سرکوب خونین اعتراضات گسترده در ازبکستان: دست‌کم پنج کشته و صدها مجروح

شوکت میرضیایف، رئیس جمهوری ازبکستان، یکشنبه ۳ ژوئیه/۱۲ تیر اعلام کرد در درگیری مأموران با معترضان در این کشور آسیای مرکزی، شماری از غیر نظامیان و نظامیان کشته و مجروج شدند. یکی از رهبران اپوزیسیون اعلام کرد که دست‌کم پنج تن از معترضان جان خود را از دست دادند.

به گزارش خبرگزاری رویترز یک مقام دولتی محلی به یک سایت خبری ازبکستان گفت که هزاران نفر از مجروحان در بیمارستان بستری شده‌اند.

میرضیایف در بیانیه‌ای گفت در شهر نوکوس مرکز قره‌قالپاقستان در شمال غربی ازبکستان آشوبگران در خیابان‌ها با روشن کردن آتش و با پرتاب سنگ، و حمله به پلیس دست به «اقدامات مخرب» زده‌اند.

رئیس جمهوری ازبکستان در این بیانیه نوشت:

«متأسفانه کشته‌شدگانی در میان غیرنظامیان و مأموران اجرای قانون وجود دارد.»

بیانیه رئیس جمهوری ازبکستان اما درباره شمار کشته‌شدگان و مجروحان سکوت کرده است.   

سلطان بک ضیایف، رئیس وزارت بهداشت قره‌قالپاقستان به رسانه‌های محلی گفت بیمارستان‌های نوکوس مملو از بیمارانی است که در درگیری معترضان با نیروهای امنیتی زخمی شده‌اند.سلطان بک ضیایف گفت:

«هزاران زخمی در بیمارستان بستری شده‌اند و تحت مداوا هستند.»

عکس‌هایی از نوکوس که روز یکشنبه توسط وب‌سایت خبری دیگر به نام Kun. uz منتشر شد، سنگرهای خیابانی، کامیون‌های سوخته و حضور نظامی سنگین از جمله نفربرهای زرهی در خیابان‌های شهر را نشان می‌دهد.

ویدئوهایی که در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شده نشان می‌دهد که مردم دو تن از مجروحان را از دست و پاهاشان گرفته‌اند و آن‌ها را از کانون درگیری‌ها خارج می‌کنند. رویترز می‌نویسد از شکم یکی از مجروحان خون می‌آمد و دیگری جیغ می‌کشید.

קרקלפקסטן: כך נראה מרחץ הדמים ברחובות בירת הרפובליקה האוטונומית, נוקוס 🇺🇿#Uzbekistan #Karakalpakstan #Nukus pic.twitter.com/f00pnHlHYJ

— Dean Shmuel Elmas (@ElmasDean) July 3, 2022

یک ویدیو دیگر مرد جوانی را نشان می‌دهد که در کنار بدنی ظاهراً بی‌جان در خیابان خم شده و فریاد می‌زند «مردی در حال مرگ است» و سپس با شنیدن صدای شلیک گلوله‌ها پا به فرار می‌گذارد. رویترز می‌نویسد نمی‌تواند بلافاصله اصالت این ویدیوها را تأیید کند.

پولات آهونوف، یک سیاستمدار مخالف تبعیدی به رویترز گفت که بر اساس تماس با منابع محلی و شواهد ویدئویی، حداقل پنج نفر کشته شده‌اند. او گفت که گزارش‌های تایید نشده‌ای از کشته شدن ده‌ها نفر دیگر وجود دارد.

آهونوف گفت مردم به دلیل وضعیت اضطراری که توسط مقامات برقرار شده، قادر به اطلاع‌‌رسانی درباره ابعاد کشتار نیستند.

در سال جاری درگیری‌های روز یکشنبه دومین موج ناآرامی‌های اجتماعی در آسیای میانه است. پیش از این در ژانویه سال جاری قزاقستان درگیر اعتراضات و ناآرامی‌های اجتماعی شده بود که توسط نیروهای امنیتی به شدت سرکوب شد. روسیه در آن زمان نیروهای خود را  برای کمک به مقامات قزاقستان برای بازگرداندن نظم اعزام کرد.

اعتراضات روز یکشنبه در ازبکستان به دلیل طرح تغییر قانون اساسی صورت گرفت که اگر به تصویب برسد، حق حاکمیت ملی را از قراقالپاقستان سلب می کند. در یک چرخش سیاسی، رئیس جمهوری ازبکستان شنبه گذشته این طرح را کنار گذاشت.

در ۱۴ دسامبر ۱۹۹۰ نمایندگان مجلس محلی قانون حق حاکمیت ملی را تصویب کردند و در ۹ ژانویه ۱۹۹۲ این منطقه از جمهوری خودمختار به جمهوری قره قالپاقستان تغییر نام داد.

این جمهوری پرچم، نمادهای ملی، سرود، قانون اساسی و دولت خود را دارد. رئیس‌جمهوری این منطقه رئیس شورای عالی و مجلس این جمهوری است. رئیس دولت، رئیس شورای وزیران جمهوری قره‌قالپاقستان است. جمهوری قره‌قالپاقستان حق جدایی از ازبکستان را طی یک همه‌پرسی مردمی را دارد. پول ملی این کشور، ارز رایج کشور ازبکستان است.

آهونوف، رئیس حزب مخالف برلیک از سوئد به رویترز گفت استفاده از خشونت را محکوم می‌کند. او گفت:

«مقامات از ابتدا می‌بایست گفت‌وگو و مذاکره با معترضان را انتخاب می‌کردند.»

او گفت که از احتمال تشدید وضعیت به یک درگیری قومی بین ازبک‌ها و قره‌قلپاک‌ها بیم دارد.

قزاقستان اعلام کرده است که از رویدادهای ازبکستان نگران است و از اقدامات مقامات برای ایجاد ثبات استقبال می‌کند.