شوک روسیه بر فولاد ایران؛ سقوط سهمگین تولید و صادرات

آمارهای جدید مجمع جهانی فولاد نشان می‌دهد که تولید فولاد ایران در ماه‌های مارس و آوریل با شدت و شتاب سقوط کرده است.

این گزارش می‌افزاید، تولید فولاد ایران در ماه آوریل سال جاری میلادی ۲۱ درصد نسبت به آوریل سال گذشته افت داشته و کل صادرات فولاد این کشور در چهار ماه ابتدایی سال نزدیک به ۹ درصد نسبت به دور مشابه پارسال افت کرده است.

روسیه ۲۴ فوریه تهاجم نظامی علیه اوکراین را آغاز کرد و از ماه مارس با تحریم‌های شدید غرب مواجه شد. سقوط تولید فولاد ایران از ماه مارس آغاز شده است.

اخیرا روزنامه شرق از قول فعالان این حوزه گزارش داده بود که روسیه با ارائه تخفیف ۳۰ درصدی (سه برابر تخفیفی که ایران به مشتریان می‌دهد) بازارهای ایران در چین و هند را تصاحب کرده و اکنون در حال تصاحب بازارهای فولاد ایران در دیگر کشورها از جمله کره جنوبی، افغانستان و تایلند است: «جنگ روسیه و اوکراین نه‌تنها فرصتی برای اقتصاد ایران ایجاد نکرد بلکه حالا بازارهای نیمه‌جان و تحریم‌زده کشور را یکی‌یکی به خطر انداخته است».

احمد دنیانور، عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد، در این زمینه به "شرق" توضیح می‌دهد: «صنعت فولاد ایران در سال‌های اخیر با سختی فراوان بازارهایی را در اقصی نقاط دنیا به دست آورده بود و سالانه بین ۹ تا ۱۱ میلیون تن فولاد را صادر می‌کرد؛ به طوری که در سال ۱۴۰۰ صادرات فولاد شش میلیارد دلار درآمد ارزی برای کشور ایجاد کرد اما حالا روسیه بازارهای ایران را یکی‌یکی تصاحب کرده و اقدام اخیر دولت برای افزایش عوارض صادرات فولاد هم به این مشکل دامن زده و تقریبا صادرات فولاد متوقف شده است».

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

روسیه علاوه بر فولاد، با تخفیف‌های چشمگیر به چین نیز باعث سقوط صادرات نفت ایران به این کشور شده است. صادرات سه ماهه ابتدایی ۲۰۲۲ نفت ایران حدود ۸۴۰ هزار بشکه در روز بود، در حالی که این رقم بعد از تحریم‌های غرب علیه روسیه به ۵۷۰ هزار بشکه سقوط کرد.

صنعت فولاد ایران

صنعت فولاد تقریبا تنها بخشی از اقتصاد ایران است که طی دو دهه گذشته رشد چشمگیری داشته است. آمارهای مجمع جهانی فولاد و وزارت صنعت معدن و تجارت ایران نشان می‌دهد که تولید فولاد خام این کشور از ۶.۵ میلیون تن در سال ۲۰۰۰ به ۲۸.۵ میلیون تن در سال گذشته اوج گرفته است. به عبارتی، تولید فولاد ایران طی تقریبا ۲۰ سال ۴.۵ برابر شده که رقم چشمگیری است.

مصرف داخلی فولاد خام ایران سال گذشته حدود ۱۸ میلیون تن بود و این کشور بیش از ۱۰ میلیون تن نیز صادرات فولاد داشته است.

در سال گذشته خورشیدی همچنین ۶ میلیارد دلار از کل صادرات غیرنفتی ۴۸.۶ میلیارد دلاری ایران مربوط به صادرات فولاد بوده که رقم چشمگیری است.

در واقع بعد از صنعت پتروشیمی، مهم‌ترین منبع درآمد غیرنفتی ایران از صنعت فولاد است.

