حراج تهران؛ بدون مسئولیت با درآمد میلیاردی

مرجان صادقی: پانزدهمین دوره این حراج مرداد سال گذشته و با مجموع فروش بیش از ۴۲ میلیارد تومان به کار خود پایان داد و ۱۰ تیر شانزدهمین دوره آن برگزار خواهد شد. اما این دوره نگرانی‌هایی را همراه خود دارد که از حراج پانزدهم به جا مانده و آن موضوع اصالت آثار است. ماجرایی که در دوره پیشین حراج بحث برانگیز شد و حالا حراج شانزدهم ریتم و ضرب‌آهنگ دوره جدید این رویداد هنری جهت شناساندن اصالت کارهای هنری را تعییین خواهد کرد. حراجی که معمولاً بین‌شان اسامی تکراری برخی از هنرمندان هم به چشم می‌خورد. با این‌حال موضوعاتی مثل «اصالت اثر» باعث گمانه‌زنی‌هایی در این حراج شده است. مثلاً اضافه شدن بند سؤال‌برانگیزی با این مضمون که حراج هیچ‌گونه مسئولیتی در خصوص اصالت اثر هنری ارائه‌شده در حراج ندارد، باعث شد تا خبرآنلاین سراغ عبدالبصیر حسین‌بُر منتقد و پژوهشگر هنر معاصر برود و درباره آن گفت‌وگو کند.

عبدالبصیر حسین‌بُر، در خصوص نسبت حراج و کارشناسی آثار و اصالت‌سنجی آثار به خبرآنلاین می‌گوید: «حراج تهران در دوره پیشین در کاتالوگ معرفی آثار تأکید کرده که «اصالت آثار را تضمین نمی‌کند.» یعنی بندی که اشاره به این موضوع دارد که هیچ‌گونه ضمانت و مسئولیتی در خصوص اصالت اثر هنری ارائه‌شده در حراج ندارد و درصورتی‌ که پس از فروش اثر به خریدار، فرد ادعای عدم اصالت اثر کند، باید به مالک اثر، جهت جبران ضرر و زیان‌های وارده رجوع کند. همین مسئله در اذهان موضوعی را شکل می‌دهد و آن هم این است که ضعفی بزرگ در این حراج وجود دارد؛ که آن هم ضعف کارشناسی است.»

این منتقد با اشاره به اینکه روابط عمومی حراج توضیح داده که کلیه آثار ارائه‌شده در حراج تهران توسط کارشناسان معتبر بررسی و اصالت و انتساب آن‌ها به پدیدآورنده اثر موردبررسی قرار می‌گیرد، می‌گوید: «حراج تأکید دارد که در خصوص آثار کلاسیک، عنداللزوم، بررسی توسط کارشناسان وزارت میراث فرهنگی و گردشگری انجام شود. با توجه به آنکه آثار ارائه شده در حراج به مدت ۳ روز در معرض بازدید عموم قرار می‌گیرد. متقاضیان،امکان بررسی‌های کارشناسی متعارف از جانب کارشناسان منتخب خود را در مدت تعیین شده، دارند. با این‌حال این عدم مسئولیت در خصوص اصالت آثار در ابتدای امر به دو ضعف بزرگ کارشناسی حوزه اصالت‌سنجی و موضوعات حقوقی اثر باز می‌گردد.»

بیشتر بخوانید:

ماجرای اصل یا تقلبی بودن اثر محمد احصایی در یک حراج / ادعای هنرمند صحت دارد؟

فروش ۸۰ درصدی در نخستین حراجی آثار فاخر هنری اصفهان

نقدهای بی پاسخ به حراج تهران/ یک هفته پس از حراج تهران یک نفر گفت پادشاه لخت است!

