سقوط طائب در چاه "نفوذ اطلاعاتی اسرائیل"

برکنار شدن حسین طائب از ریاست سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و انتصاب او به سمت مشاور فرماندهی کل سپاه که یک مقام تشریفاتی است، نشانگر نارضایتی حکومت از عملکرد او است. پیش‌تر شایعاتی در خصوص برکناری این روحانی ۵۹ ساله امنیتی پخش شده بود.

طائب علاوه بر کسانی که در دو دهه گذشته مستقیم وغیرمستقیم هدف برخوردهای انقباضی و نقض‌کننده حقوق شهروندی و پرونده‌سازی‌های او قرار گرفته بودند، مخالفانی در بین اصول‌گرایان و بسیجی‌ها هم داشت.

ناتوانی امنیتی نظام در ایجاد بازدارندگی در برابر عملیات خرابکارانه و ترورهای منتسب به اسرائیل، دلیل برخی از انتقادها بود. در عین حال افرادی از خودی‌های نظام، مانند محمود احمدی‌نژاد رئیس دولت‌های نهم و دهم، محمدحسین رستمی مدیر سابق سایت اصولگرای عماریون و حمیدرضا رسایی نماینده مردم تهران در ادوار هشتم و نهم مجلس، بوده و هستند که او را متهم به پرونده‌سازی، رفتار نامتعادل و ایجاد بحران برای نظام کرده‌اند.

علاوه بر این محمد سرافراز، رئیس اسبق صدا و سیمای جمهوری اسلامی، طائب را تلویحا به فساد اقتصادی از طریق مداخله در مزایده آگهی‌های بازرگانی رادیو و تلویزیون متهم کرده بود.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

در نگاه نخست تغییر طائب به نظر غیرمنتظره می‌آید، اما با در نظر گرفتن نگاه پسینی و توجه به الگوی مدت زمان فعالیت مقام‌های ارشد نظامی و اطلاعاتی در دوره رهبری علی خامنه‌ای، امری چندان غیرطبیعی به نظر نمی‌رسد.

اما آنچه وضعیت را خاص کرده، ارتباط موضوع با گسترش ترورها و عملیات خرابکارانه گسترده در تاسیسات راهبردی، نظامی و اتمی داخل ایران است که به نوعی باعث تحقیر نظام در عرصه بین‌المللی شده است. همچنین نظام در انجام عملیات تلافی‌جویانه علیه اهداف اسرائیلی که همواره مدعی آن بوده، موفقیت چشمگیر و قابل توجهی نداشته است.

حسین طائب از نزدیکان و معتمدان بیت رهبری محسوب می‌شود و رابطه نزدیکی با علی خامنه‌ای و پسرش مجتبی دارد

این وضعیت باعث فشار بر حسین طائب به عنوان رئیس مهم‌ترین سازمان اطلاعاتی جمهوری اسلامی شده بود. اگرچه بحث‌هایی در مورد احتمال برخورد امنیتی با طائب مطرح بود، اما پخش فیلم تجلیل از او در بخش ۲۰:۳۰ صدا و سیما در روز دوم تیر ماه، مهر بطلانی بر این شایعه زد. تجزیه و تحلیل این فیلم در تحلیل چرایی جایگزینی و موقعیت آتی طائب روشنگر است.

در این فیلم آن بخش از اقدامات او که قابل علنی شدن بوده است، در مواردی چون «مبارزه با اخلال در نظام تولیدی مانند "گروه عظام"، "کروز"، "دلالان پتروشیمی" و "دکل گمشده"، برخورد با حقوق‌های نجومی، شناسایی و دستگیری باندهای اختلاسگر در بخش صنعت، بازگرداندن ابرمتهمان بانکی، بازگرداندن ۴۹ هزار میلیارد تومان از اموال به‌غارت‌رفته به بیت‌المال و دویست سال حبس برای محکومان، بازداشت فعالان سیاسی و مدنی و چهره‌هایی چون روح‌الله زم، نازنین زاغری، کایلی مور گیلبرت، فریبا عادلخواه، نزار زاکا، جیسون رضائیان، عماد شرقی، دری اصفهانی، باقر و سیامک نمازی و فعالان زیست‌محیطی و سرکردگان شبکه‌های "گرداب" و "سراب"، انهدام باندهای بزرگ قمار، مبارزه با قاچاق کالا، سوخت و ارز، انهدام شبکه‌های احتکار به عنوان نمونه ده هزار تن نهاد‌ه‌های دامی، برخورد با فساد در صنعت هوایی و حمل و نقل ریلی، برخورد با شبکه ارتشاء و کارچاق‌کنی چون اکبر طبری، حسن نجفی، حمید بقایی، حسن رعیت، حسین فریدون، مسعود احمدی‌زاده و همایون انصاری» خلاصه و دسته‌بندی شده است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

