تمرکز مجدد القاعده بر کشمیر؛ دلگرمی به پشتیبانی طالبان

نام شبکه القاعده که حضورش در افغانستان در سال‌های اخیر و پس از حمله آمریکا به این کشور، به‌شدت تضعیف شده بود، با به قدرت رسیدن مجدد طالبان یک بار دیگر سر زبان‌ها آمد. سیزدهمین گزارش تیم تحلیلی سازمان ملل متحد که اولین گزارش این گروه پس از تسلط طالبان بر افغانستان است، از سروسامان گرفتن دوباره القاعده به کمک طالبان حکایت دارد.

این گزارش نشان می‌دهد که شبکه القاعده اخیرا نام مجله خود در شبه‌قاره هند را از «نوای جهاد افغانستان» به «نوای غزوه هند» تغییر داده است. تیم تحلیلی حمایت و نظارت بر تحریم‌های سازمان ملل این کار را نشانه تمرکز مجدد القاعده بر کشمیر خوانده است.

به نوشته ایندیپندنت، این در حالی است که طالبان در بهمن ۱۴۰۰، از ایجاد یک واحد نظامی جدید به نام «واحد عملیاتی پانی‌پت» در استان ننگرهار، هم‌مرز با پاکستان، خبر داد. پانی‌پت نام شهری در هند است که در تاریخ افغانستان، تداعی‌کننده اولین جنگ خونین شاه افغانستان با هند، است. طالبان به‌ عنوان گروه شبه‌نظامی تحت‌حمایت پاکستان، همواره از شورش در کشمیر علیه دولت هند حمایت کرده‌ است. با این وضع، حمایت گروه طالبان از شبکه القاعده در کشمیر هم ناممکن به نظر نمی‌رسد.

گزارش سازمان ملل هرچند گروه القاعده را در حال حاضر به لحاظ توانایی عملیاتی، ضعیف ارزیابی می‌کند، بر این باور است که شرایط فعلی افغانستان، یعنی حاکمیت طالبان بر این کشور، ممکن است به این گروه اجازه دهد تا خود را دوباره سازماندهی کند.

شبکه القاعده در پی حمله مشترک اکتبر ۲۰۱۵ ایالات متحده آمریکا و نیروهای امنیتی دولت پیشین افغانستان به شهرستان شورآبک قندهار، به‌شدت تضعیف شد. علاوه بر این، محدودیت‌های مالی نیز این گروه را در وضعیتی قرار داد که کمتر توان عملیات تهاجمی داشت؛ اما با به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، گزارش سازمان ملل تایید می‌کند که رابطه بین این گروه و شبکه القاعده همچنان نزدیک است و رهبران اصلی القاعده در حال حاضر هم در افغانستان و هم در هند حضور دارند. این گزارش نشان می‌دهد که «هسته مرکزی القاعده به رهبری ایمن الظواهری هنوز در مناطق شرقی افغانستان از استان زابل تا کنر و در امتداد مرز با پاکستان، حضور دارد.»

به گزارش سازمان ملل، از اوت ۲۰۲۱ تاکنون، ایمن الظواهری، رهبر شبکه القاعده، دست‌کم هشت پیام ویدیویی منتشر کرده است. در آخرین ویدیویی که بنیاد رسانه‌ای الصحاب القاعده در ۵ آوریل منتشر کرد، الظواهری «به نافرمانی یک زن مسلمان هندی در مقابل مردان معترض به حجاب»، اشاره می‌کند؛ رویدادی که در اوایل فوریه ۲۰۲۲ در فضای مجازی فراگیر شد. تحلیل سازمان ملل افزایش سرعت ارتباطات اخیر را نشان می‌دهد و مشخص است که رهبر شبکه القاعده پس از تسلط طالبان بر افغانستان، برای رهبری و منسجم کردن گروهش فرصت‎‌های بیشتری به دست آورده است.

