حکایت ۱۲ تمرین موسیقایی که کتاب شد/ پرکردن یک جای خالی!

امیر پورخلجی آهنگساز، رهبر ارکستر و مدرس موسیقی در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن تشریح تازه‌ترین فعالیت‌های موسیقایی خود بیان کرد: به تازگی کتاب «دوازده اتود برای ویولا» را توسط نشر نای و نی منتشر کردم. ویولا از جمله سازهایی است که نسبت به پیشینه خود با کمبود رپرتوار در حوزه تک نوازی روبرو است. حتی تا مدت‌ها، در ارکسترها هم، پارت جداگانه‌ای برای نواختن نداشت و تقریباً از زمان برلیوز پارت مستقلی در پارتیتور به ویولا اختصاص یافت.

وی افزود: آهنگسازان و دانشجویان موسیقی در تمام دانشگاه‌ها و فضاهای آکادمیک دنیا همواره تشویق به نوشتن آثاری برای ویولا می‌شوند تا از این رهگذر، رپرتوار ویولا گسترده‌تر شود. پیش از این در ایران نیز اثری برای ساز ویولا به صورت تخصصی منتشر نشده است و فقط چند کتاب انگشت‌شمار، از آثار ویولن به کوک ویولا انتقال یافته و سپس چاپ شده‌اند. بنابراین این مجموعه، اولین کتاب اتود برای ساز ویولا است که توسط آهنگسازی ایرانی، آهنگسازی و به اهتمام نشر نای و نی به مدیریت مجید وطنیان در ایران منتشر شده است.

این آهنگساز که چندی پیش آلبوم «عاشق کیست» به خوانندگی شهرام ناظری را در دسترس مخاطبان قرار داده بود، درباره جزییات تازه‌ترین اثر تالیفی خود بیان کرد: این کتاب حاوی اتودهایی در سطح پیشرفته است که به همراه نسخه صوتی اجرای آن، در دسترس نوازندگان و دانشجویان موسیقی و مدرسان ساز ویولا قرار گرفته است. در این کتاب تکنیک‌های گوناگون موجود در ساز ویولا (چه به صورت متمرکز بر روی یک تکنیک خاص و یا تلفیق چندین تکنیک در یک اتود)، در نظر گرفته شده است. برخی از این اتودها با نگاه فرمال و طراحی موتیف‌ها و بسط و گسترش آن‌ها آهنگسازی شده‌اند و نشان می‌دهند که تنها کاربرد تمرینی ندارند و می‌توان آن‌ها را در دسته‌بندی اتودهای کنسرتی قرار داد.

بر اساس این گزارش ستاره بهشتی مدرس دانشگاه و عضو هیات علمی دانشگاه تهران هم در پیشگفتار کتاب آورده است: «معرفی موسیقی نوینی که دربرگیرنده دیدگاه‌های دیگرگونی برای نوازندگان و معلمان موسیقی است، همیشه گیرا بوده است. این دوازده اتود، آمیخته‌ای از تکنیک‌های قرون گذشته و معاصر است که می‌تواند مهارت نوازندگان حرفه‌ای را افزایش دهد. این اتودها با استفاده از پاساژهای کروماتیک فراوان، از مرزهای تونالیته فراتر می‌روند. حال آنکه برای هر اتود، یک مرکز تنال وجود دارد. ترازمندی میان صدادهی معاصر و ساختار جمله‌بندی موسیقایی، در هر اتود، به خوبی برپا شده است.

اگر بخواهیم این آثار را بر پایه اتودهای موجود دسته‌بندی کنیم، می‌توان گفت از نظر سطح مهارتی، شبیه اتودهای اپوس ۴۹ یوهان پالاشکو هستند، با زبان ۱۶ اتود فانتزی اثر لیلیان فاکس. فرازهای موسیقایی و در عین حال تکنیکی بسیاری در این اتودها وجود دارند که همانند رپرتوار استاندارد ویولا در قرن بیستم هستند. این اتودها هنرجویان موسیقی را برای بهتر نواختن کنسرتو ویولا اثر گایولا دیوید، سونات برای ویولا سولو اثر خاچاطوریان، کنسرتو ویولا اثر والتِن، کنسرتو ویولا اثر بارتوک، اپوس ۱۱ شماره ۴ هیندمیت، سونات شوستاکوویچ، لاکریم بریتِن و آثار دیگری که دارای سطح مهارت و سبک آهنگسازی مشابهی هستند، آماده می‌سازند. دیدن ایده‌های نو در این ژانر که جنبه اجرایی تمرین‌های مکانیکی را در ذهن دارند، بسیار خوشایند است.»