آنچه اما در فیلم ناپیدا است و شاید دلیل آن "مصالح امنیتی" عنوان شود، چگونگی فعالیت طائب در عرصه خنثی‌سازی اقدامات خرابکارانه و برنامه "نفوذ" نهادهای امنیتی اسرائیل در ایران و انجام بهنگام عملیات تلافی‌جویانه است.

عاملی که باعث حذف طائب از ریاست حساس‌ترین نهاد امنیتی نظام شد و حتی در جمع‌هایی سوءظن نسبت به او را برانگیخت، ناکامی او در رویارویی با دولت اسرائیل بود. انتشار خبر برکناری طائب برای نخستین بار در رسانه‌های اسرائیلی نیز که جنگی روانی برای نمایش اشراف اطلاعاتی را به نمایش می‌گذاشت، ناکامی او و ضعف جبران‌ناپذیرش را بیش از پیش عیان می‌کرد.

البته توجه به این عامل نباید مانع توجه به بستر اصلی کنار گذاشتن طائب شود. جمهوری اسلامی ایران از بسیاری جهات شبیه نظام پساتوتالیتری توصیف‌شده توسط واسلاو هاول، نویسنده و رهبر سیاسی جمهوری چک است. در این نوع نظام‌ها مدیران به خودی خود نقش بالایی ندارند، بلکه بسته به موقعیتی که در ساختار قدرت و برای حفظ شالوده‌های تمامیت‌خواهی و تخریب نهادینه‌شده ارزش‌های زندگی انسانی پیدا می‌کنند، اثرگذاری کرده، اما چنانچه ضرورت ایجاب کند جای خود را به دیگری می‌دهند.

مروری بر ظهور و فرجام چهره‌های اصلی دستگاه سرکوب جمهوری اسلامی، به خوبی این ویژگی را نشان می‌دهد که تغییر کارگزاران تاثیر بزرگی بر عملکرد دستگاه سرکوب نداشته است. به جز استثناهایی چون ابراهیم رئیسی، تقریبا اکثر بازیگران اصلی دستگاه سرکوب جمهوری اسلامی بعد از یک دوره میدان‌داری به حاشیه رانده شده‌اند.

البته حسین طائب با توجه به تعلق‌اش به بیت رهبری و رابطه نزدیک با خامنه‌ای و پسرش مجتبی، ممکن است در آینده متصدی نقش مهمی شود. او پیش‌تر کار مهمی برای نهاد ولایت فقیه انجام داده بود. بعد از اخراج از وزارت اطلاعات در دوره ریاست‌جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی، به دلیل پرونده‌سازی برای مهدی هاشمی و تلاش برای استقرار دستگاه‌های شنود در منزل رفسنجانی، چند سال در بیت رهبری فعالیت کرده بود. ناخرسندی خامنه‌ای از عملکرد وزارت اطلاعات در دوره تصدی علی یونسی و اصلاحات نه‌چندان عمیق سید محمد خاتمی در وزارت اطلاعات، باعث شد تا در سال ۱۳۷۹ طائب مسئول تشکیل اطلاعات موازی زیر نظر دادگاه انقلاب با استفاده از نیروها و امکانات حفاظت اطلاعات سپاه، نیروی انتظامی و وزارت دفاع شود.

اطلاعات موازی از بدو تاسیس تا پایان کار دولت خاتمی مرکز اصلی برخورد با فعالان سیاسی و مدنی منتقد و معترض بود. روحیه افراطی حسین طائب در حدی بود که احمدی‌نژاد نپذیرفت او را به عنوان وزیر اطلاعات معرفی کند. در دولت نهم مدتی در بخش فرهنگی و اجتماعی ستاد مشترک سپاه فعالیت کرد و سپس فرمانده مقاومت بسیج شد. عملکرد او در سرکوب جنبش سبز باعث شد تا سازماندهی مجدد بخش امنیتی سپاه به او سپرده شده و سازمان جدید "اطلاعات سپاه" تاسیس شود.

