یادی از دو شهید حادثه خونین هفتم تیرماه که در قم آرمیده اند

هفتم تیر ماه هر سال یادآور خاطره‌ای تلخ برای مردم انقلابی ایران است؛ شهادت مظلومانه آیت الله دکتر سید محمدحسین بهشتی و ۷۲ یار امام و انقلاب؛ این ۷۲ تن البته همگی از پیشتازان انقلاب اسلامی بودند؛ اما به جرأت می‌توان گفت که برخی از آنان حق بیشتری به گردن انقلاب دارند که دو تن از این افراد، شهید حجت الاسلام و المسلمین غلامحسین حقانی و شهید دکتر سید عبدالحمید دیالمه هستند.

نخستین شهید اشاره شده متولد سال ۱۳۲۰ در قم است که اندکی پس از به دنیا آمدن، به همراه خانواده به تهران رفت.

پدرش، حجت الاسلام و المسلمین شیخ محمد حقانی او را به تحصیل در حوزه علمیه علاقه‌مند کرد و خود، نخستین استادش بود. غلامحسین در تهران به مدرسه آیت الله مجتهدی رفت و از محضر آن عالم فرزانه کسب فیض کرد.

۱۳ ساله بود که به زادگاهش، قم بازگشت و تحصیل در حوزه را با جدیت بیشتر ادامه داد. او پس از تمام کردن دروس مقدمات و سطح، توفیق شاگردی حضرات آیات امام خمینی، سید محمد محقق داماد، حائری یزدی، شیخ مرتضی مطهری و شیخ عباسعلی شاهرودی را به دست آورد و از محضرشان بهره‌ها برد.

او همزمان با تحصیل و تدریس، به تألیف هم مشغول بود و بسیاری از نوشته‌های خود را بدون نام مؤلف و از طریق موسسه در راه حق منتشر می‌کرد.

شاگردی امام، او را با تفکرات انقلابی استادش آشنا کرد و در سفر‌های متعدد تبلیغی در داخل و خارج از کشور، به تبیین معارف اسلامی و اندیشه‌های انقلابی برای مردم می‌پرداخت.

شیخ غلامحسین به زبان عربی هم مسلط بود و این ویژگی در تبلیغ خارج از کشور، کمک زیادی به او می‌کرد و به راحتی می‌توانست با عموم مردم ارتباط برقرار کند.

پیشتازی و جسارت او در این تبلیغ‌ها، بویژه تبلیغ‌های داخل کشور باعث شد تا بار‌ها دستگیر، بازجویی و شکنجه شود و زندان انفرادی را هم تجربه کند و تا مرز اعدام هم پیش برود.

سال‌های متعدد حبس برای شیخ غلامحسین البته با صبوری او همراه بود و انواع شکنجه‌ها هم او را از پای در نیاورد و پیراهن‌های خونی فراوانی از حبس و شکنجه برایش به یادگار ماند که وصیت کرد یکی از همین پیراهن‌ها، پس از مرگ با وی دفن شود؛ مرگی که البته با شهادت برای وی رقم خورد.

او در زندان‌های ستمشاهی، با بزرگانی مانند حضرات آیات سید محمود طالقانی، محمدرضا مهدوی کنی و اکبر هاشمی رفسنجانی هم بند و هم سلول بود و از این راه، هم از محضرشان بهره می‌گرفت و هم تلاش می‌کردند تا برنامه‌های نهضت انقلابی امام را با هماهنگی بیشتری در ذهن خود مرور کنند و به پشتوانه یکدیگر، دلگرم باشند.

همزمان با مبارزات و در زمان‌های کوتاه رهایی از زندان، جلسات علمی اسلام شناسی نیز به همت شیخ غلامحسین حقانی تشکیل می‌شد و افراد فراوانی از آن بهره می‌بردند.

بالاخره انقلاب اسلامی به پیروزی رسید و شیخ غلامحسین حقانی بر اساس سوابق انقلابی و مبارزاتی و تجربیات متعددی که داشت، عهده دار مسئولیت‌های متعددی شد که مسئولیت دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، دبیری شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی و بنیانگذاری و مسؤولیت نخستین سرپرستی سازمان تبلیغات اسلامی از آن جمله است.

او همچنین به عنوان نماینده امام، ریاست دادگاه استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان را متقبل شد و در آنجا، حاکم شرع بود. همچنین امامت جمعه بندرعباس را به اصرار مردم پذیرفت و به عنوان نخستین نماینده مردم این شهر در نخستین دوره مجلس شورای اسلامی، وارد قوه مقننه جمهوری اسلامی شد.