دوشنبه گذشته (۱۶ خرداد) روزنامه "دنیای اقتصاد" گزارش داده بود، در بین شرکت‌های فولادی سه شرکت فولاد مبارکه اصفهان، فولاد خراسان و فولاد خوزستان از مهم‌ترین صادرکنندگان محصولات فولادی هستند که بخشی از اقتصاد کشور بر پایه فعالیت آنها می‌چرخد. طبق این گزارش، شرکت فولاد مبارکه اصفهان در سال ۱۴۰۱ افت ۱۸ درصدی و شرکت فولاد خوزستان نیز کاهش ۳۶ درصدی را در بخش صادرات محصولات خود به ثبت رسانده است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

صادرات محصولات سبک ساختمانی فولاد خراسان نیز در دو ماه ابتدایی سال جاری خورشیدی افتی ۴۷ درصدی داشته است.

معضل کسری گاز و برق

افت صادرات فولاد ایران در بهار امسال به خاطر رقابت روسیه، در حالی است که اکنون صنعت فولاد کشور با معضل سخت‌تری مواجه شده و خطر تعطیلی کارخانه‌ها در پیش است.

سید رسول خلیفه سلطانی، دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، دیروز سه‌شنبه با اشاره به بخشنامه‌های شرکت‌های برق منطقه‌ای به تولیدکنندگان فولاد، اعلام کرد که تمام کارخانجات فولاد به ویژه در بخش خصوصی حدود ۳ ماه تعطیل خواهند شد.

وی در نامه‌ای به وزیر صمت خواستار اصلاح محدودیت‌های تامین برق کارخانجات فولادی شد.

به گفته خلیفه سلطانی، فولاد ایران در سال ۱۴۰۰ حدود ۶ میلیون تن از برنامه هدف‌گذاری‌شده خود عقب افتاد که این امر موجب تحمیل زیان حدود ۴ میلیارد دلاری به اقتصاد این صنعت گردید و عمده دلیل آن، محدودیت‌های انرژی در صنعت فولاد بود.

ایران تابستان سال گذشته با معضل کسری برق و زمستان همان سال نیز با کسری چشمگیر گاز مواجه شد و تحویل انرژی به کارخانه‌های فولاد و سیمان کشور را محدود کرد.

آمارهای مجمع جهانی فولاد نشان می‌دهد که تولید فولاد خام ایران در سال ۲۰۲۰ حدود ۲۹ میلیون تن بود که ۱۳ درصد نسبت به سال ۲۰۱۹ رشد داشت، اما سال گذشته میلادی تولید فولاد کشور نیم میلیون تن کاهش یافت که از سال ۲۰۱۵ بدین سو بی‌سابقه است.

میزان کسری گاز و برق ایران سال به سال افزایش می‌یابد و عرصه را برای صنایع این کشور تنگ‌تر می‌کند.

سال گذشته ایران با ۱۲ هزار مگاوات کسری برق در تابستان و ۲۵۰ میلیون متر مکعب در روز کسری گاز در زمستان مواجه بود.

برای مقایسه لازم به ذکر است که بیشینه توان عملی تولید برق ایران ۵۸ هزار مگاوات و این رقم برای گاز ۸۵۰ میلیون متر مکعب است. بدین ترتیب، کسری برق و گاز در مقایسه با بیشینه توان تولید این کشور بسیار چشمگیر است و هر سال شکاف عرضه و تقاضای برق و گاز در ایران بیشتر می‌شود.

هنوز مقامات ایران توضیح نداده‌اند که چه برنامه عملی برای ایجاد تراز انرژی کشور دارند و تا کجا روسیه با تخفیف‌های چشمگیر به مشتریان، بازارهای ایران را از دستش خارج خواهد کرد.

روسیه خود یکی از بزرگترین تولیدکننده‌های فولاد جهان است و سال گذشته نزدیک به ۷۶ میلیون تن تولید فولاد خام داشته است.

آمارهای مجمع جهانی فولاد نشان می‌دهد که بعد از حمله روسیه به اوکراین و تحریم‌های غرب، این کشور بازارهای غربی را به شدت از دست داده و تولید فولاد روسیه در ماه آوریل ۱۸ درصد سقوط کرده است. کل تولید فولاد چهار ماهه روسیه نیز با افتی ۱۱ درصدی به ۳۱ میلیون تن رسیده است.

روسیه برای جلوگیری از افت بیشتر تولید و صادرات فولاد، برای تصاحب بازارهای شرقی، از جمله بازارهای سنتی ایران خیز برداشته است.