بازی روح کودکان را پرورش می‌دهد

«وسطی»، یکی از بازی‌های قدیمی و سنتی ایران است که باعث سرعت عمل، دقت، روحیه همکاری میان افراد، انعطاف پذیری بدن، هماهنگی میان اعضای بدن و دقت افراد در نشانه گیری می‌شود.

در کتاب «راهنمای بازی‌های ایران» نوشته ثریا قزل ایاق و با همکاری شهلا افتخاری، درمورد بازی «وسطی» نوشته شده است: «وسطی، بازی - سرگرمی است که به صورت گروهی و در فضای باز انجام می‌شود و برای این بازی، صرفاً به یک توپ والیبال یا پلاستیکی نیاز است.

در بازی وسطی، بازیکنان به دو گروه تقسیم می‌شوند. هر گروه، یک توپ را برمی دارد و در یک دایره، مستقر شده و در هر گروه، یک نفر هم به عنوان «وسطی» تعیین می‌شود. سپس، با شنیدن سوت مربی، بازیکنان، توپ را با پاس‌های هوایی و زمینی بین خود رد و بدل می‌کنند و بازیکن «وسطی» هم سعی می‌کند توپ را هنگام پاس دادن، بگیرد که در صورت موفق شدن، جای خود را با کسی که توپ را از او گرفته است، عوض می‌کند. در این بازی، باید توجه داشت که بازیکنان نباید توپ را به یار کناری خود پاس بدهند و پاس‌ها باید حداقل با دو نفر فاصله انجام شود.»

حسن ذوالفقاری، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، نویسنده و پژوهشگر ادبی، در خصوص بازی‌های سنتی ایران می‌گوید: اگر بخواهیم عمیق‌تر به بازی‌ها و جنبه‌های اجتماعی و اسطوره‌ای آن‌ها نگاه کنیم، باید بگوییم که بسیاری از بازی‌های سنتی ایران جنبه نمایشی داشته اند که این نوع بازی‌ها به تفکر انسانی و مسائل اولیه انسان یعنی پرستش ارواح و اشیاء و حتی به تقویت روحیه جنگاوری، شکار و شجاعت که نیاز اولیه بشر بوده است، اشاره داشته و به نوعی، بچه‌ها را از نظر ذهنی، روانی و جسمی برای شرایطی آماده می‌کرده که متناسب با همان زمان بوده اند. به همین دلیل، اگرچه برخی از بازی‌ها ریشه در موارد فوق دارند، ولی در مقابل، بازی‌های دیگری هم بوده اند که جنبه کلامی داشته اند و  به فلسفه شکل گیری جهان و طبیعت می‌پرداختند که این موضوع،  بخشی از زیرساخت فکری این بازی‌ها بوده است. به طور مثال؛ در بازی چیستان گویی، انتقال دانش انجام می‌شده است. یعنی افراد، از طریق چیستان ها، به انتقال و دریافت اطلاعاتی می‌پرداختند که امروزه هم بدین صورت است.

به گفته این استاد دانشگاه، در گذشته، برخی  از بازی‌ها دارای محتوای شعری بوده، جنبه زبان گشایی داشته اند و به همین دلیل، این شعر‌ها کمک بسیاری به زبان گشایی افراد می‌کرده اند؛ به طوری که باعث می‌شدند آن‌ها در اجتماع، قوه بیان خوبی داشته باشند. به هر حال، آن چه که مهم است، این است که اگر ما به زندگی مردم قدیم توجه کنیم، متوجه خواهیم شد که بسیاری از بازی‌ها حتی در میان افراد طبقه مرفه جامعه نیز مرسوم بوده اند که از آن جمله می‌توان به بازی‌های قهرمانی و نمایشی  اشاره کرد.

او گفت: که این بازی‌ها حتی در سطوح ملی هم انجام می‌شده و کمک بسیاری به تمدن‌ها می‌کرده اند چراکه بازی و تمدن، نقش بسیار مستقیمی با یکدیگر داشته اند و همچنان هم دارند. زیرا ملتی که بازی‌های خیلی خوبی داشته باشد و بتواند بازی‌های خود را جهانی کند، بازی هایش می‌توانند نقش مهمی در تمدن بشری ایفا کنند و بازی‌ها در سطح جهانی به نمایش درآیند. مثلا گوی و چوگان به عنوان یکی از بازی‌های ایرانی که اصفهان، مقرّ آن و میدان نقش جهان اصفهان، میدان گوی و چوگان بوده است. بنابراین، اگر بتوانیم این بازی را زنده و جهانی کنیم، می‌تواند در توسعه فرهنگی ما کمک کننده باشد همان طور که ورزش و بازی‌های امروزی از کشور‌های دیگر، جهانی شده اند.

 به گفته ذوالفقاری، اگر بخواهیم از لحاظ روانی به بازی‌ها نگاه کنیم باید بگوییم بازی‌های کودکانه و سرگرمی‌هایی که در دوران کودکی فراهم می‌شوند، می‌توانند علاوه بر جسم، روح بچه‌ها را پرورش دهند و همچنین، از لحاظ تعلیم و تربیتی فواید زیادی برای آن‌ها به همراه داشته باشند و به رشد بدنی، ذهنی، فهم عمومی، اخلاق، تربیتی اجتماعی و... آن ها کمک کنند. زیرا  بازی نقش مهمی در تعلیم و تربیت کودک دارد و می‌تواند او را بسیار خوب، با ارزش‌های اجتماعی آشنا کند؛ به طوری که بزرگان این حوزه در این مورد گفته اند کودکی که بازی می‌کند در مراحل اجتماعی، به دلیل تحرک زیادی که دارد، موفق‌تر می‌شود و لذت زیادی از بازی دریافت می‌کند و جنبه‌های بیولوژی و روانی می‌توانند در رشد، تخیل و عاطفی او کمک کننده باشند. زیرا بچه در طول بازی، در تعامل با دیگر بچه هاست و تمام روانشناسان و جامعه شناسان روی این موضوع نیز صحه گذاشته اند.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری ساير حوزه ها