«کتاب‌شناسی ماد باستان» منتشر شد

به گزارش خبرنگار مهر، نشر ندای تاریخ کتاب «کتاب‌شناسی ماد باستان» نوشته مهرداد نوری مجیری را با شمارگان هزار نسخه، ۲۱۴ صفحه و بهای ۱۱۰ هزار تومان منتشر کرد. کتاب‌شناسی، یکی از مهم‌ترین شاخه‌های علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی است و از آغاز پیدایش، تعاریف متعدّدی از آن صورت‌گرفته و تطوّرات و تغییرات بسیار یافته‌است، اما بهرحال اهمیت بسیاری دارد.

در کتاب حاضر به کتاب‌ها و نوشته‌های مرتبط با ماد باستان اشاره شده است. این کتاب در راستای نشر آگاهی، دانش، مطالعه و پژوهش برای صاحبان خرد و دانایی و فرزانگی و علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر این مرزوبوم به‌ویژه هنرجویان تاریخ ایران باستان تهیه شده است. در کتاب بیان می‌شود که نتایج و دستاوردهای نظری و عملی مطالعات و پژوهش‌ها راه‌های جدید و روشنی را در رشد معرفت و فرهنگ افراد بشر ایجاد می‌کند در همین راستا این کتاب به معرفی پژوهش‌ها و کتاب‌ها در زمینه ماد باستان پرداخته است.

مادها گروهی از مردمان هند و اروپایی آسیای میانه بودند که در سده‌های نخستین هزاره نخست پیش از میلاد در حرکتی آهسته و تدریجی از موطن نخستین خود که احتمالاً منطقه خوارزم و جنوب دریاچه آرال بوده است تا کوه‌های زاگرس پیش تاخته و در غرب و شمال غرب فلات ایران فرود آمدند و جانشین بومیان منطقه شده و احتمالاً زندگی یکجانشینی را برای خود انتخاب کردند و پهنه جغرافیایی زیستگاه آنان سرزمین ماد نام گرفت.

این پادشاهی اولین حکومت آریایی بود که از اتحادیه‌ای از قبایل و طوایف آریایی و سایر اقوام محلی ساکن در منطقه تشکیل شد. بخش اعظم این سرزمین در منطقه‌ای قرار داشت که بعدها آذربایجان نامیده شد که در جنوب رود ارس واقع بود. به نظر می‌رسد که حکم دولت ماد گاهی در اراضی شمالی آن منطقه نیز نافذ بوده است. نام آذربایجان خود از کلمه مادی آتروپاتن مشتق است و شکی نیست که در طی تاریخ پیچ در پیچ و طولانی پیدایش مردم آذربایجان عنصر نژادی ماد نقش مهمی بازی کرده حتی در بعضی از ادوار تاریخی وظیفه هدایت و رهبری را به عهده داشته است. این دوره یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین دوره‌های تاریخ و تمدن ایران است زیرا که از یک طرف سرآغاز دوره تاریخی ایران و از طرف دیگر سرآغاز شکل گیری دولت و سرزمینی با ماهیت آریایی ایرانی است. به همین دلیل پژوهش‌های کتاب‌شناسانه روی این دوره اهمیت بسیاری دارند.

شواهد باستان شناسی نشان می‌دهند که مادها سال‌ها قبل از ظهور نامشان در گزارش‌های شاهان آشوری از جمله متون شلمنسر سوم، شمشی ادد پنجم، اداد نیراری سوم، آشوردان پنجم، تیگلات پلیسر سوم، سارگن دوم، سناخریب، آسارحدون و آشور بانیپال دیده شده است. متاسفانه از مادها داده‌های باستان شناسی زیادی در دست نیست در حالی که آنها تاثیرات زیادی از خود بر جای گذاشته‌اند و بنابراین برای شناخت بیشتر این تمدن باید به مطالعات دیگری همچون منابع مکتوب آشوری، بابلی و عبری استناد کر . به دست آمدن این متون در کاوش‌های باستان شناسی جهت روشن کردن جنبه‌های مختلف اقوام مادی که تاکنون در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است پژوهش‌های مادشناسی را تحت تاثیر قرار داد. در حال حاضر این متون از مهمترین و مستندترین منابع ما برای بازسازی ساختارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی همچنین جغرافیای تاریخی مادها به شمار می‌آیند، حجم فراوانی از این دست متون به صورت سالم با قطعات شکسته قابل بازیابی در کاوش‌های باستان شناسی به دست آمده‌اند.

تاکنون یکی از مهم‌ترین منابع تاریخی در مورد مادها تاریخ هرودوت بوده و بازسازی تاریخی و ساختار سیاسی ماد عمدتا بر اساس روایت‌های این کتاب صورت می‌گرفته است، از طرفی یکی دیگر از مهم‌ترین منابع تاریخی که می‌تواند ما را در دستیابی به شناخت بهتر نسبت به این دوره کمک کند متون آشوری هستند. هرچند مدت زیادی از خواندن و استخراج اطلاعات فراوان از این متون می‌گذرد و به رغم صورت گرفتن تحقیقات گسترده بر اساس این متون، اما هنوز می‌توان اطلاعات بسیار ارزشمندی را در خصوص مادها از آن به دست آورد.