آیا سعودی‌ها برای «بایدن» طناب نجات خواهند انداخت؟

به گزارش خبرگزاری مهر، پایگاه تحلیلی «گرید» (grid) در گزارشی به مناسبات آمریکای بایدن با عربستان سعودی و سایه بحران اوکراین بر این روابط پرداخت که در ادامه به بخش‌هایی از آن اشاره می‌شود؛

یکی از شعارهای انتخاباتی «جو بایدن» قبل از پیروزی این بود که سعودی‌ها بهای قتل خاشقچی را خواهند پرداخت اما اینک بایدن از عربستان درخواست کمک می‌کند.

بایدن در هفته‌های آینده و در اواسط جولای سفری به خاورمیانه خواهد داشت که در آن توقف‌هایی در اسرائیل، کرانه باختری و عربستان‌سعودی خواهد داشت. بدون شک شما در این سفر واژه «پرایا» (pariah) (منفور) را خواهید شنید.

بایدن در مناظره اولیه حزب دموکرات که در سال ۲۰۱۹ انجام گرفت از این کلمه استفاده کرد. او متعهد شد به عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا، دولت عربستان‌سعودی و ولیعهد «محمد بن‌سلمان» را که متهم به صدور دستور قتل «جمال خاشقچی» ستون نویس واشنگتن پست مقیم آمریکا شده‌بود، وادار کند تا بهای قتل خاشقچی را بپردازند.

بایدن در زمان رقابت‌های انتخاباتی تلاش داشت تا مسیر متفاوت خود را از «دونالد ترامپ» به تصویر بکشد. بنابراین تضاد خود با اقدامات ترامپ رئیس‌جمهوری وقت آمریکا که به ندرت فرصتی برای تمجید از عربستان‌سعودی را به عنوان مشتری تسلیحات ایالات‌متحده، تامین کننده نفت و متحد علیه ایران از دست می‌داد، از این طریق نشان داد.

بنابراین بعید است که سفر بایدن به عربستان سعودی همچون سفر معروف ترامپ در سال ۲۰۱۷ پر زرق و برق باشد و مطمئناً از رقص شمشیر و هدیه‌های گرانقیمت خبری نخواهد بود. با این وجود اما هنوز هم توضیح درباره دیدار بایدن با ولیعهد، آن هم در حالیکه قول داده سعودی‌ها را وادار به پرداخت هزینه کند و مبارزه جهانی علیه خودکامگی را به محور سیاست خارجی خود تبدیل کرده‌است، دشوار است.

به احتمال زیاد بایدن در این نشست صحبت‌هایی درباره قیمت نفت و تنش با ایران خواهد داشت. او در تمام این جبهه‌ها، نبرد سختی را فراروی خود دارد.

راه بازگشت دوباره به سمت ریاض چیست؟

بایدن در نخستین سال ریاست‌جمهوری خود، در مورد نحوه برخورد با عربستان‌سعودی محتاطانه عمل کرد و نه همچون ترامپ با آغوش باز به سمت آنان رفت و نه به طور کامل یک سیاست «پرایا» (pariah) را در پیش گرفت.

در سال ۲۰۲۱، کاخ سفید اعلام کرد که حمایت از عملیات نظامی تحت رهبری عربستان‌سعودی در یمن را متوقف می‌کند. با افزایش تلفات انسانی در یمن و اتهامات متعدد در خصوص انجام جنایات جنگی و هدف قرار دادن غیرنظامیان توسط سعودی‌ها، توقف جنگ به خواسته اصلی فعالان ضدجنگ در ایالات‌متحده و اعضای کنگره تبدیل شد.

پس از اعلام این خبر نیز ایالات‌متحده دست از ارائه پشتیبانی، تعمیر، نگهداری و کمک‌های نظامی «دفاعی» به پادشاهی بر نداشت و حتی آمریکا به فروش تسلیحات هم به عربستان سعودی و هم به امارات‌متحده عربی شریک ائتلاف، ادامه داده‌است.

پس از قتل خاشقچی که به طور حتم بیش از هر رویدادی پس از حملات ۱۱ سپتامبر به روابط ایالات‌متحده و عربستان لطمه زد، دولت بایدن طی یک ارزیابی اطلاعاتی طبقه بندی شده، ولیعهد عربستان را مسئول قتل خاشقچی اعلام اما از انجام هرگونه اقدامی در مقابل وی کوتاهی کرد.

اما به نظر نمی‌رسد که اتخاذ رویکردهای نصفه و نیمه در خلیج فارس به نفع کاخ سفید باشد. در حمله روسیه به اوکراین این امر اثبات شد. در روزهای آغازین جنگ، رهبران عربستان و امارات به دلیل ناراحتی از اینکه ایالات‌متحده به حملات موشکی حوثی‌ها به قلمرو آنها پاسخ قاطعانه‌ای نداد از پاسخ به تماس‌های تلفنی بایدن امتناع کردند. همچنین هر دو کشور در رای‌گیری تعلیق روسیه از شورای حقوق بشر سازمان‌ملل رای ممتنع دادند.

«فراس مکساد» کارشناس ارشد موسسه خاورمیانه در این زمینه می‌گوید: «من فکر می‌کنم که جنگ اهمیت سیاسی و اقتصادی منطقه خلیج‌فارس و عربستان‌سعودی را به ویژه برای دولت بایدن روشن کرده‌است.»

وی افزود: سعودی‌ها نیز فهمیدند که پس از حمله روسیه به اوکراین، اهرم موثری خواهند داشت و به همین دلیل آنها بازی سخت و بی‌رحمانه‌ای را آغاز کردند.

همه چیز در مورد نفت

تردیدی وجود ندارد که بایدن در جریان این سفر از ولیعهد خواهد خواست تا نفت بیشتری به بازار جهانی عرضه کند. آغاز جنگ در اوکراین قیمت نفت را به بالاترین سطح خود در سال‌های اخیر رساند و همچنین افزایش شدید قیمت گاز، عرصه سیاسی را برای بایدن تنگ کرده‌است.

پس از ماه‌ها لابی که توسط ایالات‌متحده صورت گرفت، اوپک پلاس به عنوان کارتل جهانی نفت به ریاست عربستان‌سعودی در اوایل ماه ژوئن با افزایش تولید ۶۴۸ هزار بشکه در روز در ماه‌های جولای و آگوست موافقت کرد. این اقدام اما تاثیر چندانی بر قیمت نفت نداشت. کاخ سفید تمایل دارد که عرضه بیشتری صورت بگیرد اما مشخص نیست که آیا این انتظارات محقق خواهد شد یا خیر.

افزون بر تاثیرات سیاسی داخلی، افزایش قیمت نفت برای اوکراین و متحدانش نیز مشکل آفرین بوده‌است. روند صعودی قیمت‌ها بسیاری از کشورها را به خرید نفت از روسیه سوق داده‌است؛ موضوعی که باعث شده با وجود تحریم‌ها درآمدهای نفتی روسیه از زمان شروع جنگ افزایش یابد و در ماه می به حدود ۲۰ میلیارد دلار برسد.

آیا سعودی‌ها برای بایدن طناب نجات خواهند انداخت؟

مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه دنور، در این زمینه معتقد است که «کشورهای خلیج فارس تمایل دارند روابط صمیمانه خود را با آمریکا حفظ کنند اما از وضعیت داخلی ایالات‌متحده کاملاً آگاهند. جمهوریخواهان می‌توانند ظرف چند ماه کنگره را پس بگیرند و سپس ترامپ ممکن است به کاخ سفید بازگردد و دوباره سال‌های طلایی (برای شیخ نشینان) اتفاق خواهد افتاد».