حضور ۴۴ دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران در رتبه‌بندی جهانی «لایدن»

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، دکتر منصوره صراطی مدیر گروه رتبه بندی ISC گفت: نظام رتبه‌بندی لایدن، نتایج رتبه‌بندی دانشگاه‌های برتر دنیا در سال ۲۰۲۲ میلادی خود را منتشر کرد. در رتبه‌بندی سال جاری این نظام، تعداد ۴۴ دانشگاه از ایران در جمع ۱۳۱۸ دانشگاه برتر جهان قرار گرفتند. این در حالی است که در سال قبل ۳۶ دانشگاه از ایران در این رتبه بندی حضور داشته اند.

صراطی گفت: در بین کشورهای اسلامی، ایران با حضور ۴۴ دانشگاه رتبه نخست، ترکیه با ۳۲ دانشگاه رتبه دوم و مصر با ۱۰ دانشگاه رتبه سوم را دارند. لایدن یکی از نظام های معتبر ارزیابی دانشگاهی است که هر ساله دانشگاه های برتر دنیا را بر اساس شاخص های معتبر علم سنجی مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار می دهد.

وی گفت: در سال ۲۰۲۲، در قالب چهار معیار کلی مرجعیت علمی ، دیپلماسی علمی ، دسترسی آزاد به انتشارات و تنوع جنسیتی در لایدن مورد رتبه بندی قرار گرفتند. این ارزیابی ها از تولیدات علمی دانشگاه ها در سال های ۲۰۱۷ الی ۲۰۲۰ از پایگاه اطلاعاتی Web of Science استفاده کرده است.

مدیر گروه رتبه بندی ISC گفت: معیار مرجعیت علمی (تاثیر علمی) از تعداد کل انتشارات و شاخص هایی چون مقالات ۱ درصد برتر، مقالات ۵ درصد برتر، مقالات ۱۰ درصد برتر و مقالات ۵۰ درصد برتر به صورت تعداد و سهم از کل و نیز تعداد کل انتشارات، مجموع و میانگین تعداد استنادهای انتشارات دانشگاه TCS و MCS و نیز مجموع و میانگین تعداد استنادات نرمال شده (به رشته و سال) دانشگاه TNCS و MNCS بهره گرفته است (دو شاخص آخر در صفحه اصلی نتایج نشان داده نمی شود).

وی یادآور شدک در معیار دیپلماسی علمی از شاخص هایی چون تعداد کل انتشارات، همکاری علمی، همکاری بین المللی، همکاری صنعتی، همکاری علمی با فاصله جغرافیایی کمتر از ۱۰۰ کیلومتر و همکاری علمی با فاصله جغرافیایی بیشتر از ۵۰۰۰ کیلومتر (به صورت تعداد و سهم از کل) استفاده کرده است.

صراطی افزود: معیار دسترسی آزاد به انتشارات نیز از شاخص های تعداد کل انتشارات، انتشارات دسترسی آزاد، انتشارات دسترسی آزاد طلایی، انتشارات دسترسی آزاد هیبرید، انتشارات دسترسی آزاد برنز، انتشارت دسترسی آزاد سبز (به صورت تعداد و سهم از کل) تشکیل می شود.

وی گفت: معیار تنوع جنسیتی نیز شامل شاخص های همکاری با نویسندگانی که جنسیت آنها ذکر نشده، نویسندگان مرد (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان زن (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان مرد (به نسبت تمام نویسندگان مرد و زن)، نویسندگان زن (به نسبت تمام نویسندگان مرد و زن) است.

جدول زیر معیارها و شاخص های رتبه بندی لایدن نشان داده شده است:

وی ادامه داد: نظام رتبه بندی لایدن بر خلاف سایر نظام های رتبه بندی موجود در سطح دنیا، برای دانشگاه های حاضر در نظام خود، رتبه ای واحد محاسبه نمی کند بلکه دانشگاه ها بر اساس معیارها و شاخص های موجود در نظام لایدن مورد رتبه بندی قرار می گیرند.

صراطی گفت: از این رو یکی از ویژگی های رتبه بندی لایدن این است که به دانشگاه های حاضر در رتبه بندی خود، رتبه کل که برگرفته از تاثیر کلیه شاخص ها و وزن های مرتبط با آن ها است، اختصاص نمی دهد بلکه، برای کلیه دانشگاه ها در این شاخص ها نمرات و رتبه ها را جداگانه محاسبه و منتشر می کند.

حضور دانشگاه های ایران در رتبه بندی لایدن

مدیر گروه رتبه بندی ISC گفت: تعداد دانشگاه های حاضر از ایران در این رتبه بندی ۴۴ دانشگاه است که این آمار در سال قبل ۳۶ دانشگاه بوده است.

نمودار زیر رشد عملکرد تعداد دانشگاه های کشور در رتبه‌بندی لایدن را نمایش می دهد:

وی افزود: تعداد ۸ دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، محقق اردبیلی، خوارزمی، کردستان، سیستان و بلوچستان، صنعتی شیراز، بین المللی امام خمینی پیش از این در این رتبه بندی حضور نداشتند و در سال ۲۰۲۲ مجموع دانشگاه ها به ۴۴ دانشگاه رسید.

جداول رتبه دانشگاه‌های ایران در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۲ بر اساس معیارهای چهارگانه

رتبه دانشگاه‌های کشور در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۲ (معیار مرجعیت علمی Scientific Impact)

رتبه دانشگاه‌های کشور در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۲ (معیار دیپلماسی علمی Collaboration)

رتبه دانشگاه‌های کشور در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۲ (معیار دسترسی آزاد به انتشارات (Open Access))

رتبه دانشگاه‌های کشور در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۲ (معیار تنوع جنسیتی Gender)

جایگاه کشورهای اسلامی در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۲

صراطی گفت: ایران با حضور ۴۴ دانشگاه در این نظام رتبه بندی، همچون سال های گذشته در بین کشورهای اسلامی رتبه نخست را به لحاظ تعداد دانشگاه در اختیار خود دارد. پس از ایران ترکیه و مصر به ترتیب با ۳۲ و ۱۰ دانشگاه رتبه های دوم و سوم را دارند.

در نمودار زیر تعداد دانشگاه های کشورهای اسلامی در نظام رتبه بندی لایدن، نشان داده شده است: