«شِکوه ناتمام» شنیدنی شد/ روایتی از شرایط نابسامان موسیقی

به گزارش خبرنگار مهر، آلبوم «شِکوه ناتمام» با هنرمندی گروه «همنوازان خاموش» و خوانندگی پارسا حسندخت در ژانر موسیقی ایرانی طی روزهای گذشته منتشر شد.

«مقدمه بیات ترک» با موسیقی هامان منصوری، «آواز بیات ترک» با همراهی سنتور با شعری از سعدی، تصنیف «شکوه ناتمام» با موسیقی از آرمین جوانبخت با شعری از رهی معیری، آواز «شکسته و نهفت» با همراهی سه تار و شعری از مولانا، «ضربی نهفت و آواز» با موسیقی محمد مظهری با شعری از مولانا، آواز «نهفت و فرود به بیات ترک» با شعری از مولانا، تصنیف «مونس جان» با موسیقی آرش سعیدیان و شعری از حافظ، آواز «شهابی» با همراهی کمانچه و شعری از هوشنگ ابتهاج، تصنیف «ساربان» با موسیقی هامان منصوری و شعری از خواجوی کرمانی قطعاتی هستند که در این آلبوم گنجانده شده‌اند.

پارسا حسندخت آواز، آرمین جوانبخت نوازنده سنتور، آرش سعیدیان نوازنده عود، هامان منصوری نوازنده تار و سه تار، محمد مظهری نوازنده کمانچه، نبیل یوسف شریداوی نوازنده دف، جعفر قاضی عسگر نوازنده تمبک و توحید وحید نوازنده کمانچه گروه اجرایی آلبوم را تشکیل می‌دهند.

در توضیح این اثر موسیقایی آمده است:

بی‌شک انجام کار گروهی در موسیقی دستگاهی ایران به فراخور تبادل داشته‌ها و احساساتی که از هم نشینی موسیقی دانان و اهالی شعر و ادب و هنر به دست می‌آید. زمینه‌هایی را فراهم می‌آورد تا هرچه بیشتر و شاخص تر در زمینه‌های فردی و گروهی، خلق اثر شود. هنر پدیده‌ای است پویا و این گونه نسل‌ها زبان عصر خویش را هویت می‌بخشند؛ اما این پویایی به معنای گسستن از گذشته نیست، بلکه ذات هنر است که میل به آفرینش اثری نو را ایجاد می‌کند. از دیگر سو تاثیر پذیری ما از هنر نیز با زیبایی شناسی گذشته دور و یا نزدیک مرتبط است و موضوع خلق اثری نو به منزله عدم ارتباط با گذشته نیست، بلمکه ثبت و ضبط دارای چارچوب و هدفمند در ذهن هنرمند از آثار گذشتگان می‌تواند در یافتن مسیرهای نو نقش آفرین باشد.

گروه «همنوازان خاموش» از این پشتوانه برخوردار است. منظور از برخورداری، استفاده در ایجاد بازنمایی و تقلید آثار گذشتگان نیست، بلکه بازتاب ذوق کارگروهی است که زمینه‌های آهنگسازی، تنظیم و سیاق نوازندگی را با داشته‌های ذهنی در هم می‌آمیزد.

در حیطه گروه نوازی جملات پیچیده و نوع اتصال مترهای غیرهمسان به یکدیگر با اجرایی سلیس ارائه شده است. این امر جز با تمرین و آشنایی نوازندگان به نوع تکنیک‌های هر ساز، که تبعا متفاوت است، منسجم شده تا کاملاً با انس و الفت به گوش رسد. در ضمن پویایی شناسی گروه و نوا ساز از کل قطعه باعث شده بخش‌هایی که قرار است به صورت بده و بستان و یا سئوال و جواب و توالی عبارت‌های قرینه و ناقرینه و سکوت‌های آنی گروه وو حتی تزیین شود، از استواری قطعه نکاهد و برعکس نقاط قوت شکل گیرد.