به نظر می‌رسد انتصاب محمد کاظمی (چپ) به عنوان رئیس سازمان اطلاعات سپاه، با توجه به شناختش از نیروهای سپاه، تمهیدی برای پاکسازی این نهاد نظامی، اطلاعاتی، ایدئولوژیک و اقتصادی از "عناصر نفوذی" باشد

حسین طائب بنیانگذار این نهاد امنیتی در تراز انتظارات رهبری نظام بود که در سطح ملی و منطقه‌ای و به صورت موازی با وظایف وزارت اطلاعات فعالیت می‌کند. این سازمان به شکل مستقیم با بیت رهبری در ارتباط است و از آنجا هدایت می‌شود. اکنون دغدغه اصلی نظام پر کردن چاه نفوذ نهادهای اطلاعاتی خارجی و در راس آنها موساد در ایران است که به نظر می‌رسد دیگر درونی شده باشد.

سردار سرتیپ محمد کاظمی، جانشین طائب، قبلا مسئول "حفاظت اطلاعات سپاه" بود که در سطح پرسنل سپاه فعالیت‌های اطلاعاتی از قبیل جمع‌آوری، پردازش و حفظ اطلاعات مربوط به نهادهای مختلف سپاه را انجام می‌دهد. به نظر می‌رسد انتصاب این فرد، با توجه به شناختش از نیروهای سپاه، تمهیدی برای پاکسازی این نهاد نظامی، اطلاعاتی، ایدئولوژیک و اقتصادی از عناصر نفوذی باشد. همچنین می‌توان گمانه‌زنی کرد که از این به بعد فعالیت‌های سازمان اطلاعات سپاه بیشتر معطوف به ضداطلاعات و مبارزه با جاسوسی و خرابکاری شود. ازاین‌رو احتمالا وظیفه مبارزه با فساد و امنیت داخلی بیشتر به وزارت اطلاعات سپرده شود که اکنون در کنترل "نیروهای همسو" است.

ماه‌های آینده نشان خواهد داد که آیا تصمیم جایگزینی حسین طائب تاثیری بر درمان ضعف عملکرد اطلاعاتی جمهوری اسلامی خواهد داشت یا در کماکان بر همان پاشنه خواهد چرخید.

* مطالب منتشرشده در صفحه "دیدگاه" بیانگر نظر نویسنده است و الزاما بازتاب‌دهنده نظر دویچه‌وله فارسی نیست.

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  جنگ پنهان

  درحالی که کارگاه‌های پرچم سازی در جمهوری اسلامی ایران در حال تولید پرچم‌های اسرائیل برای آتش زدن و لگدمال کردن در تظاهرات‌ها هستند، کشورهای عربی بیش از پیش به روابط خصمانه خود با اسرائیل بر سر مناقشه فلسطین پایان می‌دهند.

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  حمله‌های مکرر به تاسیسات نطنز

  یک روز پس از "روز ملی فناوری هسته‌ای" و راه‌اندازی دوباره تاسیسات نطنز، به سیستم برق‌رسانی این تاسیسات حمله شد. علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی هسته‌ای ایران از آن به عنوان "تروریسم هسته‌ای" یاد کرد. وقوع انفجاری در ۱۲ تیرماه سال گذشته نیز منجر به از کار افتادن مرکز مونتاژ سانتریفیوژهای پیشرفته نطنز شد. در آن هنگام نیز رسانه‌های غربی مسئولیت آن حمله را برعهده اسرائیل دانسته بودند.

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  جنگ دریایی

  خبرگزاری‌ها روز هفتم آوریل از حمله به کشتی "ایران ساویز" متعلق به سپاه پاسداران در دریای سرخ خبر دادند. نیویورک تایمز، مسئولیت این حمله را متوجه اسرائیل دانسته و نوشته است که این حمله در واکنش به حمله به کشتی‌های تجاری به نام لوری و هلیوس رِی اسرائیلی صورت گرفته است. همچنین روزنامه "وال استریت ژورنال" از حملات اسرائیل به حداقل ۱۲ کشتی ایرانی ظرف دو سال گذشته در دریای سرخ خبر داده است.

