جشنواره کن، ضد مذهب نیست

در واقع به صورت پیش فرض هر 20 فیلم شرکت کننده در بخش رقابتی جشنواره فیلم کن نامزد دریافت جایزه نخل طلا هستند که مهمترین و معتبرترین جایزه سینمایی جهان است. جایزه های جنبی مانند بهترین بازیگری و غیره اگرچه مهم است اما به هیچ عنوان قابل مقایسه با جایزه اصلی نیستند. پیش از این نیز سینمای ایران توسط شهاب حسینی به جایزه بهترین بازیگر مرد دست یافته بود.

باری اما جنجال داخلی در باره جشنواره فیلم کن مرا بر آن داشت تا دو نکته اساسی را یادآور شوم:

اول: جشنواره کن ضد مذهب نیست
فقط یک شاهد مثال می‌آورم. در اردیبهشت ۱۳۸۸ شصت و دومین دوره جشنوراه فیلم کن (می 2009) آغاز شد. لارس فون تریه نیز با فیلم «ضد مسیح» در آن جشنواره حضور داشت. من همزمان در همین سایت نوشتم: ...اگر فیلم‌های «لارس فون تریه» فیلمساز 53 ساله (اکنون 66 ساله است) دانمارکی را دنبال می‌کنید؛ شاید با دیدن «ضدمسیح» او جا بخورید. چرا که کار اخیر او تفاوت‌های اساسی با ساخته‌های پیشین‌ او دارد. هم به لحاظ فرم و فضا و حتی دیالوگ‌های فیلم. درام ترسناک و 104 دقیقه‌ای او درباره یک زوج است که عشق و ازدواج‌شان به سر می‌رسد و با قلب شکسته و روح خرد شده قصد جدایی از هم را دارند اما به نظر می‌رسد این عشق هنوز زنده است... فون تریه از سال 1984 در کن حضور داشته و شاید از این حیث رکورددار باشد. او در سن 28 سالگی برای فیلم «قوانین جنایی» برای اولین بار نامزد نخل طلا شد و این روند بارها و بارها تکرار شد. تا اینکه او برای فیلم (رقصنده در تاریکی) سال 2000 برنده نخل طلا شد...

خب چه اتفاقی برای ضد مسیح افتاد؟ در هنگام اکران فیلم ضد مسیح چنان بلوایی برپا شد که هرگز سابقه نداشت. تماشاگران و منتقدان در حین پخش فیلم، داستان ضد دینی و وقاحت روایی آن را برنتابیدند و شروع به اعتراض کردند و نمایش فیلم قطع گردید. ساعتی بعد از سوی تماشاگران و برخی منتقدین تظاهرات خیابانی گسترده شکل گرفت و تا اخراج فون تریه و حذف فیلمش از بخش رقابتی ادامه یافت. دگر آنکه او دو سال بعد نیز که به کن آمد بازهم بدلیل سخنانی در حمایت از نازی‌ها و هیتلر از کن 64 اخراج گردید.

دوم: عنکبوت مقدس فقط یک فیلم است
با سه دهه سابقه نقدنویسی و تاریخ‌نگاری و دو دهه تدریس دروس مطالعات عالی فیلم با اطمینان به مخاطب می‌گویم که «عنکبوت مقدس» فقط یک فیلم است. دست برقضا فیلم بی مایه‌ای است. ضعیف است. داستان سعید حنایی در ذات، قابلیت فراوانی داشت تا مثل فیلم هیولا محصول 2003 (به نویسندگی و کارگردانی پتی جنکینز و بازی اسکاری شارلیز ترون. فیلم روایت حقیقی زندگی اولین زن قاتل زنجیره‌ای تاریخ آمریکا، به نام آیلین وورنوس است) باشد. اما اکنون فیلمی است که هیچ ارزشی برای نوشتن درباره‌اش موجود نیست.
عمده کسانی که فریادهایشان به هوا رفته فقط تیزر فیلم را دیده‌اند. اگر کل فیلم را ببینید متوجه می‌شوید که با هیچ رمل و اسطرلابی نمی‌توان این اثر را یک فیلم در قواعد ژانر درام جنایی و معمایی در نظر گرفت. عنکبوت مقدس در گفتار نیز الکن و ناقص است. بازی‌ها و بده بستان‌های رایج در آن ناپخته و بی‌وجه هستند و فیلمنامه بر اساس محوریت یک خبرنگار زن سرو شکل گرفته است. در چنین شرایطی طبیعی است که بازی زهرا امیر ابراهیمی یک سر وگردن بالاتر از همه فیلم باشد و او در این اثر دیده شود.

اگر این هیاهوها نبود عنکبوت مقدس به پس پرده می‌رفت و در آرشیو نگهداری می‌شد. حال آنکه حق پخش اروپا و آمریکا را نیز بدست آورده و از آنجا که بر سر زبان‌ها افتاده، تماشاگر فارسی‌زبان از هر طریقی که بتواند فیلم را دانلود کرده و خواهد دید. من بازخورد تماشاگران عشق سینما و فیلم‌بازها و سینماروهای حرفه‌ای را می‌توانم پیش‌بینی کنم که برداشتی مانند من خواهند داشت. در متاکریتیک و روتن تومیتوز به ترتیب 11 و 24 نقد درباره این فیلم نوشته شده که نشان از کم توجهی منتقدان بین المللی به آن دارد. یکبار دیگر تکرار می کنم: کن ضد مذهب نیست و عنکبوت مقدس نیز فقط و فقط یک فیلم است.