فهرست خطرناک ساختمان‌های نا ایمن در تهران

آفتاب‌‌نیوز :

ریزش ساختمان متروپل در آبادان حادثه‌ای بود که بار دیگر موضوع ایمنی ساختمان‌ها را بر سر زبان‌ها انداخت. ساختمان‌های نا ایمنی که عددشان در تهران به دست‌کم ۱۲۹ ساختمان می‌رسد و البته هیچ مقام مسئولی حاضر به پذیرش مسئولیت افشای نام این ۱۲۹ ساختمان پرخطر نیست. عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی شورای شهر تهران جزو نخستین افرادی بود که از ۱۲۹ ساختمان پرخطر در تهران سخن گفت. او در پنجم دی ماه سال ۱۴۰۰ طی تذکری از شهرداری تهران خواسته بود که برنامه عملیاتی ایمنی ۱۲۹ ساختمان پرخطر تهران را ارائه دهد. همان‌روز پیرهادی، رییس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران هم در صحن شورا اظهاراتی مشابه را به بر زبان آورده و گفته بود که ۱۲۹ ساختمان پر خطر تهران از پلاسکو خطرناک‌تر و بحران آفرین‌ترند.

تاکیدات برخی از اعضای شورای شهر تهران درباره ضرورت ایمن‌سازی ۱۲۹ ساختمان پرخطر و نا ایمن شهر تهران، گویا چندان مورد توجه قرار نگرفته بود که در تاریخ هفتم اسفندماه سال ۱۴۰۰، عباسی را بار دیگر به موضع‌گیری در این خصوص واداشت و او دوباره طی اظهاراتی تکرار کرد: «در پایتخت ۱۲۹ ساختمان پر خطر اداری؛ درمانی و تجاری داریم که بخشی از این ساختمان‌ها مربوط به نهاد دولتی است که باید مورد توجه قرارگیرند. در ایمن سازی نهاد‌های شهرداری تهران، اصناف، وزارتخانه‌ها و نهاد قضایی درگیر هستند که تقاضا داریم این نهاد‌ها به صورت منسجم در کنار یکدیگر قرار بگیرند و پراکنده فعالیت نکنند؛ همچنین شهرداران مناطق به عنوان مدیران بحران این نهاد‌ها و دستگا‌ها را باید یکپارچه کنند و در ایمن سازی ساختمان‌های نا ایمن فعالیت بیشتری داشته باشند.»

۹۶۰۰ ساختمان ناایمن و ۱۲۹ ساختمان درتهران نیازمند اقدام عاجل
حدود دو هفته بعداز تذکر مهدی عباسی عضو شورای شهر تهران و در روز‌های پایانی اسفندماه سال ۱۴۰۰، این‌بار مدیرعامل وقت آتش‌نشانی تهران از ۱۲۹ ساختمان نا ایمن و خطرناک تهران صحبت به میان آورد. مهدی داوری در نشستی خبری گفت: «یکی از مهم‌ترین مسائلی که دغدغه آتش‌نشانی است ایمنی ساختمان‌های شهر است. طبق وظایف ذاتی خود، هر چند گاهی محدودیت‌هایی به واسطه کرونا داشتیم، اما با این وجود در سال جاری ٢٣ هزار ساختمان مورد بررسی قرار گرفت. براساس آماری که به روز شده است ۹۶۰۰ ساختمان ناایمن پرخطر داریم و برای ١٢٩ ساختمان پرخطر باید اقدام فوری انجام شود. متاسفانه قوانین موجود امکان برقرار شدن ایمنی در شهر را ندارند و از مجلس درخواست می‌کنیم که به اصلاح این قوانین ورود کنند.»

با ریزش ساختمان متروپل در آبادان، اظهارنظر درباره ایمنی ساختمان‌های تهران و تکرار عدد ۱۲۹ ساختمان پرخطر و نا ایمن دوباره به کلید واژه برخی از مدیران آتش‌نشانی و متولی ایمنی بدل شد. از جمله این مدیران علی نصیری، رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران بود که حدود پنج روز پس از ریزش متروپل از تشکیل قرارگاهی جدید در شهرداری تهران و این‌بار با هدف ایمن‌سازی کالبدی شهر تهران خبر داد.