او در مجلس اول به کمیسیون دفاع رفت و البته برخی وظایف تعدادی از نمایندگان مردم و از جمله آیت الله خامنه‌ای و سردار مصطفی چمران را که به دلیل حضور در جبهه‌های دفاع مقدس، کمتر فرصت حضور در مجلس را می‌یافتند، بر عهده می‌گرفت و فعالیت‌های زائدالوصفی از خود نشان می‌داد.

رهبر خبیر انقلاب اسلامی درباره آن روز‌ها می‌فرمایند: «این شهید مظلوم، بی سر و صدا و در نهایت اخلاص، در مجلس فعالیت می‌کردند و حقیقتاً به جای چهار نفر در کمیسیون کار می‌کردند و از آنجا که ما در جبهه حضور داشتیم، وظایف بنده و شهید چمران را هم ایشان انجام می‌داد. بعد از شهادت ایشان، کمیسیون دفاع حقیقتاً بی پدر شد و امور و کار‌ها از آن شور و حال و سرعت، به کاستی گرایید.»

و، اما شهید دوم، شهید دکتر دیالمه است که در سال ۱۳۳۳ در مشهد به دنیا آمد و در دوران تحصیلات دبیرستان، در کلاس‌های استاد مطهری که آن زمان در مشهد بودند، شرکت می‌کرد.

دیالمه در سال ۱۳۵۲ وارد دانشگاه شد و در تأثیر بیانات و اعلامیه‌های انقلابی امام، فعالیت‌های مبارزاتی متعددی را دنبال می‌کرد که به دستگیری‌های متعدد وی می‌انجامید. وی همچنین ضمن تأسیس کتابخانه اسلامی در خوابگاه دانشجویی، سلسله جلسات سخنرانی با عنوان «صراط مستقیم» را هم در دانشگاه راه اندازی کرد تا علاوه بر مبارزه عملی، در آشنا کردن بیشتر دانشجویان به معارف ناب اسلامی هم سهمی داشته باشد. تأسیس مجمع احیای تفکرات شیعی و همچنین برپایی مستمر جلسات دعای کمیل در شب‌های جمعه، از دیگر اقدامات دیالمه در دوران دانشجویی است.

او در سال ۱۳۵۸ با مدرک دکترای داروسازی از دانشگاه مشهد فارغ التحصیل شد و به تهران آمد.

تجربیات انقلابی گری و همچنین سابقه شاگردی او در محضر بزرگانی مانند استاد مطهری باعث شد تا خیلی زود، خطوط التقاطی و نفاق موجود در جریانات به ظاهر انقلابی را شناسایی کند و در جهت برملا کردن نیّات شوم آنان برآید. او در آن سال‌ها مکرراً به جریان نفاق بنی صدر حمله می‌کرد و آنان را رسوا می‌ساخت.

پس از چندی و به دعوت تعدادی از علمای مشهد یعنی حضرات آیات میرزا جواد آقا تهرانی، مروارید و نوغانی، کاندیدای حضور در مجلس اول شورای اسلامی از مشهد شد و با رأی مردم به عنوان یکی از جوان‌ترین نمایندگان مجلس اول برگزیده شد.

یکی دیگر از اقدامات بارز دکتر دیالمه، دعوت از استادان حوزه مانند حضرات آیات مکارم شیرازی و هاشمی نژاد به دانشگاه و برای سخنرانی و حضور در جمع دانشجویان بود تا ندای وحدت حوزه و دانشگاه، علاوه بر آیت الله مفتح، از زبان او هم به عنوان یک شخصیت دانشگاهی شنیده شود.

سرانجام حجت الاسلام حقانی و دکتر دیالمه در هفتم تیرماه ۱۳۶۰ در انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی به همراه شهید مظلوم بهشتی و سایر شهدای مظلوم انقلاب اسلامی، به ملکوت اعلی پیوستند و پس از برگزاری تشییعی باشکوه در تهران و قم، شهید حقانی در ضلع غربی قبرستان شیخان قم و شهید دیالمه در مقبره شهید مفتح و هر دو، در جوار حضرت فاطمه معصومه (س) به خاک سپرده شدند؛ اما یاد و نامشان که با سختکوشی‌های انقلابی، مبارزات مجاهدانه و حضور فعال در مجلس شورای اسلامی پیوند خورده است هرگز از حافظه تاریخی مردم ایران پاک نخواهد شد؛ رحمت الله علیهما.

باشگاه خبرنگاران جوان قم قم