پیتر بروک کارگردان افسانه‌ای تئاتر از دنیا رفت

پیتر بروک کارگردان بریتانیای در ۹۷ سالگی از دنیا رفت. مرگ بروک ساعتی پیش توسط ناشر قدیمی آثارش و بعد توسط بی‌بی‌سی تایید شد. وی در پاریس، شهری از دنیا رفت که از دهه ۱۹۷۰ محل سکونتش بود.

یکی از آخرین آثار این کارگردان سرشناس نمایش «زندانی» بود که او آن را نوشت و در پاریس و جشنواره ادینبورو و در تئاتر ملی لندن روی صحنه برد. این نمایش را وی وقتی ساخت که ۹۲ ساله بود.

وی همین امسال برای کارگردانی «پروژه طوفان» با همراهی ماری هلن استین – همکار قدیمی‌اش- به سرخط اخبار نمایشی بدل شده بود.

این کارگردان ۸ دهه در عرصه هنر فعال بود و آثارش از اپرا گرفته تا نمایشنامه، تئاتر موزیکال و همچنین تولیدات سینمایی و تلویزیونی را دربرمی گرفت. وی پس از دهه‌ها رویکرد غیرمتعارف به آثار سنتی از جمله آثار شکسپیر و پوچینی، راهی پاریس شد و آنجا نگاهی جسورتر و تجربی‌تر را در آثارش ارایه کرد از جمله در یکی از آثارش تماشاگران اجرای یک گروه نمایش فرانسوی، به تماشای نمایشی نشستند که زبانش را بازیگران اختراع کرده بودند.

از خاطره انگیزترین آثار بروک می توان به «مارا / ساد» در سال ۱۹۶۴ اشاره کرد که نمایشی پیچیده درباره مارکی دو ساد و زندانیان یک آسایشگاه روانی بود. وی وقتی این نمایش را سال ۱۹۶۶ در برادوی اجرا کرد برنده جایزه تونی شد و دومین جایزه تونی خود را پس از آن برای نمایش شگفت‌انگیز «رویای شب نیمه تابستان» دریافت کرد.

در آن نمایش که وی سال ۱۹۷۰ در انگلستان روی صحنه برد دکور صحنه با مجموعه‌ای از جعبه‌های سفید شکل گرفته بود و بازیگران با لباس های کارگری کارخانه یا لباس‌های گشاد رنگارنگ مانند یک سیرک ظاهر شده بودند و در حین نمایش روی ذوزنقه‌ای تاب می‌خوردند و نمایش شکسپیر را به شیوه‌ای معاصر و بازیگوشانه ارایه می‌کردند.

از بروک به عنوان یکی از مشهورترین کارگردان‌های صحنه تئاتر جهانی یاد شده و پاتریک استورات و بن کینگزلی با بازی در نمایش‌های وی گفتند زندگی‌شان با حضور در این نمایش‌ها تغییر کرد.

بروک که زاده لندن بود اولین کارگردانی خود را برای فیلم «دکتر فاستوس» در سال ۱۹۴۳ انجام داد و از سال ۱۹۴۷ تا ۱۹۵۰ مدیر تولیدات اپرای سلطنتی کاونت گاردن بود. او پس از آن تا سال ۱۹۷۰ با کمپانی رویال شکپسپیر همکاری کرد که کارگردانی «شاه‌لیر» با بازی پل اسکافیلد و «تیتوس آندرونیکوس» با بازی لارنس اولیویه و ویوین لی از جمله آنها بود.

این کارگردان با گروه تئاتری‌اش بیشتر به استفاده از اسطوره، افسانه، موسیقی و بداهه گویی علاقه داشت و در اوایل دهه ۱۹۷۰ راهی سفرهایی به خاورمیانه و آفریقا شد. برگزاری کلاس‌های وی در ایران نیز با اقبال زیاد هنرمندان نمایش روبه رو شده بود.

او علاوه بر اجرای آثاری از چخوف، ساموئل بکت، کاریل چرچیل و اتول فوگارد از آثار نویسندگان نسبتاً ناشناخته نیز بهره می‌برد.

پیتر بروک با جایزه سلطنتی بریتانیا در سال ۱۹۶۵ و نشان لژیون دونور فرانسه در سال ۲۰۱۳ تقدیر شده بود. مستندی در سال ۲۰۱۴ با عنوان «پیتر بروک: طناب باریک» توسط پسر وی درباره کار کردن او با بازیگران ساخته شد.

وی همواره در جست و جوی نوعی عرفان شرقی بود و سعی داشت زبانی نمایشی برای روایت آن بیابد؛ روایتی که اصلاً ساده نیست و مشکلات خاص خود را همراه دارد.

بروک یک بار در سال ۱۳۵۱ (۱۹۷۱ میلادی) برای شرکت در جشن هنر شیراز به ایران سفر کرده بود. او در آن مراسم، تئاتر «اورگاست» را با حضور بازیگران ایرانی همچون سیاوش تهمورث، پرویز پورحسینی، هوشنگ قوانلو و فهیمه راستگار اجرا کرده‌بود. بروک به دلیل سفر دهه پنجاه به ایران و نیز ترجمه بسیاری از نوشته‌هایش در مورد تئاتر به فارسی، در ایران بسیار شناخته شده و محبوب است.

۵۷۵۷