او گفته بود: «از حدود دو ماه قبل طراحی و تدوین یک طرح جامع تحت عنوان شکل‌گیری قرارگاه ایمنی کالبدی کلانشهر تهران آغاز شد. این قرارگاه با رویکرد همه جانبه به مقوله ایمنی کالبدی در حوزه سیاست‌گذاری و در مقیاس اجرایی با هدف ارتقاء ایمنی شهری و یکپارچه‌سازی اقدامات ایمنی‌بخش ایجاد می‌شود و کارکرد اصلی این قرارگاه این است که چه کنیم تا ریسک بیشتر از وضع موجود به شهر اضافه نکنیم. همچنین به دنبال این هستیم که چه کنیم که از بار ریسک موجود شهر بکاهیم.»

نصیری همچنین «ایمن‌سازی ۱۲۹ ساختمان ناایمن در شهر تهران» را جزو دستاورد‌های مورد انتظار این قرارگاه دانسته بود.

بیشتر بخوانید: بمب‌های ساعتی در تهران

پس از این اظهارات بود که در جلسه علنی شورای شهر به موضوع ایمنی ساختمان‌های شهر تهران پرداخته شد. در این جلسه هم "۱۲۹" عددی پرتکرار از تعداد ساختمان‌های خطرناک شهر تهران بود. عباسی این‌بار هم بر لزوم انتشار اسامی ۱۲۹ ساختمان بسیار پرخطر پایتخت تاکید کرد و از شهرداری خواست که بر اساس اهمیت این ساختمان‌ها و میزان حضور و مراجعه شهروندان، رسیدگی به آن را در دستور کار قرار دهد.

او همچنین انتشار لیست اسامی ۱۲۹ ساختمان پرخطر در راستای افزایش آگاهی شهروندان را موثر توصیف کرده و گفته بود: «نام این ساختمان‌ها اعلام شود تا اگر مالک انگیزه کافی برای ایمن‌سازی ندارد با تحریم شهروندان در مراجعه به این ساختمان‌ها، مالک اقدام به بازسازی کند.» عباسی البته حاضر به نام بردن از هیچ یک از این ساختمان‌ها نشد.

آتش‌نشانی: فهرست ۱۲۹ ساختمان را حتما منتشر می‌کنیم
در جلسه شورای شهر تهران قدرت الله محمدی، سرپرست آتش‌نشانی تهران هم سخنانی را مطرح کرده و گفته بود: «با هماهنگی با دادستانی لیست ۱۲۹ ساختمان را حتما منتشر خواهیم کرد؛ چرا که با هیچ فردی تعارف نداریم. بی‌تردید نباید اجازه دهیم بحث انتشار اسامی این ساختمان‌ها تبدیل به ترس شود. وقتی می‌دانیم تعداد زیادی از شهروندان ما روزانه وارد ساختمان‌های ناایمن می‌شوند نباید از انتشار اسامی آن‌ها بترسیم. حتما لیست ساختمان‌های ناایمن را منتشر می‌کنیم و با جان مردم معامله نخواهیم کرد.»

این اظهارات، اما سرانجام واکنش دستگاه قضا را درپی داشت و حجت الاسلام و المسلمین منتظری، دادستان کل کشور در گفت‌وگویی تلویزیونی در پاسخ به این سوال که از حادثه پلاسکو به بعد طبق گفته سازمان آتش‌نشانی تا الان ۱۲۹ ساختمان "بحرانی" مانند متروپل در تهران شناسایی شده و این رقم از بین ۳۵۰۰ واحد ساختمانی است و حالت ناایمن دارند و در این مدت که این موضوع اعلام شده و دادستانی هم ورود کرده همچنان از این عدد چیزی کم نشده است؟ گفته بود: «دستگاه قضایی باید چه کار کند؟»

او در پاسخ به سوال مجدد مجری مبنی بر اینکه برخوردی که دادستانی باید می‌کرده شاید اتفاق نیفتاده است؟ گفته بود: «چه کار باید کنند؟ ساختمان‌ها را ایمن سازی یا تخلیه کنند؟ دستگاه قضایی که این وظیفه را ندارد.»

