پیش‌دستی روسیه در قطع صادرات گاز به اروپا

از هفته گذشته و هم‌زمان با سفر رهبران آلمان، فرانسه و ایتالیا به اوکراین، روسیه اعلام کرد که ترانزیت گاز از خط لوله "جریان شمالی ۱" را به خاطر تعمیرات انتقال گاز به شدت کاهش داده است.

سال گذشته میلادی ۴۰ درصد از گاز صادراتی روسیه به اروپا، معادل ۶۰ میلیارد متر مکعب، از همین خط لوله و به مقصد آلمان منتقل شده بود.

بدین ترتیب، از روز ۱۷ ژوئن تحویل گاز روسیه به آلمان و ایتالیا نصف شده و تحویل گاز به فرانسه نیز کلا قطع شده است.

روسیه مدعی است که یک کمپرسور ساخت شرکت زیمنس آلمان در خط لوله "جریان شمالی ۱" (نورد استریم ۱) را برای تعمیرات به کانادا ارسال کرده، اما تحریم‌های کانادا علیه روسیه باعث تاخیر در تعمیر و ارسال آن شده است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

از طرفی هنوز زمان تعمیرات سالانه خط لوله یاد شده نرسیده و قرار است ماه آینده (ژوئیه) دوباره برای ۱۰ روز این خط لوله برای تعمیرات فعالیت خود را متوقف کند.

این در حالی است که روسیه برای جبران افت صادرات گاز از مسیر جریان شمالی، مسیرهای جایگزین دارد، اما نه تنها از آنها استفاده نمی‌کند، بلکه روز یکشنبه (۲۹ خرداد) شرکت گازپروم روسیه مدعی تعمیرات در خط لوله "ترک استریم" شد و اعلام کرد که انتقال گاز از مسیر ترکیه به اروپا را نیز متوقف می‌کند.

روسیه قبلا نیز فروش گاز به برخی کشورهای اروپایی از جمله لهستان، فنلاند و بلغارستان را به خاطر آنچه "عدم تمکین آنها برای بازپرداخت بدهی گازی با روبل روسیه" عنوان کرده، کاملا متوقف کرده بود. این در حالی است که طبق قرارداد، این کشورها باید پول گاز روسیه را با یورو پرداخت کنند.

قطع گاز روسیه؛ چرا اکنون؟

اگرچه مصرف گاز اتحادیه اروپا در تابستان نصف زمستان است، اما اروپایی‌ها برای جلوگیری از کسری گاز در زمستان باید انبارهای زیرزمینی ذخیره گاز را پُر کنند. اتحادیه اروپا در نظر داشت تا ماه نوامبر، پاییز امسال، انبارهای زیرزمینی ذخیره گاز را تا ۹۰ درصد پر کند، اما طبق آمارهای رسمی، این انبارها تاکنون حدود ۵۲ درصد پر شده‌اند. این رقم برای آلمان، بزرگترین مشتری گازی روسیه در اروپا، کمتر از ۵۷ درصد است.

بدین ترتیب، روسیه با "تعمیرات" ادعایی خود نه تنها مانع پر شدن انبارهای زیرزمینی ذخیره گاز اروپا برای مصرف در ماه‌های سرد زمستان می‌شود، بلکه با افزایش قیمت گاز در تابستان، به اعتراضات و نارضایتی شهروندان اروپایی از دولت‌هایشان نیز دامن می‌زند.

از هفته گذشته که روسیه تحویل گاز به اروپا را به شدت کاهش داده، قیمت گاز با ۶۰ درصد افزایش به ۱۳۰ یورو برای هر مگاوات ساعت رسیده است.

پاییز سال گذشته با اخلال روسیه در تحویل گاز به اروپا قیمت گاز به رکورد تاریخی بالای ۲۱۰ یورو نیز رسیده بود و اگر اروپایی‌ها نتوانند تا پاییز ذخایر انبارهای زیرزمینی را افزایش دهند، باید منتظر ارقام بزرگتری برای قیمت گاز بود. بدین ترتیب روسیه از هم‌اکنون امنیت انرژی شهروندان اروپایی در زمستان را گروگان گرفته است.

