نحوه شهادت حضرت امام جواد (ع)

به گزارش خبرنگار مهر، امروز ۳۰ ذی القعده سالروز شهادت امام جواد (ع) است. امام محمد تقی (ع) همچنین به باب الحوائج شهرت دارد. جواد (بخشنده) و تقی (پرهیزگار) مشهورترین القاب آن حضرت (ع)، و رضی و متقی از دیگر القاب ایشان است. امام جواد (ع) هنگام شهادت جانگداز پدر ارجمندش حضرت امام رضا (ع) در اواخر ماه صفر سال ۲۰۳ هجری قمری، ۸ ساله بود که مقام امامت به ایشان انتقال یافت. احادیث ارزشمند بسیاری از آن امام همام (ع) در کتبی همچون عیون اخبار الرضا، تحف العقول، مناقب و بحارالانوار نقل شده است

حکومت عباسی دو بار امام جواد علیه‌السلام را به بغداد احضار کرد. سفر اول در زمان مأمون، چندان طولانی نبود. بار دوم، در ۲۸ محرم سال ۲۲۰ ق، به دستور معتصم عباسی وارد بغداد شد و در ذی‌القعده همان سال به شهادت رسید. روز شهادت حضرت در بیشتر منابع ۳۰ ذی‌القعده می‌باشد.

پیکر مبارک حضرت را در کنار مقبره جدش امام موسی کاظم علیه‌السلام در کاظمین به خاک سپردند. سن امام جواد (ع) در هنگام شهادت ۲۵ سال بود. به همین خاطر حضرت، جوان‌ترین امام شیعیان به هنگام شهادت بودند. [۱]

علت شهادت حضرت جواد الائمه (ع)

در مورد علت شهادت حضرت، برخی از مورخین این چنین عنوان می‌کنند که ابن‌ابی‌داوود، قاضی بغداد به خاطر حسادت، نزد معتصم بدگویی امام را کرد؛ زیرا نظر صحیح امام در مورد حکم قطع دست سارق، موجب شرمندگی او در حضور جمع کثیری از فقها و درباریان شده بود. این امر ریشه حسادت نسبت به حضرت را تقویت کرد و معتصم در اثر بدگویی‌های او، نقشه قتل و شهادت امام علیه‌السلام را پی‌ریزی کرد. [۲]

نحوه شهادت حضرت امام جواد (ع)

براساس روایات، وقتی معتصم ملعون به خلافت رسید، همراه با جعفر (برادر ام‌الفضل) در اندیشه کشتن امام بودند؛ از این رو، به عبدالملک زیات، والی مدینه، نامه نوشت و از او درخواست کرد که امام علیه‌السلام را همراه ام‌الفضل راهی بغداد کند. وقتی حضرت وارد بغداد شد، معتصم در ظاهر به او احترام کرد و تحفه‌هایی را برای حضرت و ام‌الفضل فرستاد و به وسیله جعفر، ام‌الفضل را تحریک به مسموم کردن حضرت نمود؛ و این خواهر و برادر، انگوری را به سم آغشته کرده و به امام خوراندند. [۳]

ام‌الفضل پس از این کار، پشیمان شد و گریه کرد اما امام به او خبر داد که به بلایی، غیرقابل‌درمان دچار می‌شود. البته با توجه به روایات، گزارش‌های مختلفی در چگونگی به شهادت رسیدن امام توسط ام‌الفضل رسیده است. [۴]

بر اساس منابع معتبر، ازدواج حضرت با ام‌الفضل به دستور مامون عباسی صورت گرفت. هدف مأمون از این ازدواج این بود که پدربزرگ کودکی از نسل پیامبر بشود

در روایتی دیگر، معتصم عباسی، شربت پرتقالی را به وسیله غلام خود «اشناس» برای حضرت فرستاد. غلام به حضرت گفت: خلیفه، پیش از شما از این شربت به گروهی از بزرگان از جمله احمدبن‌ابی‌دواد و سعیدبن‌خضیب نوشانده و امر کرده که شما هم از آن بنوشید. امام فرمود: «آن را در شب می‌نوشم»؛ اما غلام اصرار کرد که باید خنک نوشیده شود و حضرت از آن نوشید و در اثر مسمومیت آن به شهادت رسیدند. [۵]

علت ازدواج حضرت با ام‌الفضل

بر اساس منابع معتبر، ازدواج حضرت با ام‌الفضل به دستور مامون عباسی صورت گرفت. هدف مأمون از این ازدواج این بود که پدربزرگ کودکی از نسل پیامبر بشود. همچنین شیخ مفید نقل می‌کند: مأمون به‌خاطر شخصیت علمی امام جواد علیه‌السلام، دخترش را به ازدواج امام در آورد. ولی برخی از پژوهشگران عنوان می‌کنند که این ازدواج سیاسی بود و مأمون می‌خواست، از این طریق، امام جواد علیه‌السلام و ارتباط ایشان با شیعیان را کنترل کند یا اینکه خود را علاقه‌مند به علویان نشان دهد و آنان را از قیام علیه خود باز دارد. با این حال، این ازدواج، اعتراض اطرافیان مأمون را در پی داشت؛ زیرا می‌ترسیدند که خلافت، از عباسیان به علویان منتقل شود. [۶]

با عنایت خداوند، نقشه همه آن‌ها نقش‌برآب شد و ام‌الفضل از حضرت بچه‌دار نشد و تمام فرزندان حضرت، از جمله امام هادی علیه‌السلام از بانو سمانه مغربیه متولد شدند. [۷]

پی نوشت
[۱] اعلام الوری، ج ۲، ص ۱۰۶.
[۲] تفسیر عیاشی، ج ۱، ص ۳۲.
[۳] بحار الانوار، ج ۵۰، ص ۱۳.
[۴] مناقب ابن ابی طالب، ج ۴، ص ۳۸۴.
[۵] همان.
[۶] منتهی الامال، ج ۲، ص ۴۹۷.
[۷] الارشاد، ج ۲، ص ۲۹۵.