منتظری در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه باید مر قانون اتفاق بیفتد؟ گفت: «مر قانون همین است که باید همه به وظیفه خودشان عمل کنند. اگر جرمی واقع شده جرم را باید دستگاه مربوطه به دستگاه قضایی اعلام کند، چرا که دستگاه قضایی که نمی‌تواند به تعداد ساختمان‌های ناایمن آنجا مسئول بگذارد.»

منتظری در پاسخ به مجری برنامه درباره اعلام ۱۲۹ ساختمان ناایمن نیز گفت: «هر جا اعلام کردند دادستان وظیفه دارد ورود کند. منتظری در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه ورود کردند، ولی تغییر در این فهرست اتفاق نیفتاده است و آمار همان ۱۲۹ ساختمان است؟ گفت: «چه کار کنند؟ نظر شما و آقایان (حاضرین در برنامه) چیست؟ دستگاه قضایی بیاید ساختمان را تخریب یا ایمن سازی کند؟ چه کار کند؟»

وی در پاسخ به این سوال که این موضوع که دادستان‌های شما نتوانستند از این ۱۲۹ ساختمان عددی را کم کنند؟ آیا این به مدیریت شما برنمی‌گردد؟ گفت: «یعنی ما چه کار کنیم؟ همین امشب در همین برنامه اعلام می‌کنم شهرداری و نظام مهندسی و راه و شهرسازی و سایر دستگاه‌هایی که مسئول‌اند از همین هفته در دادستانی کل بیایند و تک تک مواردی را که گفتند بررسی کنند و تصمیم گیری کنیم به شرطی که هر تصمیمی که دادستانی گرفت را عمل کنند.»

مجری خطاب به منتظری گفته بود که آتش‌نشانی ۱۲۹ ساختمان را گفته و به شما مراجعه و آن را از شش سال پیش اعلام کرده‌اند؟ که منتظری پاسخ داد: «صرف اعلام فایده ندارد باید برنامه‌ریزی کنند این ساختمان ناایمن هست ما چه کار کنیم. هر جا که وظیفه دستگاه قضایی است ورود می‌کنیم. اگر کسی مانع تخریب می‌شود ورود خواهیم کرد و اگر آتش‌نشانی برنامه دارد و مانعی ایجاد می‌شود باید به دستگاه قضایی رجوع کند. دستگاه قضایی از اقتدار خود استفاده می‌کند و برخورد خواهد کرد. اگر دستگاهی به وظیفه خود عمل نکند دستگاه قضایی خبر ندارد چه کار کند که ورود کند.» (متن کامل و ویدیو اظهارات منتظری را اینجا ببینید)

اعلام فهرست تایید نشده ساختمان‌های نا ایمن و واکنش آتش‌نشانی
روز نهم خرداد ماه، اما با انتشار فهرستی تایید نشده و غیررسمی از ۱۲۹ ساختمان نا ایمن و پرخطر تهران آغاز شد. فهرستی که نام ساختمان‌ها و اماکن بسیاری در آن به چشم می‌خورد و البته واکنش‌ها به آن نیز با آنچه که پیشتر درباره ضرورت اعلام اسامی ساختمان‌های پرخطر شهر تهران از سوی برخی از مدیران شهری و ایمنی مطرح شده بود، همخوانی نداشت؛ هیچ یک از مسئولان حاضر به تایید این فهرست نشدند. سیدجلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران هم در واکنش به اعلام این فهرست گفته بود که «این فهرست مورد تایید آتش‌نشانی نیست، اما این موضوع به معنای تایید ایمنی این ساختمان‌ها هم نیست.»

عباسی عضو شورای شهر تهران هم که بار‌ها درباره ۱۲۹ ساختمان نا ایمن شهر تهران صحبت کرده بود، در روزی که فهرست تایید نشده از ۱۲۹ ساختمان شهر تهران منتشر شده بود، به شهرداری تهران اولتیماتومی یک هفته‌ای داد تا اسامی ساختمان‌های ناایمن تهران را در سامانه شفافیت منتشر کند. اولتیماتومی که بیش از دو هفته از آن گذشته است و با بی‌توجهی شهرداری تهران مواجه شده است.

