نشست تحلیلی با موضوع علوم انسانی پزشکی برگزار شد

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری دانشگاه علوم پزشکی ایران، نشست تحلیلی با موضوع علوم انسانی پزشکی با حضور جمعی از اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و دکتر مهدی گلشنی استاد ممتاز دانشگاه شریف برگزار شد.

در این نشست حجت الاسلام دکتر محمود عیسوی مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری دانشگاه علوم پزشکی ایران با تاکید بر اهمیت برگزاری این نشست ها، به تبیین ضرورت همکاری علمی گروهها و دانشگاه های مختلف برای ارتقاء علم و پژوهش در کشور پرداخت.

وی اظهار داشت: یکی از عناصر تشکیل دهنده هر تمدنی علم و دانش است چنانچه تاریخ نشان داده در کشور ما و کشورهای مسلمان هرگاه به دانش توجه ویژه شد، تمدن اسلامی شکوفا شده و وقتی که این چراغ کم‌ سو شد تمدن اسلامی نیز کم فروغ شد لذا اگر بخواهیم باز هم در صحنه جهانی جایگاه خود را داشته باشیم و به لحاظ تمدن انسان ساز و جامعه ساز مبتنی بر آموزه‌های اسلام حرکت کنیم ناچاریم به علم توجه ویژه و نگاه متفاوتی داشته باشیم.

حجت الاسلام عیسوی گفت اعتقاد بر این است که علوم با هم تعامل دارند علوم انسانی به خاطر همین عاملی که دارند اشتراکات مختلف پیدا می‌کنند نظیر ابن سینا که هم در فلسفه و هم در پزشکی مبرز بود.

وی ادامه داد: در اثر تحولات رنسانس، دانش به سمت تخصص‌گرایی حرکت کرد به گونه ای علوم از هم فاصله گرفتند البته تخصص گرایی از این جهت مفید بود که دانش بشر را عمیق تر کرد اما آسیب زا هم بود که علوم مختلف را از هم جدا کرد و کمکی که میتوانستند به هم بکنند را از بین برد.

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری دانشگاه علوم پزشکی ایران با ابراز اینکه علوم مختلف گاهی موضوع مشترک دارند گاهی هدف مشترک دارند گاهی روش مشترک دارند گاهی برای هم موضوع درست می کنند گاهی برای هم سوال درست می کنند و انواع و اقسام این ارتباطات بین علوم وجود دارد گفت اگر در عین حال که توجه به تخصص ها داریم و مطالعات تخصصی و جزئی و انجام می‌دهیم به این نوع ارتباط باید توجه و نگاه بکنیم و دقت کنیم قطعاً دانش و عمیق تر خواهد شد.

وی گفت: این مطلب نیاز به تبیین دارد و در دانشگاه‌ها بایستی به آن پرداخته شود و این جلسات شروعی برای این مهم در دانشگاه ما خواهد بود که با همراهی و همکاری اساتید و اعضای هیأت علمی ثمرات و نتایج مثبتی را به دنبال خواهد داشت.

دکتر مهدی گلشنی استاد فیزیک و بنیانگذار فلسفه علم در دانشگاه صنعتی شریف با اظهار تاسف از اینکه در دو سه دهه اخیر تحولاتی مهم در میان سرآمدان علم در غرب رخ داده است که نسیم آن به ایران نوزیده، بیان کرد: این امر بخاطر نفوذ بسیار غرب در دانشگاههای ماست و مانع ورود این دیدگاهها به ایران شده است و متاسفانه فقط اداهای زشت غرب در محیط ما تقلید می شود.

وی در تبیین این نکته اظهار داشت بعنوان نمونه دو دهه است که علوم انسانی پزشکی در غرب رواج یافته ولی اینجا خبر چندانی از توجه به این مقوله از دانش نیست.

گلشنی با اشاره به اینکه فلسفه طبیعی، ریاضی و متافیزیک یعنی اصول کلی حاکم بر بقیه علوم از زمان یونان و دوران تمدن اسلامی رواج داشته است عنوان کرد: تمام دانشمندان درجه اول جهان اسلام فعالیتهای علمی خود را عبادت می دانستند و هیچ نوع تفکیکی بین علوم و اعمال عبادی قائل نمی شدند که صریح آن نیز در روایات ما هست.

وی ادامه داد: بعد از گذشت قرنها که تمدن غرب از این مبانی فاصله گرفت، امروز سرآمدان علوم در غرب به این نتیجه رسیده اند که باید چتری جامع بر سر همه علوم باشد. البته همین ذهنیت و بینش در دانشمندان اولیه علوم جدید هم وجود داشت، بعنوان نمونه نیوتن گفته بود هدف من از این کار علمی اینست که بندگان خدا را به سمت او رهنمون کرده باشم. اما در دوره ای به بعد اینها نادیده گرفته شد.

استاد دانشگاه صنعتی شریف افزود: مثلاً لاک فقط برای علومی شأنیت قائل شد که با حواس قابل درک باشد، کانت هم راه او را ادامه داد و این رویه در دانشمندان بعدی تثبیت شد، آگوست کنت هم بر آن تاکید کرد و اینگونه پوزیتیویست در علم نهادینه شد و به همه جا صادر شد بطوریکه امروز این نگاه هم در تمام دانشگاههای ما نیز حاکم است.

بنیانگذار رشته فلسفه علم در دانشگاه صنعتی شریف با ابراز اینکه بسیاری از دانشمندان علوم مختلف در خود غرب منتقد نگاه غرب به علم شدند، افزود: مثلاً راسل با اظهار تاسف از کشته شدن میلونها نفر در جنگ جهانی اول کتابی نوشت و در آن گفت که اگر علم همینطوری پیش برود دانش در دست قدرتمندان و ثروتمندان قرار خواهد گرفت و منحرف خواهد شد.