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  ترور فخری زاده از راه دور

  محسن فخری‌زاده معاون وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران و سردار سپاه بود که پیش از ورود به برنامه اتمی ایران، به همراه حسن تهرانی مقدم به کره شمالی سفر کرد و برنامه موشک‌سازی ایران را پایه‌گذاری کرد. فخری‌زاده در ۷ آذر ۱۳۹۹ در شهر آبسرد پس از انفجار یک خودرو بوسیله شلیک یک تیربار که از راه دور کنترل می‌شد کشته شد. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل پیشتر گفته بود "نام او را بخاطر بسپارید".

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  تهدید به نابودی اسرائیل

  تقریبا تمامی مقام‌های جمهوری اسلامی هر روز اسرائیل را به نابودی تهدید می‌کنند. از محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور سابق که خواستار "محو اسرائیل از صفحه‌ روزگار" شده بود گرفته تا آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی که پیش‌بینی کرده "اسرائیل ۲۵ سال آینده را نخواهد دید". این جمله او در تونل‌های زیر زمینی تولید موشک (عکس) هم نصب شده‌اند.

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  حمله به محور تهران- جنوب لبنان

  اسرائیل جمهوری اسلامی را به ایجاد خط انتقال تجهیزات نظامی از طریق عراق و سوریه به حزب‌الله در جنوب لبنان متهم می‌کند و دائما بر حملات خود به "مواضع حزب‌الله و نیروهای متحد جمهوری اسلامی" در این مناطق می‌افزاید.

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  حمله به نیروهای وابسته به ایران

  خبرگزاری‌ها روز چهارشنبه ۲۴ دی‌ماه، خبر دادند که در حمله هوایی شبانه در سوریه که احتمالا از سوی اسرائیل انجام شده ۵۷ تن از جمله ۳۱ شبه‌نظامی نزدیک به جمهوری اسلامی ایران کشته شده‌اند. در این حملات، نیروهای سپاه پاسداران، حزب‌الله عراق و تیپ فاطمیون کشته شده‌اند. این چهارمین حمله منتسب به اسرائیل در کمتر از سه هفته بوده است.

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  انتقال آرشیو هسته‌ای ایران به اسرائیل

  بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل از عملیات مخفیانه دستگاه امنتیی این کشور برای سرقت آرشیو سری اسناد هسته‌ای بایگانی شده ایران خبر داد. او گفت موساد در عملیاتی محرمانه به ۵۵ هزار صفحه و ۵۵ هزار فایل دیجیتال که در قالب ۱۸۳ سی‌دی بوده دست پیدا کرده است. عملیات شش ساعته ماموران موساد در تهران نشان می‌دهد که اسرائیل اطلاعات دقیقی از داخل ایران دارد.

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  پهپاد ایرانی در اسرائیل

  بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در جریان سخنرانی خود در کنفرانس امنیتی مونیخ با نشان دادن بخشی از شیئی -که به گفته او قسمتی از لاشه پهپاد سرنگون شده ایران در آسمان اسرائیل بود- گفت در صورت لزوم مستقیما علیه ایران و نه "نمایندگان" این کشور اقدام خواهد کرد. او در کنفرانس سال ۲۰۱۸ از جواد ظریف، وزیر خارجه ایران خواست تا این پیام تل‌آویو را به تهران منتقل کند: «قدرت اسرائیل را آزمایش نکنید.»

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  پهپاد اسرائیلی در نطنز

  روز یک‌شنبه دوم شهریور۱۳۹۳ (۲۴ اوت ۲۰۱۴) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اطلاعیه‌ای خبر داد یک هواپیمای بدون سرنشین رادارگریز اسرائیلی را که قصد نفوذ به "حریم منطقه‌ هسته‌ای نطنز" داشته سرنگون کرده است.

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  ارسال سلاح به نوار غزه

  نیروی دریایی اسرائیل در ۱۴ اسفند ۱۳۹۲ از توقف یک کشتی باری با نام "کلوس سی" که با پرچم پاناما حرکت می‌کرد خبر داد. ارتش اسرائیل گفت که "این کشتی حاوی موشک و مهمات از سوی ایران برای شبه‌نظامیان فلسطینی در نوار غزه" بوده است. سخنگوی ارتش اسرائیل، گفت که این راکت‌ها «که در سوریه ساخته شده از سوریه با هواپیما به ایران برده شده و از آنجا به عراق و بعد به سوی سودان فرستاده شده‌اند.»