وی گفته بود: «نامه‌ای با امضای مشترک بنده به عنوان رئیس کمیسیون شهرسازی و مهدی اقراریان به عنوان رئیس کمیسیون نظارت شورای شهر خطاب به زاکانی شهردار تهران ارسال شد، در این نامه که در مورد ایمن‌سازی ساختمان‌های پرخطر و لزوم آگاهی شهروندان بود تأکید کردیم که لیست ۱۲۹ ساختمان بسیار پرخطر شهر تهران در سامانه شفافیت ظرف مدت یک هفته منتشر شود.»

این عضو شورای شهر تهران همچنین افزوده بود: «لازم است حتما سازمان آتش‌نشانی نسبت به به روزرسانی اطلاعات ساختمان‌های ناایمن اقدام کند، انتشار اسامی ساختمان‌ها بدون به روزرسانی اطلاعات ممکن است تبعاتی داشته باشد چرا که ممکن است مالک نسبت به ایمن‌سازی اقدام کرده باشد و در صورتی که اسم ساختمان در میان ساختمان‌های ناایمن منتشر شود پیگیری قضایی برای وی محفوظ است.»

پنج ماه تذکر برای اعلام اسامی ۱۲۹ ساختمان نا ایمن تهران
آخرین تلاش و پیگیری این عضو شورای شهر تهران که از پنجم دی ماه سال ۱۴۰۰ تا کنون خواستار اعلام اسامی ۱۲۹ ساختمان نا ایمن شهر تهران است، به ۲۴ خردادماه امسال باز می‌گردد که باز هم طی تذکری از شهرداری تهران خواست که اسامی ۱۲۹ ساختمان نا ایمن شهر تهران را منتشر کند.

او گفته بود: «شهرداری باید اسامی ساختمان‌های ناایمن را منتشر کند.» به عبارتی می‌توان گفت که این عضو شورا پنج ماه است که خواستار اعلام اسامی ۱۲۹ ساختمان خطرناک شهر تهران شده است.

آمار دقیقی از ساختمان‌ها با سازه نا ایمن نداریم
در تازه‌ترین واکنش‌ها به وجود ۱۲۹ ساختمان نا ایمن و پرخطر شهر تهران، علی نصیری، رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران به اظهارنظر پرداخته و در یک برنامه رادیویی با اشاره به هم افزایی که بین دستگاه‌های مسئول برای مقابله با ساختمان‌های نا ایمن وجود دارد، گفته است: «هم قوه قضائیه، هم دولت و هم نهاد‌های قانون‌گذار و سیاست‌گذاری و همچنین نهاد‌هایی مانند شهرداری با جدیت بسیار بالا پای کار آمده‌اند و اگر استمرار داشته باشد، می‌توانیم در زمینه رفع مشکلات ساختمان‌های ناایمن گام‌های اساسی برداریم.»

او البته گفته که مردم نباید نگرانی بابت اعداد و ارقام ساختمان‌های ناایمن نداشته باشند.

به گفته نصیری، تهران یک شهر زلزله خیز است، اما نباید این مسئله منجر به نا امنی روانی مردم شود که با کوچکترین اتفاقی، ساختمان‌های زیادی در تهران دچار مشکل می‌شوند. اگر مردم اصول لازم برای ایمنی را در هنگام خرید ساختمان توجه کنند نباید نگرانی داشته باشند.»

رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران درباره اقدامات برای ایمن‌سازی ساختمان‌های نا ایمن نیز گفته است: «جلسات خیلی خوبی برگزار شده است که نتیجه آن، تشکیل کارگروه‌های اجرایی و عملیاتی بوده است. هر چند قوانین و ضوابط در بعضی از بخش‌ها از جمله قانون شهرداری‌ها نیاز به بروز رسانی دارند، اما کمبود آنچنانی در این زمینه نداریم.»