گلشنی ادامه داد: از ۱۹۶۰ به بعد مکاتب مختلف فلسفه علم بروز کرد و چنین عنوان شد که پاسخ سوال درباره ارزش های اخلاقی را از علم جدید نمی شود بدست آورد زیرا هیچ نظریه ای در هیچ کدام از علوم نیست مگر اینکه بخشی از اصول عام در آن بکار رفته باشد که از خود آن علم نیست.

وی افزود: به عنوان نمونه یکی از دانشمندان در سال ۱۹۹۳ در انجمن امریکایی پیشرفت علم درباره نظریه تکاملی داروین گفت گفت در نظریه تکامل داروین ما یک فرض ثابت را در نظر می گیریم (آنجه که می بینیم وجود دارد) و اصل ماورایی آنرا در نظر نمی گیریم. فقط به ظاهر پرداخته می شود و امر ماوراء ظاهر نادیده گرفته می شود.

استاد دانشگاه صنعتی شریف اظهار داشت: تجربیات مخلف از یک پدیده منجر به ایجاد تئوری می شود که آنها را توجیه کند امروز گفته می شود از تجربیات مشابه می توان بجای یک تئوری، چند تئوری مختلف استنباط کرد.

وی افزود: فلسفه نقش خیلی مهمی در علوم دارد انیشتن همان اول که نظریه کوانتوم پیدا شد بر این باور بود که فیزیکدان ها و فلاسفه باید باهم بنشینند و مسائل را حل کنند اما کسی حرف او را گوش نداد ولی امروز به این نتیجه رسیدند که او درست گفته است. هایزنبرگ گفته بود دنیا را فقط با تخصص خودتان نبینید و بزرگان علم هم گفته اند یک نگاه کل نگر به جهان داشته باشید.

گلشنی یادآور شد: تحولاتی هم در بعد عملی رخ داد اوایل قرن جمعی از اساتید دانشگاه ام آی تی بزرگترین دانشگاه تکنولوژی امریکا طی مقاله ای اعلام کردند ما فارغ التحصیلان مهندسی در جامعه امریکا موفق نیستند بعد از این طی نشستی که با دانشگاه علوم انسانی داشتند به این نتیجه رسیدند که دانشجوی مهندسی حتما باید دروسی از علوم انسانی در این دانشگاه فنی مهندسی را انتخاب کند کار بجایی رسید که لیسانس مشترک بین علوم انسانی و علوم پایه و علوم مهندسی طراحی و اجرا کردند و حتی رشته فلسفه علم گذاشتند بعدها در انگلیس نیز فوق لیسانس مشترک فیزیک و فلسفه راه انداختند.

وی افزود: بعد از اینکه در امریکا دانشگاه های مهم مانند ییل و کلمبیا و نیویورک، ائتلاف کردند که فیزیکدان ها و فلاسفه مسائل مشترک فیزیک و فلسفه را حل کنند بلافاصله در انگلیس دانشگاه های آکسفورد و کمبریج با هم ائتلاف کردند که بین علوم تعامل کنند و مسائل را بصورت مشترک حل کنند اما متاسفانه هنوز این نسیم به محیط دانشگاهی ما نرسیده در حالیکه در بخشهایی از غرب نه تنها فلسفه احیا شد بلکه توجه به دین هم احیا شد، تا جایی که انجمن بین المللی علم و دین در دانشگاه کمبریج تاسیس شد.

استاد دانشگاه صنعتی شریف گفت: همچنین در بین دانشمندان، جورج الیس از فیزیکدانان طراز اول دنیا معتقد است که دیدگاه کل نگر که اصول عام نظیر اصل جهان خالق دارد، اصل هدفداری و خداباوری طبیعت، اصل منحصرا ماده نبودن طبیعت باید بر علم حاکم باشد و نظیر اینها امروز توسط اندیشمندان غربی دنبال می شود.

وی در تبیین موضوع علوم انسانی پزشکی هم با ابراز اینکه عوامل نفوذی نگذاشتند تحولات مهمی که در سطح سرآمدان علم مطرح بوده در محیط دانشگاهی ما مطرح شود گفت: هم اکنون طب کل نگر در امریکا رواج دارد و در این رابطه انجمن سلامت و پزشکی یکپارچه، دانشگاه سلامت طبیعی و مرکز ملی کل طب نگر تاسیس شده است که تمام زیر شاخه های طب های سنتی و مکمل را در خود جا می دهد.

گلشنی ادامه داد: وقتی علوم انسانی در دانشکده های علوم پایه و مهندسی دایر شد این را به سایر حوزه ها تسری دادند و لذا افرادی در حوزه علوم انسانی پزشکی پزشکان را به کل وضعیت بیمار توجه دادند این نگرش به پزشکان کمک میکنند که سلامت و درمان را با زمینه های فرهنگی بیمار و جامعه تطبیق دهند.

وی گفت بسیاری از دانشگاه ها در غرب در دهه اخیر رشته علوم انسانی پزشکی تاسیس کرده اند.

استاد دانشگاه صنعتی شریف ابراز امیدواری کرد وقت آنست که از مشق نویسی فراتر برویم و سرمشق نویس شویم و با اشاره به مطالبه رهبر انقلاب از دانشگاهها و مراکز علمی گفت: باید اولا با دانش خود رفع نیازهای روز جامعه کنیم و ثانیاً در جهت توسعه علم و دانش در جهان خود را ارتقاء دهیم.