او با اشاره به اینکه متأسفانه یکی از بخش‌های غیر شفاف حراج تهران موضوع عدم معرفی تیم کارشناسان حراج درصورتی‌ که در حراج‌های معروف و مطرح دنیا لیستی از تیم کارشناسی و سابقه تحصیلی و تخصصی آن‌ها در سایتهایشان معرفی میشود، می‌افزاید: از این بابت بسیار مهم است که حراج تهران موضوع کارشناس را جدی بگیرد و شفاف و روشن در کاتالوگها و سایت خود این افراد متخصص را معرفی کند. در این صورت هم بسیاری از حاشیههای مرتبط کمتر میشوند و همچنین ضعفهای جدی این حراج برطرف میگردند.

این پژوهشگر هنر درباره ویژگی‌ها، وظایف و مسئولیت کارشناسان حراج می‌گوید: «کارشناسان معمولاً خبره و متخصصینی هستند که در ارتباط با آثار هنری صاحب‌نظرند. این کارشناسان باید در ارتباط با قیمت‌گذاری اثر و همچنین اصالت‌سنجی خبره باشند. معمولاً متخصصین رشته حفاظت و مرمت آثار هنری، دارای دانش فنی اصالت‌سنجی هستند. البته این موضوع بسیار تخصصی است و شخص کارشناس بایستی با دانش روز اصالت‌سنجی، شناخت مواد، مطالعات آزمایشگاهی مرتبط و شناخت داشته باشد. خصوصاً این‌که آثار با قیمت بالایی به فروش می‌رود قطعاً امکان جعل آثار هم بسیار است و از آن‌سو موضوع قیمت‌گذاری هم مسئله‌ای جدی است، چون در پس هر دوره پرسشی مبنی بر این شکل می‌گیرد که این قیمت‌ها چقدر واقعی است؟ آیا این اثر ارزش این قیمت را دارد و یا خیر و موضوعاتی از این دست.»

حسین‌بر در پاسخ به این سوال که ارائه آثار هنرمندان سرشناس و جوان در کنار هم چه تأثیری در اقتصاد و تسهیل زمینه ارائه آثار دارد، می‌گوید: «در این‌که حراج به اقتصاد و زیست هنرمند می‌تواند کمک کند شکی نیست و همچنین باز شدن پای هنرمندان جوان هم به حراج هم اتفاق خوبی است؛ اما مسئله این است که باید این فرایند و این مسیر کاملاً کارشناسی شده باشد. در غیر این صورت حراج باید خودش را برای حواشی و چنین نقدهای جدی آماده کند!»

این پژوهشگر و منتقد هنر مدرن در پاسخ به اینکه هر ساله هنرمندان پرتکرار با بیشترین تعداد آثار دیده می‌شوند، آیا این زمینه برای باقی هنرمندان هم به همین اندازه مهیاست، اضافه می‌کند: «آن‌چنان‌که حراج مدعی است آثار همه هنرمندان شناخته‌شده در زمینه‌های مختلف هنرهای تجسمی که در نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی ایران یا کشورهای دیگر حضور داشته و بازار تثبیت شده‌ای در بین مجموعه‌داران و خریداران آثار دارند، ممکن است در حراج ارائه شوند و در حراج، بستری اقتصادی است که اعتبار و نام هنرمند در بازار هنر آن و میزان تقاضا از سوی خریداران برایشان اهمیت دارد؛ اما این‌که واقعاً این بستر برای چه هنرمندانی فراهم می‌شود موضوعی دیگر است چون نیاز به آسیب‌شناسی جریان گالری‌دارها را هم می‌طلبد.»

بازدیدکنندگان حراج، امکان دیدن نمایشگاه آثار حراج تهران را ۸ و ۹ تیر دارند. جوان‌ترین هنرمند شرکت‌کننده در این حراج محمد طباطبایی متولد ۱۳۶۶ است که تابلوی او بین ۱۲۰ تا ۱۶۰ میلیون تومان قیمت‌گذاری شده، سپس ساناز البرزی متولد ۱۳۶۵ با اثر اکرولیک روی بوم بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان؛ گران‌ترین اثر این دوره‌ی حراج از منصور قندریز و متعلق به مجموعه خصوصی دکتر جواد مجابی است.

۵۷۵۷