جنبه برجسته آهنگسازی همنوازان خاموش گنجاندن «تحریرِسازی» است. می‌توان چنین تصور کرد که بخش سازی، بیتی (ملودی‌ای) را می‌نوازد و بعد تحریری سازی را می‌گنجاند. قریحه گروه در آهنگسازی و تنظیم این گونه است که ما عبارتی تحریری را با تنوعی در هم نوازی می‌شنویم. این تنوع گاه با افزودن یا کاستن میزان صداها و یا ورود خروج سازها، حتی در بخش کوبه‌ای که صلابت بخش است، شکل می‌گیرد. این محاسبات حسی، محصول همان اتصال با موسیقی دستگاهی است که از مدام شنیدن و حظ روز افزون از موسیقی برمی‌آید و حساسیت‌هایی از جنس شناسایی زیبایی‌هایی که در هر دوران جلوه‌ای دیگر دارد، مدام هنرمند را از لذت هنرس خبردار می‌کند و که مبادا بی حس و حال شود.

بخش هویت که در ابتدا ذکر شد در زمینه آواز نیز صدق می‌کند. همان گونه که پویایی و ظهور کاراکترها در هنر به معنی گسستن از گذشته نیست. تعلق ما با آثار گذشتگان نیز از دریچه تکرار و بازخوانی، پویایی محسوب نمی‌شود، بلکه ثمر خلوت هنرمند با داشته‌ها و الگوهای زیبای سنت دو چندان خواهد شد. پارسا حسندخت نیز ضمن انعکاس این اثر پذیری با اهمیت دادن به دریافت طنین مشخص و درک جایگاه صوتی صدای خویش در محدوده‌های بالا و پایین آواز می‌خواند.

پس از سه آلبوم پیشین گروه «همنوازان خاموش» با عناوین «بادبان شکسته»، «نوروز صبا» و «سحر خوانی»، آلبوم «شکوه ناتمام» با آواز پارسا حسندخت آماده انتشار شد. از آلبوم‌های دیگر پارسا حسندخت عناوینی چون «هجران» و «خاموش نزدیک» است.

پدید آوری در موسیقی ایرانی رویکردهای متعددی را تجربه کرده است. بخشی از این رویکردها، بی آنکه کم و کاستی‌ها و سرزنشی داشته باشد، آن ارتباط که از شنیده‌های تاثیرگذار نشات می‌گیرد را ملاک قرار داده است و رویکردی دیگر، مساله‌ای را طرح کرده که باید در پی چاره بود؛ عقب مانده‌ایم و با واگرایی از جریان حاضر باید اهدافی را پیش بگیریم. بهره‌های ابزاری را چون هارمونی و چندصدایی شدن در تنظیم و در آهنگسازی، تبحر ارائه چند مد و ریتم و بازنمایی موسیقی قدما و تلفیق با فرهنگ‌های همسایه و دورتر و موسیقی نواحی با پاپ سنتی مد نظر قرار گرفته و در بخش‌هایی نیز ابداع ساز مطرح شده است.

به نظر می‌رسد تمام این امور باید طی می‌شد و یا وجود داشته باشد تا آنچه نگرانش بودیم جریان یا دست کم موجی به پا کند و فرو نشسته و تجربه‌ای نیک برای ادامه مسیر نواسازان باشد. «همنوازان خاموش» با آنکه بستر فرهنگی در زمینه موسیقی دستگاهی ایران نابسامان است. تبلوری از اجرای گروهی را شروع کرده است. می‌دانیم ارتباط تنگاتنگی بین پدیدآوری و فراغت برشمرده‌اند، چرا که با شروع فراغت، تمدن توان و پرورش می‌یابد.

آلبوم «شِکوه ناتمام» با مجوز ۴۷۰۵-۱۳۹۸ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شماره ثبت ۳۷۱۵۵ کتابخانه ملی ایران با قیمت بلیت ۸۰ هزار تومان در قالب لوح فشرده و ۴۸ هزار تومان در قالب فایل صوتی در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.