وی درباره اعداد و ارقام اعلام شده درباره ساختمان‌های ناایمن تهران نیز اظهار کرده بود: «این آمار عموما مربوط به سازمان آتش‌نشانی است و بیشتر ایمنی حریق را ملاک قرار می‌دهد. اتفاقی که در متروپل افتاد از جنس ایمنی حریق نبود بلکه ایمنی سازه بود. در حوزه ایمنی سازه عدد و رقم و آمار دقیقی نداریم، زیرا ساختمان‌هایی که به عنوان ساختمان نا ایمن معرفی می‌شوند در برابر آتش سوزی ناایمن هستند. بابت ساختمان‌های ناایمن از نظر آتش نشانی جلسات مکرری را برگزار کردیم که از دادستانی تهران نیز حضور دارند. تک تک این ساختمان‌ها در حال بررسی هستند و بعضی از آن‌ها توسط دادستانی فراخوانی شده‌اند، زیرا خیلی از آن‌ها دولتی نیستند و مالکیت خصوصی دارند.»

سید جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران هم درباره وضعیت ایمنی ساختمان‌ها می‌گوید: «آتش‌نشانی بار‌ها اعلام کرده که آمادگی بازدید ایمنی از ساختمان‌های مختلف را دارد و در صورت تماس مدیران و مالکان این ساختمان‌ها نسبت به بازدید ایمنی از این ساختمان‌ها و بیان نقاط ضعف ایمنی اقدام خواهد شد. همچنین آن دسته از مالکانی که تصور می‌کنند که ساختمانشان نا ایمن است، می‌توانند به آتش‌نشانی مراجعه کرده و در خواست خود را برای انجام بازدید ایمنی ارائه دهند.»

تعارف را کنار بگذارید
محسن حسین‌خانی، کارشناس ایمنی نیز در این‌باره می‌گوید: «عرصه ایمنی، عرصه تعارف و خجالت نیست. شاید اگر در مورد متروپل هم برخی از تعارفات مرسوم کنار گذاشته شده بود، امروز شاهد وضعیت دیگری بودیم. اگر گفته شده که ۱۲۹ ساختمان در شهر تهران دارای خلاء و مشکلات ایمنی است، قطعا باید اسامی آن‌ها منتشر شود و در واقع فردی که باید خجالت بکشد، مالک و مدیران آن ساختمان نا ایمن هستند.»

وی ادامه می‌دهد: «حدود شش ماه است که در شورای شهر تهران برخی از اعضا درباره ایمنی ساختمان‌های شهر صحبت می‌کنند و از ۱۲۹ ساختمان ناایمن خبر می‌دهند. خب به عنوان نماینده مردم باید این اسامی را منتشر کنند. اگر خدایی نکرده فردا حادثه‌ای در یکی از همین ساختمان‌هایی که نامش در جیب آقایان مانده و هیچکدام حاضر به اعلام آن نیستند، رخ دهد؟ چه کسی مسئول است؟ شاید اگر من نوعی متوجه می‌شدم که فلان ساختمان نا امن است، دیگر به آن مراجعه نمی‌کردم؛ بنابراین معتقدم که در این حوزه باید تعارف را کنار گذاشت.»

این کارشناس ایمنی همچنین تصریح می‌کند: «لازم است همه به موضوع ایمنی ورود کرده و توجه لازم را داشته باشند، ایمنی در شهر تهران صرفا موضوعی نیست که به شورای شهر یا آتش‌نشانی و ... مربوط باشد. نمایندگان مجلس و دست‌کم نمایندگان تهران باید نسبت به آن حساس باشند، دولت، استانداری و ... هم باید توجه کنند. پیشنهاد می‌کنم همانطور که در نقشه‌های تهران محل نصب دوربین‌های کنترل سرعت و ... نصب شده، روی این نقشه‌های هوشمند نیز ساختمان‌ها و سازه‌ها و محیط‌های ناایمن اعلام شود. اگر هم که مالکان توجه کرده و عیب خود را رفع کنند، آن وقت می‌توان بازگشت ایمنی به یک ساختمان را اعلام کرد.»

به نظر می‌رسد، فاصله‌گرفتن از آنچه که در متروپل آبادان رخ داد، بار دیگر موضوع ایمنی ساختمان‌ها در تهران و دیگر شهر‌های کشور را به فراموشی خواهد سپرد، روندی که احتمالا در سالگرد ریزش ساختمان پلاسکو یا خدایی نکرده وقوع حادثه‌ای دیگر دوباره بر سر زبان‌ها خواهد افتاد. لازم است مسئولان اقدامی جدی در مورد ایمنی ساختمان‌ها و محیط‌های شهری انجام دهند و در این میان تعارف را هم کنار بگذارند.