روبرت هابک، وزیر اقتصاد آلمان، ۲۹ خرداد اعلام کرد که برای صرفه‌جویی در گاز، مصرف سوخت آلاینده زغال‌سنگ در نیروگاه‌های این کشور افزایش می‌یابد. وی گفت، چاره‌ای جز این تصمیم دردناک نیست.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

اتحادیه اروپا طی دو دهه گذشته برای جلوگیری از گرمایش زمین، مصرف زغال‌سنگ را از ۷۰۰ میلیون تن در سال به زیر ۳۰۰ میلیون تن کاهش داده بود. زمستان سال گذشته به خاطر اخلال روسیه در تامین گاز مورد نیاز اروپا، برای اولین بار طی یک دهه گذشته مصرف زغال‌سنگ اتحادیه اروپا روند صعودی گرفت و اگر امسال این کشورها نتوانند ذخایر زیرزمینی گاز را افزایش دهند، مصرف زغال‌سنگ آنها رشد بیشتری خواهد داشت.

سال گذشته آلمان به تنهایی سهمی حدود ۵۰ درصدی در مصرف زغال‌سنگ اتحادیه اروپا داشت و لهستان در مقام دوم بود.

آلمان در نظر دارد تا چند ماه آینده ترمینال گاز مایع در بندر شمالی ویلهلمس‌هافن را راه‌اندازی کرده و بخشی از افت گاز روسیه را جبران کند، اما راه‌اندازی آن برای ابتدای زمستان برنامه‌ریزی شده و ظرفیت آن نیز ۷.۵ میلیارد متر مکعب در سال، معادل ۸.۵ درصد از مصرف داخلی گاز آلمان است.

جایگزین‌های اروپا

اتحادیه اروپا طی سال گذشته ۱۴۵ میلیارد متر مکعب گاز روسیه را از طریق خطوط لوله دریافت کرده بود که بنا بر گزارش کمیسیون اروپا، سهمی ۴۱ درصدی در کل مصرف داخلی ۲۷ عضو این اتحادیه داشت.

۲۰ درصد از گاز مصرفی این کشورها نیز از طریق واردات گاز مایع (ال‌ان‌جی) تامین شده بود.

هفته گذشته کمیسیون اروپا طی گزارشی اعلام کرد، در پنج ماه ابتدایی امسال سهم ال‌ان‌جی در واردات گاز اتحادیه اروپا به بیش از یک سوم رسیده است.

بدین ترتیب، کشورهایی مانند آمریکا و قطر صادرات گاز مایع به اروپا را افزایش داده‌اند.

آمریکا در سال جاری ۱۸ میلیارد متر مکعب رشد تولید و صادرات گاز خواهد داشت. قطر سال گذشته تنها یک سوم ۱۱۰ میلیارد متر مکعب صادرات گاز مایع خود را راهی اروپا کرده بود، اما امسال احتمالا این رقم به دو سوم افزایش خواهد یافت.

استرالیا با صادرات سالانه نزدیک به ۷۸ میلیون تن گاز مایع، با اختلاف اندکی از قطر، بزرگترین صادرکننده ال‌ان‌جی جهان است، اما تقریبا کل صادرات آن راهی کشورهای آسیایی می‌شود و معلوم نیست با توجه به فاصله ۱۴ هزار کیلومتری با اروپا تا چه حدی بتواند در تامین گاز آن نقش داشته باشد.

جمهوری آذربایجان سال گذشته صادرات گاز به اروپا را آغاز کرد و ۸.۵ میلیارد متر مکعب گاز تحویل یونان، آلبانی و ایتالیا داد. امسال این رقم طبق قرارداد ۱۰ میلیارد متر مکعب خواهد بود و جمهوری آذربایجان از اول ژوئیه صادرات سالانه یک میلیارد متر مکعب گاز اضافی به بلغارستان را نیز آغاز خواهد کرد.

هفته گذشته همچنین قرارداد ارسال گاز اسرائیل به مصر برای مایع‌سازی و ارسال به اروپا امضا شد.

از طرفی اتحادیه اروپا در نظر دارد تولید برق از منابع تجدیدپذیر خورشیدی و بادی را تا سال ۲۰۲۵ دو برابر و تا سال ۲۰۳۰ چهار برابر کند. این پروژه‌ها سالی ۵۰ میلیارد متر مکعب در مصرف گاز اتحادیه اروپا صرفه‌جویی به وجود خواهند آورد.

بدین ترتیب اتحادیه اروپا از اوایل سال آینده می‌تواند طبق برنامه خرید گاز از روسیه را ۶۶ درصد کاهش دهد، اما به نظر می‌رسد روسیه با پیش‌دستی در قطع صادرات گاز، اروپا را غافلگیر کرده است.