کتاب «چیستی ایمان در قرآن کریم» روانه بازار نشر شد

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «چیستی ایمان در قرآن کریم (به روش تحلیل محتوای کیفی)» اثر سیدمصطفی احمدزاده در ۳۴۱ صفحه به همت نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد.

مراد خداوند از «ایمان» در قرآن کریم چیست؟ آنچه پیش روی دارید، مطالعه‌ای تحلیل درباره «چیستی ایمان» در قرآن کریم است. نگارنده سعی کرده با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و تنها مستند به آیات قرآن کریم، پرده از گوشه‌ای از مؤلفه‌های معنایی این واژه پرکاربرد قرآنی بردارد.

نویسنده به این نتیجه رسیده که ایمان به معنای تصدیق است و مراد از تصدیق، همان یقین است که جایگاه آن نیز قلب است و از همین رو، ایمان امری قلبی است؛ نیز همه گونه‌های متعلقات ایمان در قدسی بودن مشترک اند. نتیجه اینکه ایمان، تصدیق امری قدسی است.

در این نوشتار، ضمن بحث از روش شناسی و مراحل روش تحلیل محتوای کیفی از متعلقات ایمان، مراتب ایمان، جایگاه ایمان، اختیاری و قلبی بودن ایمان، تقابل ایمان و کفر و نقش جنسیت در ایمان سخن به میان آمده است.

اثر پیش رو با هدف بومی سازی روش تحلیل محتوای کیفی در مطالعات تفسیری قرآن کریم به رشته تحریر درآمده است.

ساختار اثر

این اثر در چهار فصل تألیف شده است که در فصل اول، به بیان کلیات این موضوع پرداخته شده و در فصل دوم که با عنوان «درآمدی بر روش تحلیل محتوای کیفی» تدوین شده، ضمن مفهوم شناسی و بیان تاریخچه، به پارادایم شناسی و عناصر بنیادی پارادایم تفسیری، عناصر بنیادی پارادایم اسلام، و سلسله مراتب معرفتی در پارادایم تفسیری اشاره شده است.

«کاربست روش تحلیل محتوای کیفی در تفسیر قران کریم» عنوان سومین فصل از این کتاب است که اعتبار روش تحلیل محتوای کیفی در تفسیر قرآن کریم بیان شده و کاربرد روش تحلیل محتوای کیفی در سنت تفسیر قرآن کریم (آیات قرآن کریم، روایات امامان معصوم (ع)، آثار عرفانی، و آثار تفسیری) مورد بحث و بررسی قرار گرفته است؛ در ادامه این فصل، فرایند تحلیل محتوای کیفی در تفسیر قرآن کریم بیان شده است.

نویسنده در چهارمین و آخرین فصل از این کتاب که با عنوان «چیستی ایمان» تألیف شده، پس از مفهوم شناسی، مقوله بندی و چیستی ایمان و متعلق آن، مراتب و جایگاه و اختیاری بودن ایمان را تبیین کرده و به مباحثی همچون قلبی بودن ایمان، نقش جنسیت در ایمان، و تقابل کفر و ایمان پرداخته است.

نقش جنسیت در ایمان

این پرسش پیوسته برای برخی زنان مسلمان مطرح بوده که آیا جنسیت در ایمان نقش دارد؟ قرآن کریم در آیات فراوانی به این پرسش پاسخ داده و هر گونه نقشی را برای جنسیت در ایمان منتفی دانسته و ایمان زنان مؤمن را همپای ایمان مردان مؤمن برشمرده است.

به دلیل ساختار زبان عربی یا از باب تغلیب یا به دلایل تاریخی و…، به دلیل غلبه داشتن مرد بر زن در فرهنگ جاهلی، در بیشتر موارد، احکام و آموزه‌های قرآنی خطاب به مردان است که زنان را نیز در بر می‌گیرد؛ اما کاربردهای قرآنیِ ایمان نشان می‌دهد جنسیت در ایمان نقشی ندارد.

در آیات گوناگونی از یکسانی ایمان زنان و مردان مؤمن در کنار یکدیگر سخن گفته است: «… وَ مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَکَرٍ أَوْ أُنثَی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فِیهَا بِغَیْرِ حِسَابٍ» (سوره غافر، آیه ۴۰) و «وَمَن یَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ مِن ذَکَرٍ أَوْ أُنثَی وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلَا یُظْلَمُونَ نَقِیرًا» (سوره نساء، آیه ۱۲۴) و در برخی از آیات، از احکام مربوط به ایمان به صورت مساوی برای زنان و مردان یاد کرده است (سوره احزاب، آیه ۳۴ و ۵۸) و (سوره محمد، آیه ۱۹) و (سوره توبه، آیه ۷۱) و…؛ در آیه‌ای نیز از زن فرعون به عنوان اسوه مؤمنان – چه مردان و چه زنان- سخن به میان آمده است: «وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ....» نتیجه این که در نگاه قرآن کریم، جنسیت در چیستی ایمان نقشی ندارد.