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  هشدار در مجمع عمومی سازمان ملل

  بنیامین نتانیاهو در سال ۲۰۱۲ با نشان دادن این تصویر نسبت به ساخت بمب اتمی توسط جمهوری اسلامی ایران هشدار داد. او بارها هشدار خود را در مجامع بین‌المللی تکرار کرده است. نتانیاهو در سال سال ۲۰۱۸ نیز با نشان دادن نقشه و عکس، به محلی در تورقوز آباد کهریزک در جنوب غربی تهران اشاره کرد و گفت که ایران یک انبار مخفی مواد و تجهیزات هسته‌ای در این مکان دارد.

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  نقش اسرائیل در کشته شدن "پدر برنامه موشکی"

  خودش گفته بود: «روی قبرم بنویسید اینجا مدفن کسی است که می‌خواست اسرائیل را نابود کند». سپاه پاسداران نقش اسرائیل را تکذیب کرد و کشته شدن حسن تهرانی مقدم را یک "حادثه کاری" نامید. محمد تهرانی مقدم، برادر او در گفتگو با هفته‌نامه رمز عبور در اردیبهشت ۱۳۹۵ گفت " یک اتفاق نبود، بلکه یک حادثه از پیش برنامه‌ریزی و تعیین شده و تروریستی بود". روایت سریال امنیتی گاندو هم "دخالت مجاهدین و موساد" است.

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  بمب‌گذاری در بانکوک، ۲۰۱۲

  تایلند، ایران را به بمب‌گذاری برای ترور دیپلمات‌های اسرائیلی در سال ۲۰۱۲ در بانکوک متهم کرد. سعید مرادی (چپ)، محمد خزایی (وسط) و مسعود صداقت‌زاده (راست که در مالزی دستگیر شد) به دست داشتن در عملیات تروریستی متهم و به حبس ابد محکوم شدند. سعید مرادی بر اثر انفجار بمب دو پای خود را از دست داد. این سه نفر بعدا در قبال آزادی کایلی مور گیلبرت، پژوهشگر استرالیایی-بریتانیایی به ایران تحویل داده شدند.

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  ترور شخصیت‌های هسته‌ای

  طی سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰ طی عملیات‌هایی که با چسباندن بمب مغناطیسی به خودروها صورت می‌گرفت، شخصیت‌ها و دانشمندان دخیل در برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران ترور شدند. طی این عملیات‌ها مجید شهریاری، مصطفی احمدی روشن، مسعود علیمحمدی و داریوش رضایی، رضا قشقایی فرد کشته شدند. فریدون عباسی جان سالم بدر برد.

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  دستگیری افرادی که ربطی به ترورها نداشتند

  وزارت اطلاعات ایران در سال ۱۳۹۱ اعلام کرد که یک تیم تروریستی را شناسایی و دستگیر کرده است. ۱۲ نفر از دستگیرشدگان نیز در مستند تلویزیونی به ترورها زیر نظر اسرائیل "اعتراف" کردند. در سال ۱۳۹۸ مشخص شد که دستگیرشدگان ربطی به ترورها نداشته‌اند، بلکه زیر شکنجه مجبور به پذیرش اعتراف شده‌اند و به جز مجید جمالی فشی که اعدام شد، بقیه آزاد شدند.

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  حمله سایبری با استاکس‌نت

  حمله سایبری با بدافزار استاکس‌ نت به تاسیسات غنی سازی اورانیوم ایران. روزنامه نیویورک تایمز در تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۱، در مقاله‌ای مدعی شد که «اسرائیل استاکس‌نت را در مرکز اتمی دیمونا و بر روی سانتریفیوژهای مشابه‌ای که ایران از آن‌ها در تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم نطنز استفاده می‌کند، با موفقیت آزمایش کرده‌بود».

• جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر

  انفجار مرکز همیاری یهودیان در آرژانتین

  در انفجار تروریستی ۲۷ تیر ۱۳۷۳ ( ۱۸ ژوئیه )۱۹۹۴ در مرکز یهودیان بوئنوس‌آیرس (آمیا) ۸۵ نفر کشته و بیش از ۲۰۰ نفر نیز زخمی شدند. دولت آرژانتین تاکنون سه بار جمهوری اسلامی ایران را به دست داشتن در این انفجار متهم کرده و مدعی است که دستور و نقشه ضربه در تهران کشیده و مسئولیت اجرای طرح عملیات به ستاد ویژه عملیات حزب‌الله لبنان که به گروه شبه نظامی حزب‌الله لبنان وابسته‌است، سپرده شد.

  نویسنده: محمود صالحی