قطع روابط با شبکه القاعده به عنوان دشمن اصلی ایالات متحده آمریکا، یکی از مهم‌ترین نکات در توافق‌نامه دوحه بود که در فوریه ۲۰۲۰ میان طالبان و دولت آمریکا به امضا رسید؛ اما گزارش‌ها نشان می‌دهند که طالبان کماکان با القاعده همکاری دارد و به قدرت رسیدن این گروه در افغانستان عملا به سروسامان گرفتن القاعده منتهی شد.

بر اساس این گزارش‎‌ها، نزدیک‌ترین پیوندها با القاعده در میان طالبان به شبکه حقانی مربوط می‌شوند. سازمان ملل نیز تایید می‌کند که طالبان برای تسهیل محل پناهگاه‌های امن و پشتیبانی از هسته القاعده در افغانستان همچنان شریک قابل‌اعتمادی است: «شبکه القاعده بیشتر با جلال‌الدین حقانی، رهبر پیشین شبکه حقانی، در ارتباط بود و حقانی‌ها و طالبان به دلیل حمایت شبکه القاعده در سال‌های پیش از ۲۰۰۱، مدیون شبکه القاعده‌اند.»

سیزدهمین گزارش تیم تحلیلی حمایت و نظارت بر تحریم‌های سازمان ملل همچنین از افزایش قابل‌توجه تجارت مواد مخدر از افغانستان، پس از تسلط طالبان بر این کشور، خبر می‌دهد. یکی از کشورهای عضو این تیم گزارش داده که از زمان به قدرت رسیدن طالبان، قاچاق مواد مخدر افغانستان از طریق جمهوری اسلامی ایران به ترکیه و اروپا تا ۵۰ درصد افزایش یافته است. این در حالی است که رهبر طالبان اخیرا فرمان منع کشت و تولید مواد مخدر را صادر کرد. اما گزارش اخیر اندیشکده بین‌المللی حقوق و امنیت مستقر در کانادا نشان داد که با صدور این فرمان، بهای هر کیلوگرم مواد مخدر خام از ۵۰ دلار به ۲۰۰ دلار افزایش یافت و میزان تولید نیز بیشتر شد.

به نظر می‌رسد طالبان برای تامین بودجه‌ موردنیاز خود از طریق مواد مخدر که کم‌کم به یک دردسر بزرگ تبدیل شده است، به چنین اقدام‌هایی متوسل شد و با صدور اعلامیه‌‎های کذب در مورد مبارزه با مواد مخدر، نظارت بین‌المللی را از افغانستان دور کرد تا با اطمینان بیشتری به تجارت غیرقانونی مواد مخدر ادامه دهند.

علاوه بر قدرت گرفتن دوباره القاعده و رونق بیشتر مواد مخدر در افغانستان، کشورهای منطقه از توسعه فعالیت‌های گروه تروریستی داعش در افغانستان نیز نگران‌اند. گزارش سازمان ملل نشان می‌دهد که داعش در ۹ ماه اخیر، پیشروی‌هایی در افغانستان داشته است. هرچند تحلیلگران سازمان ملل معتقدند که «داعش و القاعده تا قبل از سال ۲۰۲۳ نمی‌توانند حملات بین‌المللی را از سر بگیرند»، حضور آن‌ها و بسیاری از گروه‌های تروریستی دیگر و جنگجویان آن‌ها در خاک افغانستان کشورهای همسایه و جامعه جهانی را نگران کرده است.

کشورهای عضو تیم تحلیل سازمان ملل تخمین می‌زنند که داعش حدود یک هزار و ۵۰۰ تا چهار هزار جنگجو در افغانستان دارد که اغلب در نقاط دوردست استان‌های شرقی افغانستان، ننگرهار، کنر، نورستانی و برخی از استان‌های شمالی همچون بدخشان، فاریاب، جوزجان، قندوز و تخار مستقرند.

311311