حضور هم‌زمان رونالدو و بنزما در مرکز خط حمله، توان رئال در ضدحملات را بالا برده بود.

آنچلوتی در این بازی بار دیگر هوش و انعطاف تاکتیکی خود را نشان داد. پیروزی ۴ بر صفر در مونیخ آن هم مقابل تیم گواردیولا، آنقدر درخشان و به یاد ماندنی بود که مدیران باشگاه بایرن یک سال پس از آن وقتی از تصمیم پرس برای پایان همکاری با آنچلوتی آگاه شدند، او را به عنوان جانشین گواردیولا استخدام کردند.

قهرمانی در بوندسلیگا و شکست در نیمه نهایی لیگ قهرمانان اروپا؛ حاصل یک سال کار در مونیخ بود. راه بایرن و آنچلوتی پس از همین یک فصل، جدا شد.

بازگشت به ایتالیا؛ این بار جنوب

از اینجا به بعد آنچلوتی وارد مرحله تازه‌ای شد؛ پس از ۱۹ سال کار در تیم‌های نخبه و جاه‌طلب اروپا، به ناپولی رفت تا پس از سال‌ها کار در جنوب ایتالیا را تجربه کند.

دو فصل کار در ناپولی و بعد یک سال حضور در اورتون البته تجربه ناموفقی نبود اما با این تیم‌ها، نمی‌شد قهرمان لیگ شد.

شرایط اقتصادی نامطلوب رئال در تابستان گذشته، شاید مهم‌ترین عامل فکر کردن دوباره پرس به آنچلوتی بود.

مربی ایتالیایی در بازگشت به سانتیاگو برنابئو بار دیگر نشان داد که بدون ایجاد تنش، می‌تواند رختکن یک تیم بزرگ را مدیریت کند.

رئال در فصل ۲۲-۲۰۲۱ قهرمان لالیگا شد و در لیگ قهرمانان هم در حالی که از نظر تعداد ستارگان و قدرت تیمش، قابل مقایسه با پاری‌سن‌ژرمن، چلسی و منچستر سیتی نبود اما این تیم‌ها را در مراحل حذفی شکست داد و به فینال رسید.

رئال در هر سه رقابت مراحل حذفی، یک بازی را باخت و بازی دیگر را برد. در هر سه مرحله، رئال در دقایق زیادی از مجموع دو بازی، تحت فشار حملات حریف خود قرار داشت، به خصوص مقابل پاری‌سن‌ژرمن در بازی رفت و برابر چلسی در بازی برگشت.

اما شاید مهم‌ترین عامل در عبور موفق از این فشار شدید، داشتن رهبری متعادل روی نیمکت بود؛ مربی‌ای که به قول یکی از نویسندگان فوتبال اروپا، "مربی ضد استرس" است.

کسی که در دشوارترین لحظات یک بازی هم، استرس و ترس در نگاه او به چشم نمی‌خورد. مربی‌ای که البته خودش یکی از تلخ‌ترین و غافلگیرکننده‌ترین بازگشت‌ها در لیگ قهرمانان را در فینال ۲۰۰۵ مقابل لیورپول تجربه کرده اما چه هنگام اینجور شکست‌ها و چه در زمان پیروزی‌های دراماتیک، تعادل و آرامش در رفتار او برقرار بوده است.

در وقت اضافه بازی مقابل سیتی در نیمه نهایی، تصویری از سوی عکاسان ثبت شد که آنچلوتی را در حال مشورت با تونی کروس و مارسلو دو بازیکن باتجربه رئال برای انجام آخرین تعویض تیمش نشان می‌داد.

این یک تصویر ویژه بود که بخشی از فلسفه کاری آنچلوتی در همکاری با ستارگان تیمش را نشان می‌داد؛ تنها مربی فوتبال جهان که در ۵ لیگ معتبر اروپا به قهرمانی رسیده، ۳ بار لیگ قهرمانان را فتح کرده و شانس مناسبی برای کسب چهارمین قهرمانی را هم دارد، اما در اوج آرامش و تعادل، با همکاری بازیکنانش، به استقبال چالش‌های فنی و اجتماعی در تیمش می‌رود.

کلاسیک‌ها از مد نمی‌افتند

آنچلوتی را می‌توان یک مربی کلاسیک توصیف کرد. او نه مثل گواردیولا یک نابغه وسواسی به تاکتیک‌های حول مالکیت توپ است و نه یک مربی وسواسی به کنترل حریف بدون توپ.

او مربی‌ای است قابل مقایسه با فرگوسن و کاپلو و لیپی؛ یک مربی کلاسیک که براساس شرایط تیمش، می‌تواند راه حل‌ فنی متفاوتی پیدا ‌کند.

یک روز پس از صعود رئال به فینال لیگ قهرمانان اروپا، ماسیمیلیانو الگری در یک کنفرانس خبری پیش از مسابقه یوونتوس، موفقی�&config=http://www.bbc.co.uk/worldservice/scripts/core/2/emp_jsapi_config.xml?212&relatedLinksCarousel=false&embedReferer=http://www.bbc.co.uk/persian/&config_settings_language=en&config_settings_showFooter=false&domId=emp-15228070&config_settings_autoPlay=true&config_settings_displayMode=standard&config_settings_showPopoutButton=true&uxHighlightColour=0xff0000&showShareButton=true&config.plugins.fmtjLiveStats.pageType=t2_eav1_Started&embedPageUrl=$pageurl&messagesFileUrl=http://www.bbc.co.uk/worldservice/emp/3/vocab/en.xml&config_settings_autoPlay=false">